Το θαύμα και η θεραπεία (Κυριακή Ε΄ Ματθαἰου)

Το ευαγγελικό Ανάγνωσμα της ημέρας αναφέρεται στο θαύμα της θεραπείας κάποιου δαιμονισμένου από τον Ιησού Χριστό. Το γεγονός αυτό ελκύει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον τριών Ευαγγελιστών, του Ματθαίου, του Μάρκου και του Λουκά, πιθανώς εξαιτίας του μεγάλου εντυπωσιασμού που προκάλεσε η θεραπεία αυτή και οι συνέπειες που προκλήθηκαν από την εκδίωξη των δαιμόνων σε μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων της περιοχής των Γεργεσηνών ή Γαδαρηνών…

Η αλλοτρίωση του πνευματικού ανθρώπου

Οι ευαγγελιστές Μάρκος και Λουκάς δεν παρουσιάζουν μια γενική και υποθετική εικόνα των τραγικών συνεπειών της δαιμονικής επίδρασης. Το θέμα το εξειδικεύουν και το προσωποποιούν. Ομιλούν για κάποιον συγκεκριμένο, που όχι μόνο εξωτερικά και κοινωνικά έχουμε έκδηλα τα σημεία της καταστροφής, αλλά και εσωτερικά και πνευματικά ο άνθρωπος αυτός έχει αλλοτριωθεί και έχει χάσει τα βασικά οντολογικά στοιχεία που συνθέτουν την ανθρώπινη συνείδηση και ύπαρξη.

Όταν ερωτάται ο δαιμονισμένος από τον Ιησού «ποιό είναι το όνομά σου;», εκείνος χωρίς συνείδηση της προσωπικής του οντότητας και ύπαρξης, απαντάει: «λεγεών» ότι είναι το «όνομά» του και με την επεξήγηση «ότι εισήλθεν δαιμόνια πολλά εις αυτόν». Ο άνθρωπος αυτός όχι μόνο δεν έχει συνείδηση των πράξεών του και των ενεργειών του, αλλ’ ούτε και του ονόματος του. Δεν ξέρει ποιός είναι, τί θέλει και τί πράττει. Μια πλήρη διάλυση και αλλοτρίωση της προσωπικότητάς του.

Πολλοί άνθρωποι είναι φορείς του δαιμονικού πνεύμα¬τος. Ενεργούν και πράττουν χωρίς συνείδηση των πράξεών τους. Ενώ από τη φύση τους είναι καλοί, οι πράξεις τους και οι ενέργειές τους είναι καταστροφικές, και για τον εαυτό τους και για τους άλλους. Οι ίδιοι συχνά ομολογούν πως κάποια καταστροφική δύναμη τους οδηγεί ασυνείδητα προς το κακό. Κινούνται άλογα, παράλογα και παράδοξα. Χωρίς αμφιβολία έχουν ανάγκη θεραπείας. Και η θεραπεία αυτή δεν ανάγεται πάντοτε στη λογική μιας ιατρικής ψυχοθεραπείας. Χρειάζεται και μια εσωτερική μετάνοια, μεταλλαγή και μεταστροφή. Χρειάζεται το θαύμα της ίασης από τη δαιμονική επιρροή και επίδραση.

Όταν το κακό φωλιάζει στις καρδιές των ανθρώπων μ’ ένα τρόπο διαβολικό, τότε οι καταστροφικές συνέπειες είναι καθολικές. Τις βλέπουμε μέρα με την ημέρα να γίνονται πιο έντονες και πιο ορατές από τους άλλους. Οι ίδιοι δεν έχουν συνείδηση του κακού που φέρνουν επάνω τους και του κακού που πράττουν. Η καταστροφή συνεπαίρνει το σώμα τους και την ψυχή τους, συνεπαίρνει τους ίδιους, τους φίλους και τους οικείους. Όλα παρασύρονται στη δίνη της καταστροφής, όπως ακριβώς συνέβη και με τον δαιμονισμένο του ιερού Ευαγγελίου.

Ο άνθρωπος της θεραπείας και του θαύματος

Αυτός ο αδύναμος και ευάλωτος άνθρωπος στις επιρροές του πονηρού και του δαιμονικού είναι ο γνωστός μας άνθρωπος της ιστορίας, της καθημερινότητας, της πτώσης και της πνευματικής «αρρωστείας», όπως λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας. Η εικόνα του και οι φριχτές συνέπειες της πτώσης του δεν μας ξαφνιάζουν, μας είναι μάλλον πολύ γνώριμες και οικείες. Με διάφορες μορφές ζούμε κι εμείς κάτω από την αλλοτρίωση αυτή. Το ζητούμενο είναι η θεραπεία. Και η θεραπεία των πνευματικών αυτών πληγών έρχεται μόνο με το θαύμα, με την παρέμβαση του Χριστού στη ζωή μας.

Πράγματι, αυτή είναι η λύση του προβλήματος που επιχειρεί να παρουσιάσει το σημερινό ευαγγέλιο και να προ¬τείνει προς τους πιστούς η Εκκλησία. Αυτό το βλέπουμε στην περίπτωση του δαιμονισμένου ή των δαιμονισμένων. Μετά την πραγματοποίηση του θαύματος, δηλαδή της εκδίωξης των δαιμόνων, ο άνθρωπος ο οποίος δεν είχε ούτε καν όνομα και συνείδηση του εαυτού του, τώρα κάθεται παρά τους πόδας του Ιησού «ιματισμένος» και «σωφρονών». Αποκτάει συνείδηση του εαυτού του, γνωρίζει τί θέλει, αποδέχεται το μήνυμα του Κυρίου, πιστεύει στη θεϊκή παρέμβαση και παρουσία, θεραπεύεται και σε λίγο γίνεται ευαγγελιστής της σωτηρίας του. Η Εκκλησία γι’ αυτό τον θεωρεί ως έναν απόστολο στην ειδωλολατρική περιοχή της Δεκάπολης, στον κόσμο που, αν και δεν είχε καμιά θρησκευτική αγωγή, αποδέχθηκε το κήρυγμα του Ιησού καλύτερα από τους Ιουδαίους, τους εκ κληρονομιάς «υιούς του Αβραάμ».

Η κατάληξη της διήγησης από τον ευαγγελιστή Μάρκο είναι, ότι αυτός ο ασήμαντος άνθρωπος, ο κακοποιημένος που κατέστρεφε τον εαυτό του και ήταν απειλή για τους άλλους, αυτός που είχε αναστρέψει τη φύση της ζωής και ζούσε αλυσοδεμένος στα νεκροταφεία και εκινείτο μόνο τη νύχτα μακριά από τους ανθρώπους και τις κοινωνίες των υγιών ανθρώπων, μετά το θαύμα της θεραπείας και διά του θαύματος «ήρξατο κηρύσσειν εν τη Δεκαπόλει όσα εποίησεν αυτώ Ιησούς και πάντες εθαύμαζον». Το απίθανο και αδύνατο «παρ’ ανθρώποις» έγινε δυνατό μέσα στη νέα πραγματικότητα του θαύματος.

Ο καθένας μας κουβαλάει τις πληγές του, όλοι μας ζούμε το «αδύνατο» να ξεπεράσουμε τις αδυναμίες μας, πολλές φορές ντρεπόμαστε για την εικόνα που προβάλλουμε προς τα έξω, είμαστε συχνά υπό την επίδραση του «ακαθάρτου πνεύματος». Ανάγκη να το καταλάβουμε, άλλη λύση και δυνατότητα δεν υπάρχει παρά μόνο η παρέμβαση του Θεού στη ζωή μας. Είναι ανάγκη να τελεσθεί και να αποδεχθούμε το θαύμα και στην προσωπική μας ζωή.

Είδαμε σήμερα μια από τις πιο τραγικές περιπτώσεις της ζωής. Έναν άνθρωπο μακριά από τον Θεό, όχι μόνο αποδιοργανωμένο και αμαρτωλό, αλλά και δαιμονισμένο. Άνθρωπο χωρίς προσωπική ιστορία, χωρίς παρελθόν και ένα τραγικό παρόν, όλα σκοτεινά και διαλυμένα. Μια ζωή χωρίς φίλους, χωρίς αγαπημένα πρόσωπα, χωρίς ανθρώπους γύρω του, χωρίς ελπίδα και χωρίς Θεό. Μόνος με την αρρώστια του, μόνος με το σκοτάδι του, μόνος με το θάνατο και με το δαίμονά του. Δεν υπάρχει φοβερότερη εικόνα κατεστραμμένης ζωής απ’ αυτή που παρουσιάζει το ιερό Ευαγγέλιο.

Το σημερινό, όμως, αποστολικό Ανάγνωσμα έρχεται να ρίξει φως στο πυκνό σκοτάδι. Να ανοίξει δρόμο δια¬φυγής από τα δεσμά της αμαρτίας και του διαβόλου. Μας λέει, λοιπόν, ο απόστολος Παύλος, και αν ακόμη πέσει κανείς πολύ χαμηλά και κατεβεί και στην άβυσσο του Άδη, υπάρχει ελπίδα λύτρωσης και ανάστασης. Ο Χριστός κατεβαίνει και έρχεται ακόμη και στον Άδη να σε συναντήσει. Εκεί στον Άδη έγινε η Ανάστασή Του. Εκεί στον δικό του Άδη έρχεται να σε συναντήσει και η ίδια η ζωή.

Ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος, προσεγγίζοντας τα θέματα αυτά κατά ένα υπαρξιακό τρόπο, τονίζει, πως ο Άδης που κατέβηκε ο Χριστός και έσπασε τις πλάκες του τάφου και φωνάζει, όπως στην περίπτωση του νεκρού Λαζάρου, «ανάστηθι και δεύρο έξω», είναι η δική σου προσωπική ύπαρξη. Τον δικό σου Άδη καταλύει και τις δικές σου συνέπειες του θανάτου συντρίβει.

Αυτό που χρειάζεται μόνο είναι η πίστη και η εμπιστοσύνη στην αγάπη και το έλεος του Θεού. Καμιά άλλη προϋπόθεση, ούτε η θρησκευτικότητα ούτε ο ένθεος ζήλος, όπως λένε πολλοί για να σε προσέξει ο Θεός. Ανάγκη να γίνει συνείδηση σε όλους μας, πως αυτό που χρειάζεται είναι η ταπεινή εμπιστοσύνη στην αγάπη και τη δικαιοσύνη του Θεού. «Πας γαρ ος αν επικαλέσηται το όνομα Κυρίου σωθήσεται».

Οι δαιμονικές δυνάμεις είναι μια πραγματικότητα. Παραμένουν αθέατες δυνάμεις μέχρις ότου αποκαλυφθούν οι τραγικές συνέπειες της παρέμβασής τους. Εισέρχονται στη ζωή των ανθρώπων και οδηγούν την ιστορία σε μορφές καταστροφής. Συχνά η ανθρωπότητα κυριαρχείται από την εξουσία των δαιμονικών δυνάμεων. Όταν ο κόσμος διώχνει τον Θεό, την θέση του παίρνει ο δαίμονας. Έτσι η ζωή των ανθρώπων γίνεται έρημος και κόλαση. Ο κόσμος από οίκος και «ναός» του Θεού «γίνεται «σκηνή» δαιμόνων, μας λέει ο ευαγγελιστής Ματθαίος. Οι άνθρωποι διχάζονται, γίνονται επιθετικοί και εχθρικοί, δαιμονοποιούν τις επιδιώξεις τους και τους πολιτισμούς τους, οδηγούν την ανθρωπότητα σε καταστροφικούς πολέμους. Ο άνθρωπος και η ζωή χωρίς Θεό οδηγούν την ιστορία σε ένα αδιέξοδο έσχατο τέλος, στον Άδη. Ο Άδης καταλύεται μόνο από τον Θεό και αυτό, επιτέλους, πρέπει να το καταλάβουμε καλά, μια για πάντα.

(Γεωργίου Π. Πατρώνου, Ομοτ. Καθηγ. Παν/μίου Αθηνών, Κήρυγμα και Θεολογία, τ. Α΄, σσ. 62, 65-70)