Δεν μπορεί να υπάρξει ενότητα όσο υπάρχει οικονομική ανισότητα-διάσπαση
13 Μαΐου 2019Το κράτος/νόμος είναι η οργανωμένη απειλή της βίας, ο τρόπος βίας του πεπτωκότα ανθρώπου. Το άλλο όνομα της εξουσίας είναι διάσπαση. Η διάσπαση είναι η γεννεσιουργός προϋπόθεση και συνάμα το αναπόδραστο παράγωγο κάθε εξουσίας. Καμμιά εξουσία δεν μπορεί να σταθεί χωρίς τον κατακερματισμό της κοινωνίας και καμμιά ιεραρχημένη κοινωνία δεν μπορεί ποτέ να έχει πραγματική ενότητα.
Στην Βίβλο η διάσπαση έχει πρόσωπο και όνομα: δαίμων [από το ρ. δαίω = χωρίζω, διασπώ, διαμοιράζω]. Η διάσπαση είναι ο δαίμων που κυβερνά την εξουσία: “Και πήρε [ο διάβολος (δια-βαλω, χωριζω, διασπω)] αυτόν [=τον Ιησού] και του έδειξε όλα τα βασίλεια της οικουμένης μέσα σε μια στιγμή• και του είπε ο διάβολος: Θα σου δώσω όλην αυτήν την εξουσία και την δύναμη, γιατί μου ανήκει και την δίνω όπου εγώ θέλω• αρκεί να με προσκυνήσεις και είναι όλη δική σου.” [Λκ.4:5-7]
Το κάλεσμα, αντίθετα, του Ιησού είναι κάλεσμα σε ενότητα χωρίς όρια: όπου κάθε ένας θα αναγνωρίζει στο πρόσωπο του άλλου τον αληθινό εαυτό του, και όπου η ελευθερία του καθενός θα πραγματώνεται στην ελευθερία του άλλου:
“Γιατί για την ελευθερία καλεστήκατε, αδέλφια μου• μόνο να μην γίνεται η ελευθερία πρόσχημα ιδιοτέλειας, αλλά με την αγάπη να γίνεστε χρήσιμος ο ένας για τον άλλον. Γιατί όλος ο νόμος σε έναν λόγο βρίσκει το τέλος του, στο Να αγαπήσεις τον άλλον σαν εαυτό σου.” [Γαλ.5:13-14]
Η συνήθης ερμηνεία του αγάπα τον πλησίον ως εαυτόν είναι να τον αγαπάς όπως αγαπάς τον εαυτό σου. Αυτό υποθέτει ότι εγώ ξέρω να αγαπώ τον εαυτό μου — κάτι πολύ αμφίβολο και το οποίο σημαίνει μια ηθικιστή προσέγγιση της αγάπης. Η αγάπη είναι μια όμως όπως ο Θεός είναι ένας. Είναι πρόσωπο, θεία ενέργεια. Το ως εαυτόν καλύτερα σημαίνει ότι στον άλλο θα βρω τον αληθινό εαυτό μου, ο άλλος είναι ο πραγματικός εαυτός μου, η στην σχέση μου με αυτόν.
Αυτή η ενότητα ακυρώνει κάθε μορφή βίας. Γιατί η βία είναι το εργαλείο και το έργο της διάσπασης• είτε σαν φυσική βία (στρατός) [βλ. Μθ.26:52], είτε σαν ιδεολογική βία (έθνος) [βλ. Ρωμ.10:12], είτε σαν πολιτική βία (νόμος) [βλ. Γαλ.3:10-14]. Όμως αυτό το κάλεσμα για ενότητα δεν μένει απλά στο επίπεδο μίας ψυχολογικού χαρακτήρα άρνησης της διάσπασης και της εξουσίας που την ακολουθεί και υπηρετεί, αλλά παίρνει μορφή σε πιο ενεργές και καθημερινές δράσεις ενάντια τους: σε κάλεσμα έμπρακτης ακύρωσης της κατεξοχήν βίας, της οικονομικής-μονεταριστικής διάσπασης της κοινωνίας. Η οικονομική διάσπαση είναι η πιο θεμελιώδης μορφή βίας, αυτή που κάνει την εξουσία εφικτή. Ο Παύλος, γράφοντας στους Κορινθίους [βλ. Β΄ Κορ. 8], τους αναπτύσσει το όραμα του για μια αναδιανομή του πλούτου (εν ελευθερία) μεταξύ των τοπικών εκκλησιών με στόχο την πλήρη οικονομική ισότητα (καθώς η γεωγραφική εξάπλωση της αρχικής ενιαίας εκκλησίας έκανε πλέον την κοινοκτημοσύνη ανέφικτη μέσα σε έναν κόσμο όπου η ιδιοκτησία ήταν το θεμελιωδέστερο πολιτικό-υπαρξιακό κριτήριο). Δεν προσδοκά έναν ηθικό καπιταλισμό (απληστία), αλλά αυτήν την αναίρεση του, μέσα από την αναίρεση του αξιακού αιτήματος για κατοχή-συσώρευση. Και δεν πρόκειται για μια σοσιαλοκουμουνιστική (φθόνος) ιδιοτροπία του αποστόλου των εθνών, αλλά για συνεπή συντονισμό του με το κάλεσμα για ενότητα του Ιησού. Ο Παύλος γνωρίζει πως δεν μπορεί να υπάρξει ενότητα όσο υπάρχει οικονομική ανισότητα-διάσπαση, γιατί ενότητα πρώτα από όλα σημαίνει ενότητα κτήσης, σε κάθε επίπεδο, από το πιο υλικό μέχρι το πιο πνευματικό. Αυτό είναι το θέλημα του Ιησού, όταν στην έσχατη του προσευχή (“Αρχιερατική Προσευχή”) προς τον Πατέρα, λίγο πριν την σύλληψη και καταδίκη του, ζητά για την Εκκλησία: “Πατέρα άγιε, διατήρησέ τους στο όνομά σου, ώστε να είναι ένα όπως είμαστε και εμείς” [Ιω. 17:11] . Και πως είναι ένα ο Ιησούς με τον Πατέρα; Το περιγράφει παραπάνω ο ίδιος: “όλα τα δικά μου είναι δικά σου και τα δικά σου δικά μου” [Ιω.17:10].
Ευχαριστώ τον π. Μιχαήλ Καρδαμάκη που με γέννησε πνευματικά και με μύησε στην χριστιανική πίστη, τον Damon Vrabel για τις οικονομικές του επισημάνσεις και τον ταπεινό φίλο μου, τον Βασίλη Ψύλη για τις πλούσιες συζητήσεις και αλληλογραφία, μεγάλο μέρος εκ της οποίας είναι αυτό το κείμενο.
