Η αλληλεπίδραση μεταξύ οργανοποιίας,οργανοχρησίας και αριθμητικών – ψυχοκινητικών
και λογαριθμικών συστημάτων στην διαδρομή του ιστορικού χρόνου και των πολιτισμικών
ωσμώσεων της Ανατολικής Μεσογείου, μπορεί να ανιχνευθεί (και) στις ακόλουθες περιπτώσεις. Κορυφαίο σημείο, το πολύτιμο «λάθος» του Χρυσάνθου εκ Μαδύτων. που διασώζει την πτολεμαϊκή παράδοση με τον ρυθμιστικό ρόλο του 11ου αρμονικού στην διακύμανση των ελασσόνων τόνων.
Η μη ισοσυγκερασμένη διάταξη στα χορδόφωνα, 9 βασικών θέσεων, μέσα στον μείζονα τόνο:
πυθ.κόμμα ~ 81/80, 25/24, 256/243, 16/15, 15/14, (14/13-13/12 περιοχή 13ου αρμονικού), (12/11-11/10 περ. 11ου αρμ.), 10/9, 9/8
βρίσκεται σε μερική αντιστοιχία ( 9/8~9 κόμματα 10/9~8κόμ, 256/243~4 κομ, Αποτομή~ 16/15~5κομ.) με το τουρκικό, μερκατορικό, «πυθαγόρειο» σύστημα των 9 τμημάτων (53 στην διαπασών) και με την – ανομολόγητη στα νεοπυθαγόρεια τουρκικά θεωρητικά – πρακτική της χρήσης των 6 κομμάτων (γεωμ. μέσος των ελαχίστων τόνων 14/13, 13/12), και 7 κομμάτων (γεωμ.μέσος των ελασσόνων τόνων 12/11, 11/10). Παράλληλα η λεπτότερη, μη ισοσυγκερασμένη, ανάλυση του μείζονος τόνου 9/8 σε 12 τμήματα, βρίσκεται σε εγγύτερη αντιστοιχία -όσον αφορά το κρίσιμο ζήτημα του υπερμείζονος τόνου, της εναρμόνιας τρίτης και δίεσης (7ος αρμ.) και των πτολεμαϊκών ελασσόνων και ελαχίστων τόνων (11ος και 13ος αρμ.) – με την μαθηματικώς εσφαλμένη αλλά οργανοχρηστικά επιτυχή, αριθμητική ανάλυση του Χρυσάνθου.
πυθ. κόμμα~81/80, 28/27, 25/24, 256/243, 16/15~Αποτομή, 15/14, 14/13, 13/12, 12/11,11/10, 10/9, 9/8.
Η ανάλυση αυτή, προσεγγίζεται κατά την ασαφή τοποθέτηση του ελαχίστου τόνου [81/88 ~ 12/13, (περιοχή 13ου αρμονικού)] στα 7 τμήματα, και εκφράζεται πλήρως κατά την ακριβή όσο και εύλογη υιοθέτηση της εναρμόνιας δίεσης (28/27), του υπερμείζονος τόνου (8/7), του 2ου πτολεμαϊκού ελάσσονος (12/11) στα 3, 14, τμήματα αντιστοίχως, ενώ αποδίδει εμμέσως, πλήν όμως ακριβώς, και τον 1ο πτολεμαϊκό ελάσσονα 11/10 (περιοχή 11ου αρμονικού).
Στο επίπεδο των μουσικών πρακτικών και σε παραλληλία με τα παραπάνω, η αλληλεπίδραση ψαλτικής τέχνης και κοσμικής μεταβυζαντινής μουσικής-οθωμανικής μουσικής, έρχεται να υπογραμμίσει την έκδηλη απουσία – παρ’ ότι είναι κοινός τόπος στην ανατολική μουσική πρακτική – των δεσμών (μπερντέδων ) της εναρμόνιας τρίτης, του υπερμείζονος τόνου, της εναρμόνιας δίεσης, στη σύγχρονη » πυθαγόρεια» πανδουρίδα – τουρκικό ταμπούρ και στο θεωρητικό της υπόβαθρο. Aπουσία που χρεώνεται ως αποτέλεσμα δογματικής προσκόλλησης, στις νεοπυθαγόρειες προσεγγίσεις που εδράζονται αποκλειστικά στούς 1ο και 3ο αρμονικό και αδιαφορώντας για τις μουσικές – οργανοχρηστικές πρακτικές, προσεγγίζουν τους υψηλής τάξης αρμονικούς φθόγγους (μόλις έως και τον 5ο αρμονικό), με τους 24 δαιδαλώδεις κύκλους των πεμπτών .
(απόσπασμα από εισήγηση στο Διεθνές Συνέδριο Οργανολογίας και Οργανοποιίας-Καστοριά, Ιούνιος 2001)
