Επέτειος: Αλέξανδρος Μωραϊτίδης – Μοναχός Ανδρόνικος: Ο λογοτέχνης, ο φίλος των αγίων!

Αλέξανδρος Μωραϊτίδης. Δεξιά, μετά την κουρά του ως μοναχός Ανδρόνικος.

90 χρόνια από την κοίμησή του

Ο εκ Σκιάθου φιλόλογος, καθηγητής, δημοσιογράφος, εκδότης, συγγραφέας και λογοτέχνης, εκκλησιαστικός υμνογράφος, ψάλτης, μεταφραστής πατερικών κειμένων και ακαδημαϊκός Αλέξανδρος Μωραϊτίδης (185-1929) κοιμήθηκε τέτοια μέρα πριν από 90 χρόνια.
Πρόκειται για τον δεύτερο σημαντικό Έλληνα Σκιαθίτη λογοτέχνη, άνθρωπο των γραμμάτων και του Τύπου, αλλά και της Εκκλησίας -τον «άλλο Αλέξανδρο» όπως τον αναφέρει ο ξάδελφός του Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911).
Ο Αλέξανδρος Μωραϊτίδης ολοκλήρωσε τον επίγειο κύκλο της ευδόκιμης επίγειας ζωής του ως μοναχός Ανδρόνικος. Λίγες μέρες πριν από την κοίμησή του, έλαβε το αγγελικό σχήμα στην πατρίδα του, την Σκιάθο όπου αποσύρθηκε τα τελευταία χρόνια της ζωής του.
Ο Αλέξανδρος Μωραϊτίδης, παραδοσιακός και φιλακόλουθος, ήταν τέκνο και απόγονος του ευλογημένου ρεύματος της Φιλοκαλικής αναγέννησης -των αποκληθέντων κακεντρεχώς ως Κολλυβάδων- που ανακαίνισε πνευματικά την ορθόδοξο εκκλησία, την ζωή και τον κόσμο της.
Μαζί με τον Παπαδιαμάντη, ως επίγειοι καλλίφωνοι άγγελοι και γνώστες της παραδοσιακής εκκλησιαστικής μουσικής, κοσμούσαν τον δεξιό και αριστερό χορό αντίστοιχα, των αναλογιών του ναού του Αγίου Ελισαίου της Αθήνας. Εκεί, όπου λειτουργούσε ο απλούς – απλούστατος και αγαθός – αγαθότατος Παπά-Νικόλας Πλανάς! Ο νυν, άγιος Νικόλαος Πλανάς (1851-1931).
Και να, όμως, και μια άλλη αγιασμένη… σύμπτωση!

Ένας από τους σημαντικότερους αγιορείτες Γέροντες, Μοναχούς του 19ου και 20ού αιώνα υπήρξε ο π. Δανιήλ Κατουνακιώτης (1846-1929). Ο ιδρυτής της γνωστής Αδελφότητας των Δανιηλαίων στα Κατουνάκια. Τον Σεπτέμβριο, μάλιστα που μας πέρασε, θυμηθήκαμε με σχετικό αφιέρωμα -που συνεχίζουμε- την συμπλήρωση των 90 χρόνων από την κοίμηση του Γέροντα Δανιήλ. Και, ένα μήνα μετά από την επέτειο αυτή, η Αυτού Παναγιότης, ο Οικουμενικός Πατριάρχης, κ. Βαρθολομαίος ανακοίνωσε από την αθωνική γη πως ο οσιώτατος Γέροντας Δανιήλ μαζί με άλλους τέσσερις αγιορείτες πατέρες θα συγκαταριθμηθεί στην τάξη των αγίων της Εκκλησίας! Έτσι, η σημερινή επέτειος της κοιμήσεως του Αλέξανδρου Μωραϊτίδη – Μοναχού Ανδρόνικου θα τον βρει να αποτελεί φίλο και βέβαια ομόψυχο δύο αγίων.

Αλλά, δεν κλείνει με τον νέο όσιο Δανιήλ Κατουνακιώτη -τον εγκάρδιο φίλο και πνευματικό συνεργάτη του αγίου Νεκταρίου- η φιλία και ο συγχρωτισμός του Μωραϊτίδη, αλλά και του Παπαδιαμάντη με αγίους.
Ανάμεσα στους υπό αγιοκατάταξη υποψηφίους βρίσκεται και ο Γέροντας, Αρχιμανδρίτης, π. Φιλόθεος Ζερβάκος, ο νεαρός Κωνσταντίνος, πνευματικό τέκνο του Αγίου Νεκταρίου, που έψελνε κι αυτός στον άγιο Ελισαίο και διδασκόταν από τους σκιαθίτες ψάλτες, και ιδιαίτερα από τον Παπαδιαμάντη, το ύφος και προπαντός το ήθος της εκκλησιαστικής μουσικής.
Όπως είναι γνωστό ο Γέροντας π. Φιλόθεος Ζερβάκος μας άφησε και θαυμάσιες γραπτές μαρτυρίες για την σχέση και την φιλία του με τους δύο Αλέξανδρους.

Ο Μωραϊτίδης, σε σύγκριση με τον ξάδελφο του, ήταν πιο «κοσμικός» χαρακτήρας, πιο πετυχημένος κοινωνικά και σε ότι έκανε επαγγελματικά. Ο ίδιος, βοήθησε και τον ξάδελφο του, να μπει και να ενταχθεί στον χώρο του Τύπου και της δημοσιογραφίας. Ο Παπαδιαμάντης σταδιοδρόμησε στην δημοσιογραφία, κυρίως, ως μεταφραστής αλλά και δημοσιεύοντας τα μυθιστορήματά του αρχικά, και αργότερα τα διηγήματά του όπως και διάφορα άλλα κείμενα.
Το έργο του Αλέξανδρου Μωραϊτίδη δεν είναι ευρέως γνωστό, όσο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και ούτε έτυχε της μεγάλης αποδοχής με το πέρασμα του χρόνου από την κριτική, τους ομοτέχνούς του λογοτέχνες, αλλά και από το κοινό. Εντούτοις, θα πρέπει να υπογραμμίσουμε, πως δεν απέκτησε και τους ορκισμένους ή και τους κακόβουλους εχθρούς όπως στην περίπτωση του ξαδέλφου του. Ο τελευταίος  αποτελούσε σχεδόν μέχρι πρότινος “σημείον αντιλεγόμενον”.
Πάντως, η ευρεία πλέον αποδοχή του τελευταίου -σχεδόν καθολική- και η ανάδειξη του σε «κορυφή των κορυφών», όπως τον χαρακτήρισε ο Κωνσταντίνος Καβάφης, μας επιτρέπει κάτω από την «βασιλικήν δρυν», γιατί όχι την αυτοκρατορικήν αυτήν δρυν των γραμμάτων μας, δηλαδή την μορφήν Μεγάλου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, να απολαμβάνουμε και τον Αλέξανδρο Μωραϊτίδη.

Η σπουδή στο προσωπικό του ύφος, αλλά και το ήθος όπως και την γλώσσα του έχει πάρα πολλά να μας προσφέρει. Άλλωστε εις πείσμα αυτών που… τακτοποιούν, ταξινομούν και χαρακτηρίζουν ένα έργο πολλές φορές τους ξεφεύγει η ίδια η ουσία του. Αυτό δεν συνέβη και με τον Παπαδιαμάντη;
Το σίγουρο, βεβαίως, είναι πως ο Αλέξανδρος Μωραϊτίδης θεωρείται μέχρι σήμερα ένας από τους σημαντικότερους λογοτέχνες της εποχής του, αλλά και της ελληνικής γλώσσας! Και η ποικίλη ενασχόληση με το έργο του μόνον πνευματική και αισθητική ωφέλεια και τέρψη μπορεί να προσφέρει στον αναγνώστη και μελετητή του.

Όσο και για το ερώτημα αν το έργο του μπορεί να μας προσφέρει παράλληλα και μια υψηλού επιπέδου πατριδογνωσία, ελληνομάθεια ή και Χριστοήθεια αυτό είναι αδιαμφισβήτητο! Και βεβαίως χωρίς οποιαδήποτε δόση εμπάθειας ή μισαλλοδοξίας.
Ο λόγος του ρέει σαν αγιασμός, “Φώτα – Ολόφωτα”, ή σαν εξαγιασμός σύμπασας της ζωής!
Θεός ’χωρέστον: Τον Αλέξανδρο Μωραϊτίδη. Τον Μοναχό, π. Ανδρόνικο!
Την ευχούλα του να ‘χουμε!
Αιωνία του η μνήμη!

Μετά την μικρή αυτή εισαγωγή θα ακολουθήσουν πιο ειδικά κείμενα.