Μέγα Σάββατον

«Την σήμερον μυστικώς ο μέγας Μωυσής προδιετυπούτο λέγων· και ευλόγησεν ο Θεός την ημέραν την εβδόμην. Τούτο γάρ εστι το ευλογημένον Σάββατον, αύτη εστίν η της καταπαύσεως ημέρα, εν η κατέπαυσεν από πάντων των έργων αυτού ο Μονογενής Υιός του Θεού».

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.

Ιερά σιγή απανταχού σήμερον όπου χριστιανικός ορθόδοξος κόσμος. «Τι τούτο; Σήμερον σιγή επικρατεί εν τη γη», λέγει ο Επιφάνιος Κύπρου. «Σιγησάτω πάσα σαρξ βροτεία και στήτω μετά φόβου και τρόμου και μηδέν γήινον εν εαυτή λογιζέσθω». Εν τάφω κείται σήμερον η ζωή των απάντων, ως θνητός ο αθάνατος. Και αυτή η φύσις ηρεμεί την επίσημον ταύτην ημέραν τιμώσα.

Διά τούτο κατά την ημέραν ταύτην αυστηρά νηστεία διατάσσεται. Είναι το μόνον Σάββατον, καθ’ ο οι Χριστιανοί οφείλουσι να νηστεύωσι. Κατ’ αυτήν την ημέραν εν τη πρώτη εκατονταετηρίδι εβαπτίζοντο οι καθ’ όλην την Τεσσαρακοστήν κατηχηθέντες. Περί την 9ην ώραν σήμερον από πρωίας ψάλλεται εις τους ναούς ο εσπερινός της Αναστάσεως και τελείται η Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Τούτο δε γίνεται προς ευκολίαν των εν ταις πόλεσι, διότι κατά την εκκλησιαστικήν παράδοσιν η Λειτουργία έπρεπε να γίνεται περί την εσπέραν. Πάντες δε ακολούθως λαβόντες εκ του ναού τας πρώτας αγγελτηρίους της Αναστάσεως δάφνας προετοιμάζονται διά την αύριον χαράν.

Χάριν των ημετέρων αναγνωστών σημειούμεν ότι ο τάφος του Χριστού ήτο σπηλαοειδής, μέγας κατά το εβραϊκόν έθος και λελαξευμένος εν τη πέτρα. Καινός δε καθ’ όλου, διότι ουδείς είχε ταφή εν αυτώ πρότερον. Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας λαβών παρά του Πιλάτου την άδειαν έθαψε το σώμα του Ιησού καταβιβάσας αυτό από του σταυρού την χθες νύκτα και εκύλισε λίθον μέγαν επί της θύρας του τάφου και απήλθε. Μακρόθεν δε έμειναν αι διακονούσαι τω Ιησού γυναίκες καθήμεναι απέναντι του τάφου και αναλογιζόμεναι το γλυκύ του Χριστού λόγιον, ότι μετά τρεις ημέρας εγείρομαι.

Αριθμούνται δε ούτως αι τρεις ημέραι καθ’ ας έμεινεν ο Χριστός εν τω τάφω. Πρώτη η Παρασκευή, διότι τη 9η ώρα της ημέρας απέθανεν, ήτις αντιστοιχεί προς την 3ην ώραν μ.μ. καθ’ ημάς. Δευτέρα είναι ολόκληρος η ημέρα του Σαββάτου, τρίτη δε η Κυριακή, διότι το μεσονύκτιον ακριβώς ανέστη, αι δ’ ημέραι κατά τους Εβραίους εμετρούντο από της εσπέρας.

Ούτω λοιπόν έληξε σήμερον η Αγία Εβδομάς και μετ’ αυτής η Αγία Τεσσαρακοστή.

Η ημέρα αύτη εν πομπή εωρτάζετο εν τη Βυζαντινή αυλή. Κατ’ αυτήν προσήρχοντο εις τα ανάκτορα οι Πράσινοι και Βένετοι και εχαιρέτιζον τον αυτοκράτορα προσφωνούντες αυτώ το ανάστα ο Θεός, και άλλους τινάς βυζαντινούς χαιρετισμούς καταλλήλους, πολυχρονίζοντες τον βασιλέα.

Περιέχεται στον ε’ τόμο των «Απάντων» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη (εκδόσεις Δόμος), κριτική έκδοση Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος.