Η προσκύνηση των Μάγων, τα δώρα και ο αστέρας της Βηθλεέμ

Ο προφήτης Ησαΐας 700 περίπου χρόνια πριν από την ενανθρώπηση του Χριστού προφήτευσε την έλευση του, τη γέννηση του από την παρθένο κόρη καθώς και την προσκύνηση των Μάγων και των δώρων που του προσέφεραν κατά την προσκύνηση τους. Ο προφητικός λόγος απευθυνόμενος προς την Ιερουσαλήμ την πληροφορεί ότι θα έρθουν προς αυτή κοπάδια από καμήλες και θα την περικυκλώσουν καμήλες από τις περιοχές Μαδιάμ και Γαιφά. Όλοι θα έλθουν από Σαβά και θα φέρουν χρυσό και λιβάνι, θα φέρουν λίθο τίμιο (σμύρνα) και αφού τελέσουν το καθήκον τους, δηλαδή τη προσκύνηση, θα επιστρέψουν στη χώρα τους για να αναγγείλουν την ευχάριστη αγγελία, εννοώντας την ενανθρώπιση του Μεσσία.

Ο προφητικός αυτός λόγος του Ησαΐα πραγματοποιείται 700 έτη μετά όπως μας παραθέτει την πληροφορία αυτή ο ευαγγελιστής Ματθαίος, ο οποίος μεταξύ των άλλων γεγονότων της γεννήσεως του Ιησού Χριστού, αναφέρεται και στη παρουσία Μάγων. Οι Πατέρες της Εκκλησίας ερμηνεύοντας τα γεγονότα της ενανθρωπήσεως του Ιησού Χριστού λέγουν πως οι Ποιμένες που προσκύνησαν το θείο Βρέφος, εκπροσωπούσαν τον πιστό ιουδαϊκό λαό, ενώ οι Μάγοι εξ Ανατολών εκπροσωπούσαν τα έθνη και τους εθνικούς. Έτσι, στο Ευαγγέλιο ο Ιησούς Χριστός παρουσιάζεται από την πρώτη κιόλας στιγμή, ότι είναι ο Μεσσίας όλου του κόσμου, κάθε φυλής και παντός γένους. Την έχθρα και το μίσος μεταξύ Ιουδαίων και Εθνικών (ειδωλολατρών) αντικαθιστά η συμφιλίωση, η αλληλεγγύη και η καταλλαγή. Ο Χριστός με τη γέννηση Του καλεί τον κάθε άνθρωπο να αγαπήσει τον άλλο, τους πάντες. Όλοι οι άνθρωποι είναι τέκνα του Θεού και αδέρφια μεταξύ τους και ο καθένας από εμάς καλείται να δεχθεί ή να απορρίψει την πρόταση αγάπης του Θεού.

Οι Μάγοι ήρθαν, σύμφωνα με τον ευαγγελιστή Ματθαίο από την Ανατολή, πού θα μπορούσε να σημαίνει για την εποχή εκείνη και για την Ιουδαία συγκεκριμένα, ότι προέρχονταν από την Περσία, τη Μήδεια, την Αραβία, ή και αυτή τη Μεσοποταμία ακόμη. Στην Περσία οι Μάγοι αποτελούσαν ιδιαίτερη ιερατική «τάξη» και από αυτή προέρχονταν όχι μόνο οι ιερείς και οι «μάντεις», αλλά και φιλόσοφοι, αστρολόγοι επιστήμονες και πολλοί άλλοι λόγιοι. Οι Μάγοι στην Ανατολή αποτελούσαν, γενικά, την τάξη των μορφωμένων και καλλιεργημένων ανθρώπων και από αυτούς προερχόταν κάθε είδους μάθηση, γνώση και σοφία.

Τα δώρα που προσφέρουν στον γεννηθέντα Χριστό είναι χρυσάφι καθώς στο πρόσωπο του θείου Βρέφους βλέπουν τον Βασιλέα, λιβάνι γιατί στο πρόσωπο του βλέπουν τον Θεό, και σμύρνα γιατί στο πρόσωπο του βλέπουν Εκείνον που πρόκειται να θυσιασθεί, για τη σωτηρία και τη λύτρωση των ανθρώπων. Πολλοί όμορφα ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος παρατηρεί ότι οι Μάγοι μπροστά στο θείο Βρέφος οι Μάγοι αισθάνθηκαν, όπως κάθε πιστός στη θεία Κοινωνία, ταυτόχρονα τρόμο και χαρά. Μάλιστα δε το λιβάνι εκφράζει την υπακοή στο Θεό και στα σμύρνα τη θυσιαστική αγάπη.

Ο Ματθαίος, αναφερόμενος στο επεισόδιο των Μάγων, ομιλεί και για το «άστρο της Βηθλεέμ», που είδαν οι σοφοί αυτοί και τον χαρακτήρισαν ως τον αστέρα του νεογέννητου βασιλέα των Ιουδαίων. Αυτό το «σημείο» έγινε αφορμή για την επίσκεψη τους αλλά και για τα συμπεράσματα του «μηνύματος» που έρχονταν από τον αστέρα αυτό. Οι άνθρωποι της αρχαιότητας, και ιδιαίτερα των χωρών πέρα από τον Ιορδάνη, συνδέονταν πολύ με τα «μηνύματα» που, πιστεύεται, ότι προσκομίζουν στον άνθρωπο τα φαινόμενα της φύσης και ιδιαίτερα ο αστρικός κόσμος του ουρανού. Πολλοί αστρονόμοι αναφερόμενοι στο γεγονός της εμφανίσεως του εν λόγω αστέρος έχουν διατυπώσει διάφορες θεωρίες, άλλες ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες, άλλες δε πολύ αφελείς. Οι Πατέρες της Εκκλησίας αναφερόμενοι όμως στον Αστέρα της Βηθλεέμ υποστηρίζουν ότι δεν επρόκειτο για ένα φυσικό φαινόμενο, αλλά μάλλον επρόκειτο για ένα έκτακτο και υπερφυσικό γεγονός.

Κατά την ερμηνεία των Πατέρων της Εκκλησίας, ο αστέρας που οδηγούσε τους Μάγους δεν ήταν φυσικός όπως είπαμε αστέρας, αλλά μόνο κατ’ όψη. Έχοντας λοιπόν υπόψη, τα όσα γράφονται στην Ευαγγελική διήγηση, οι Πατέρες κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως ο αστέρας ήταν ένα έκτακτο, μοναδικό γεγονός που είχε σκοπό να δηλώσει την μία και μοναδική αλήθεια. Την συγκατάβαση του Θεού να γίνει άνθρωπος για να σώσει το πλάσμα του από την αμαρτία και τον θάνατο. Πολλοί Πατέρες, εκτός από την αποδοχή πως πράγματι το αστέρι αυτό ήταν κάτι το καινούργιο, το θεωρούν κατ’ ουσία μία θεία δύναμη η οποία “ενδύεται” αστρική μορφή. Η δύναμη αυτή, λένε, δεν μπορεί παρά να είναι άγγελος.

Ενδιαφέρον τέλος παρουσιάζει η απεικόνιση των Μάγων στην ορθόδοξη αγιογραφία. Ενώ γνωρίζουμε, όπως ήδη αναφέραμε, πως η προσκύνηση των Μάγων δεν έγινε το βράδυ της γεννήσεως, αλλά καιρό αργότερα, έτσι ο αγιογράφος τοποθετεί τους Μάγους στην εικόνα της Γεννήσεως του Χριστού, να βρίσκονται καθ’ οδόν καθοδηγούμενοι από τον Αστέρα εκεί όπου βρίσκεται ο γεννηθείς Μεσσίας.

Οι Μάγοι εικονίζονται να είναι σε διαφορετική ηλικία ο καθένας, νέος –μεσήλικας – γέροντας. Με τον τρόπο αυτό τονίζεται η γεφύρωση του χάσματος των γενεών. Ακόμη τους παρουσιάζει να προέρχονται από διαφορετική φυλή, καθώς ο ένας είναι έγχρωμος, δηλώνοντας ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι και μεταξύ τους και ενώπιον του Θεού. Η γέννηση του Χριστού προσφέρει και πάλι στον άνθρωπο την αρμονική συνύπαρξη με τον άλλο, μία σχέση που είχε διαταραχθεί από τους πρωτοπλάστους και συνεχίζει να διαταράσσεται όταν ο άνθρωπος είναι απομακρυσμένος από τη χάρη του Θεού και κλείνεται στο εγώ του.

Επομένως η προσκύνηση των Μάγων και η προσφορά των Δώρων επαληθεύει της επαγγελίες της Παλαιάς Διαθήκης και συγχρόνως προαναγγέλλει την επιστροφή των εθνών στον αληθινό Θεό, την πίστη τους στον Χριστό και την είσοδο τους στην Εκκλησία. Φθάνοντας στον τέλος μπορούμε να πούμε πως, η προσκύνηση του Χριστού από τους Μάγους, μας οδηγεί στο να αλλάξουμε τελείως την πορείας της ζωής μας και να μην ακολουθήσουμε πάλι τα ίδια αχνάρια του παρελθόντος της αμαρτίας, των αστοχιών και των παθών. Να μη ξαναζήσει μέσα μας ο παλαιός άνθρωπος με τα πάθη και τις επιθυμίες του, πράγματα τα οποία «σταυρώσαμε» όταν αποφασίσαμε να «γίνουμε του Χριστού». Αλλά ακολουθώντας τον Αστέρα να φθάσουμε και εμείς στον Χριστό και να κοινωνήσουμε από Αυτόν, αρκεί να το θελήσουμε και να ακολουθήσουμε την αλάνθαστη πορεία του, για να βρούμε το Χριστό. Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι αυτό το πνευματικό αστέρι, που δείχνει και προσφέρει Αυτόν τον Ίδιο τον Κύριο Ιησού, με τα θεία Μυστήρια. Κάθε άνθρωπος μπορεί να βρει τον Χριστό πάνω στην Αγία Τράπεζα, στο Πανάγιο της θείας Ευχαριστίας Μυστήριο!

Εκεί βρίσκεται ο Κύριός μας και περιμένει τους πιστούς Του να Τον συναντήσουν, για να Τον προσκυνήσουν, να Του προσφέρουν τα δώρα τους· τα δώρα της αγάπης τους, της καθαρότητας της καρδίας τους, της λατρείας τους. Επομένως, όσοι πιστοί «μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης» ας προσέλθουμε και εμείς το βράδυ των Χριστουγέννων στην Αγία Τράπεζα και ας ενθρονίσουμε μέσα μας τον Χριστό, τον Σωτήρα του κόσμου.