Φιλότιμο είναι η αρχοντική θυσία

8 Ιουλίου 2019

Στο δροσερό αρχονταρίκι της Ι.Μ. Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, στην Σουρωτή, η μοναχή Θεοδούλη μας εξήγησε περιφραστικά τι θα πει να έχει κανείς φιλότιμο.

Μέσα στην κάψα του Ιούλη αρκετοί άνθρωποι περίμεναν υπομονετικά σε σειρά να προσκυνήσουν τον Σταυρό που στολίζει τον τάφο του Αγίου Παϊσίου και την πλάκα όπου είναι χαραγμένα τα γράμματά του. Αυτοί όλοι οι προσκυνητές θυσίαζαν τον χρόνο, την άνεση και την βολή τους με αντάλλαγμα μια εσωτερική ικανοποίηση που δεν μπορεί να περιγράφει με υλικούς όρους. Ήταν η πρώτη βιωματική εντύπωση για την έννοια του φιλότιμου.

Η εικόνα του Αγίου Παϊσίου είναι αυτή που στολίζει το εκκλησάκι του νοσοκομείου Παπανικολάου στην Θεσσαλονίκη. Είναι συγκινητικές οι φθορές πάνω στην αγιογραφία αν αναλογιστεί κανείς πόσοι πολλοί άνθρωποι και με τι θέρμη ακούμπησαν τα χείλη τους με ελπίδα και πίστη επάνω της.

Αργότερα η αδελφή Θεοδούλη εξήγησε: Αρκετά χρόνια πριν, στο ίδιο μοναστήρι, πολλοί περίμεναν να συναντήσουν τον γέροντα. Μια κοπέλα, αεροσυνοδός, περίμενε μαζί τους και συνέχεια έδινε την σειρά της σε ανθρώπους που είχαν ανάγκη, υποχρεώσεις η λιγότερη υπομονή ώστε να συναντήσουν αυτοί πρώτοι τον πατέρα Παϊσιο. Άρρωστοι, γονείς με μικρά παιδιά, ηλικιωμένοι, βιαστικοί… Οι ώρες περνούσαν και τέλος αυτή ζήτησε μόνο να πάρει την ευχή του γιατί έπρεπε να φύγει για να πάει στη δουλειά της. Τότε ο γέροντας της είπε να μείνει λίγο να την δει αλλά αυτή του απάντησε πως της αρκούσε η ευχή του και έφυγε. Πολύ συχνά την ανέφερε ο γέροντας αυτή την κοπέλα που συνάντησε μόνο για ένα λεπτό. Έλεγε πως είχε συγγένεια μαζί της! Πως δεν μπορούσε να ξεχάσει την θυσιαστική συμπεριφορά της προς τους άλλους και πως σίγουρα ούτε ο Θεός θα μπορούσε να ξεχάσει αυτή την στάση ψυχής: την αρχοντική θυσία!

Δεν ξέρω αν όλοι αυτοί οι άνθρωποι που περιμένουν υπομονετικά για να προσκυνήσουν τον άγιο, και πηγαίνουν εκεί από όλα τα σημεία της γης, νιώθουν συγγένεια μαζί του, πάντως πάρα πολλοί δηλώνουν πως τον νιώθουν δικό τους! Σίγουρα η αγάπη είναι που γεννά την επιθυμία για θυσιαστικό δόσιμο και είναι πραγματικά θαυμαστός ο τρόπος με τον οποίο ενεργεί στην ψυχή σαν δύναμη που ξεπερνά την κούραση, την αδυναμία, τον πόνο και γίνεται με μιας κάτι μεγαλύτερο, ανώτερο και δυνατότερο.

Δεν είχε κανένα παράπονο η φωνή της μοναχής όταν μας έλεγε πως ο γέροντας Παΐσιος ένιωθε πως ήταν «δικός του άνθρωπος» μια ακτινολόγος στο νοσοκομείο όπου έκανε τις θεραπείες για τον καρκίνο. Ήταν γεμάτο έμπνευση και αγάπη το δόσιμο της σε κάθε έναν που χρειάζονταν την βοήθεια της εκεί μέσα ώστε ο γέροντας ένιωθε πως την ήξερε καλύτερα από τις μοναχές που για χρόνια ζούσαν στο μοναστήρι.

Το φιλότιμο δεν μεταφράζεται σε άλλες γλώσσες έχουν πει, αλλά και η περιφραστική απόδοση της έννοιας χωρίς την βαθιά θεολογία που κρύβει η λέξη θυσία – και είναι ριζωμένη στην ορθόδοξη παράδοση – δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή. Ίσως μόνο αν βρεθείς σε ένα μοναστήρι και σου μιλήσει στην καρδιά ο χώρος, ο τόπος, οι προσκυνητές και μια μοναχή, να βγει στην επιφάνεια της ψυχής ένα μικρό βλαστάρι από έναν σπόρο που είναι φυτεμένος από τον δημιουργό.