Ο «πόλεμος» για την εθνικότητα των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου

Ιερός πόλεμος ξέσπασε πρόσφατα στα Βαλκάνια για την εθνικότητα των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, των φωτιστών των Σλάβων. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, υποδεχόμενος στο Κρεμλίνο το σκοπιανό πρόεδρο Γκεόργκι Ιβάνοφ, τον ευχαρίστησε μεταξύ άλλων και για το ότι η κυριλλική γραφή ήρθε στη Ρωσία από τη «μακεδονική» γη, κάτι που γέμισε ικανοποίηση τους Σκοπιανούς. Οι Βούλγαροι πολιτικοί ηγέτες με επικεφαλής τον πρωθυπουρ­γό Μπορίσοφ διαμαρτυρήθηκαν διότι για τους Βουλγάρους οι δύο Θεσσαλονικείς ιεραπόστολοι είναι Βούλγαροι. Επικύρωση των θέσεων των Βουλγά­ρων έδωσε, ως μη ώφειλε, και η καγκε­λάριος της Γερμανίας Μέρκελ, η οποία δήλωσε ότι στο σχολείο τους δίδαξαν ότι οι δημιουργοί του σλαβικού αλφαβήτου είναι Βούλγαροι. Ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Μάξιμος Χαρακόπουλος υπέβαλε επερώτηση στον Έλληνα Υπουργό των Εξωτερικών για την ιστορική αυτή ανακρίβεια να θεωρούνται οι Έλληνες Θεσσαλονικείς αδελφοί Κύριλλος και Μεθόδιος σλαβικής καταγωγής.

Πού βρίσκεται όμως η ιστορική αλήθεια;

Οι Φωτιστές των Σλάβων, Θεσσαλονικείς ιεραπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος, είναι οι κατεξοχήν εκφραστές του υπερεθνικού υπερφυλετικού και οικουμενικού πνεύματος της Ορθοδο­ξίας. Ο εκχριστιανισμός των Σλάβων και η δημιουργία του σλαβικού αλφαβήτου που επέτυχαν, αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του βυζαντινού πολιτισμού. Πρόκειται για έναν χωρίς προηγούμενο άθλο στην πολιτιστική ιστορία της μεσαιωνικής Ευρώπης¹, αφού καθόρισε αποφασιστικά την πορεία του Χριστιανισμού και του πολιτισμού στη Βόρεια, Κε­ντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη². Στους Θεσσαλονικείς ιεραποστόλους οφείλουν την πνευματική και πολιτιστι­κή τους ανάπτυξη τα 2/3 των λαών της Ευρώπης, δηλ. οι Σλάβοι³.

Με την αποδοχή της Ορθοδοξίας από το Βυζάντιο ο κόσμος των Σλάβων δέχθηκε ταυτόχρονα και ένα πλήθος πολιτιστικών στοιχείων, φορέας των οποίων ήσαν τα βυζαντινά κείμενα, που κυκλοφόρησαν ανάμεσά τους σε σλαβική μετάφραση⁴. Έτσι αρχίζει η πιο λαμπρή σελίδα στην ιστορία της πορείας των σλαβικών λαών προς τον πολιτισμό⁵.

Το μεγαλείο της προσωπικότητάς τους χαρακτηρίζει η ορθόδοξη οικου­μενική τους συνείδηση. Οι άγιοι Κύ­ριλλος και Μεθόδιος δεν επεδίωξαν να εξελληνίσουν τους Σλάβους, όπως έκα­ναν οι Φράγκοι στην Μεγάλη Μορα­βία, που επέβαλαν τη λατινική γλώσ­σα, αλλά δημιούργησαν σλαβικό αυτο­τελή φιλολογικό λόγο, πάνω στον οποίο χτίστηκε ένας νέος πολιτισμός. Ένας πολιτισμός που έχει ως βάση τον βυζαντινό και στοιχεία της δικής τους εθνικής ιδιοπροσωπείας.

Δυστυχώς, οι Σκοπιανοί, στην προ­σπάθεια πλαστογραφήσεως της ιστο­ρίας μας με τον σφετερισμό του ιστορι­κού ονόματος της Μακεδονίας, συνεχί­ζουν κατά κανόνα τις απόψεις στρατευμένων επιστημόνων τμήματος της βουλγαρικής επιστημονικής ομάδος, ότι ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος δεν ήταν Έλληνες, αλλά Σλάβοι.

Αποκορύφωμα αυτής της αδιαλλαξίας είναι η μετατροπή από την πολιτι­κή και εκκλησιαστική τους ηγεσία του τάφου του αγίου Κυρίλλου σε αντικείμενο αλυτρωτικών διεκδικήσεων. Σ’ αυτόν τον τάφο, που βρίσκεται στη Ρώ­μη, στο υπόγειο της πρωτοχριστιανικής βασιλικής του αγίου Κλήμεντος κοντά στο Κολοσσαίο, υπάρχει εντοιχισμένη μεταλλική πλάκα των Σκοπιανών, στην οποία αναγράφεται ότι ο Κύριλλος είναι «ο αγιώτερος του μακεδονικού Έθνους»⁶.

Οι σκοπιανοί ιστορικοί με την ιδιό­τητα του ερασιτέχνη και κυρίως ως εκφραστές της πολιτικής ιδεολογίας, που δυστυχώς υπερισχύει της ψυχραι­μίας και της αντικειμενικότητας της επιστημονικής έρευνας, αναμασούν τις αντιεπιστημονικές απόψεις βουλγάρων ιστορικών και κυρίως του Georgiev⁷, ότι οι αδελφοί Κύριλλος και Μεθόδιος κατάγονται από σλαβική οικογένεια.

[Συνεχίζεται]

1. Γιάννας Μαλιγκούδη, Η παρουσία του Μεσαιωνικού Ελληνισμου στην Κεντρική Ευρώ­πη. Το εκπολιτιστικό έργο των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου των Θεσσαλονικέων. Έκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1997, σ. 5.
2. Παν. Κ. Χρήστου, «Επιδιώξεις της (αποστολής Κυρίλλου και Μεθοδίου εις την Κεντρικήν Ευρώπην», Ι.Μ.Θ., Κυρίλλῳ και Μεθοδίῳ) τόμος εόρτιος επί τη χιλιοστή και εκατονταετηρίδι, τ. α , εν Θεσσαλονίκη 1966, σ. 3.
3. Κων. Γ. Νιχωρίτη, Οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, έκδ. Μπαρμπουνάκη, Θεσσαλονίκη 2013. σ. 8.
4. Αντ. – Αιμ. Ν. Ταχιάου. Η ζωή και το έργο των Κυρίλλου και Μεθοδίου. Το βυζαντινό πολιτιστικό κληροδότημα στους Σλάβους, Θεσσαλονίκη 2009, σ. 193.
5. Ιω. Ταρνανίδη, Πτυχές της σλαβικής Ορθοδοξίας, Έκδ. Οίκος Άδ. Κύρ., Θεσσαλονίκη 1992, σ. 16.
6. Η βασιλική του Αγίου Κλήμεντος έχει ιδιαίτερα μεγάλη ιστορική αξία, γιατί απεικονίζει γεγονότα που σχετίζονται άμεσα με το φωτιστικό έργο των δύο αδελφών, και συγκεκριμένα απεικονίζει πραγματικές παραστάσεις της υποδοχής που αυτοί έτυχαν στη Ρώμη, και τον θά­νατο του Κυρίλλου. Οι ζωγραφιές στον ναό υπολογίζεται ότι ζωγραφίστηκαν το 870 και απεικονίζουν τα πραγματικά προσωπικά χαρακτηριστικά των δύο αδελφών, όταν ζούσαν, γιατί πο­λύ λίγες ή καθόλου εικαστικές παραστάσεις των δύο αυτών φωτιστών των Σλάβων σώζονται σήμερα.

Οι ζωγραφιές στο κάτω μέρος του νάρθηκα της βασιλικής εικονίζουν τους αγίους                   Κύριλλο και Μεθόδιο να μεταφέρουν τα λείψανα του αγίου Κλήμη στη Ρώμη,                         όπου γίνονται δεκτοί με ενθουσιασμό από το ιερατείο και το λαό της Ρώμης.

Στο κάτω μέρος της βασιλικής, δίπλα στη βόρεια είσοδο, ζωγραφίστηκε η πρώτη                   παράστα­ση μετά το θάνατο του Κυρίλλου. Στο κέντρο της σύνθεσης παριστάνεται                 ο Χριστός ανάμεσα στους Αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ. Τον Κύριλλο οδηγεί                 ο Αρχάγγελος Γαβριήλ και ο Άγιος Κλήμης. Τον Μεθόδιο ο Αρχάγγελος Μιχαήλ                     και ο Απόστολος Ανδρέας. Οι ίδιοι οι δύο αδελφοί παρουσιάζονται ως μοναχοί με                 ιδιαίτερα τονισμένα τα φυσιογνωμικά τους χαρα­κτηριστικά. Υπολογίζεται ότι οι                   παραστάσεις ζωγραφίστηκαν γύρω στο έτος 870 και παρόλο που είναι πολύ                           κατεστραμμένες απεικονίζουν την πραγματική εικόνα των αδελφών, όταν                               ζούσαν.

7. Kiril i Metodij i razvitieto na balgarskata kultura, «Tarzestvena sesija za 1100 godisnina- ta na slavjanskata pismenost» Sofia 1965, σσ. 5-45.