Ιεροδιάκονος Προκόπιος Καρυώτης (1843-1932)

17 Φεβρουαρίου 2019

Ο κατά κόσμον Παραδείσης Γαγάς του Γεωργίου και της Μαρίας γεννήθηκε στον Πολύγυρο Χαλκιδικής το 1843. Τελείωσε την Αστική Σχολή της ιδιαίτερης πατρίδος του. Το 1863 προσήλθε στο Κουτλουμουσιανό Κελλί του Αγίου Νικολάου Χαλκιά πάνω από τις Καρυές. Μετά τριετή δοκιμή εκάρη μοναχός από τον Γέροντα του Νικηφόρο, από τον όποιο έμαθε και τη βυζαντινή μουσική.

Ιεροδιάκονος Προκόπιος Καρυώτης, στο εργαστήρι του Κελλιού του.

Τη μόρφωση του τελειοποίησε με τη συνεχή μελέτη των αγιοπατερικών και νηπτικών έργων. Την αγιογραφία διδάχθηκε από τον παραδελφό του μοναχό Άνθιμο, πρώην Εσφιγμενίτη. Μαζί με τους υποτακτικούς του μοναχούς Άνθιμο και Νεόφυτο είχαν ένα καλό αγιογραφικό εργαστήριο. Φιλοτέχνησαν περίπου 4.000 εικόνες, τις οποίες κυρίως έστελναν στη Ρωσία. Ήταν καλής αναγεννησιακής τέχνης τα έργα τους. Επίσης ήταν αρκετά γνωστός ως καλός φωτογράφος για την εποχή του.

Ο ιερομόναχος Χριστόφορος Δοχειαρίτης γράφει περί αυτού: «Ο πατήρ Προκόπιος δεν είναι μόνον καλλιτέχνης άριστος, αλλά και μοναχός εκ των μάλα ενάρετων, άτε ουδέποτε ραδιουργών τινα, ουδέ διαβάλλων, ουδέ συκοφαντών, ουδέ αδικών, ουδέ άλλως πως βλάπτων, αλλά τοις πάσι τα πάντα συγχωρών και υπέρ πάντων ευχόμενος, και τους πάντας ειλικρινώς αγαπών και βοηθών και συναναστρεφόμενος, και ένα και μόνον διακαή πόθον έχων, την επίτευξιν των μελλόντων αγαθών υπό πάντων των Ορθοδόξων χριστιανών και την εις τον Ορθόδοξον Χριστιανισμόν επιστροφήν απάσης της ανθρωπότητος, ως και την υπό των ελληνικών στρατευμάτων απελευθέρωσιν της βασιλίδος των πόλεων. Δια πάσας δε τας αρετάς αυτού ταύτας εκτιμάται παρά πάντων των Αγιορειτών και ιδία δια το φιλήσυχον αυτού, το πράον, το ειρηνικόν, την εγκράτειαν της τε γλώσσης και της γαστρός, δια την αγαθότητα και την ειλικρίνειαν. Και τίς δεν εκτιμά πλείον και δεν προτίμα μυριάκις τους τοιούτους μοναχούς, οίτινες τον Κελλιωτικόν ή Σκητιωτικόν βίον προελόμενοι, προάγουσιν ου μόνον την καλλιτεχνίαν, αλλά και την αρετήν;».

Ο Γέροντας Προκόπιος Καρυώτης υπήρξε μοναχός μελετηρός, σοβαρός, ενάρετος, εργατικός, καλός ιεροψάλτης, αγιογράφος και φωτογράφος, φιλόπατρις, φιλόθεος, φιλάδελφος, φιλότεκνος, φιλοπάτορας και φιλάνθρωπος. Ενίσχυσε τα σχολεία του Πολυγύρου και ανέθρεψε τον ορφανό ανιψιό του.

Πήγες – Βιβλιογραφία
Χριστόφορου Κτενά αρχιμ., Τα γράμματα εν Αγίω Όρει και η Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, Αθήναι 1928, σσ. 82-84. Αθανασίου Παπά Ηλιουπόλεως μητροπ., Ένα έργο του διακο-Προκόπιου και η ρωσική τεχνοπολιτική στο Άγιον Όρος, Αθήναι 1991. Αγιορείτικης Φωτοθήκης, Πορτραίτα, Άγιον Όρος 2006 (απ’ όπου η φωτογραφία). Άννας Φαρδογιάννη, Ο εν Αγίω Όρει φωτογράφος και αγιογράφος Προκόπιος εκ Πολυγύρου, Πολύγυρος 55/2010, σσ. 20-25.

 

Πηγή: Μοναχού Μωυσέως Αγιορείτου, Μέγα Γεροντικό εναρέτων Αγιορειτών του εικοστού αιώνος, τόμ. Α΄ 1901-1955, εκδ. Μυγδονία, Άγιον Ορος 2011.