Η πνευματική αναγέννηση της ομογένειας στην Κωνσταντινούπολη του 21ου αιώνα

17 Οκτωβρίου 2019

Του Άρη Τσοκώνα

Η εισήγηση του καθηγητή Άρη Τσοκώνα πραγματοποιήθηκε κατά την διάρκεια της ημερίδας για την 64η επέτειο των Σεπτεμβριανών, που διοργάνωσε η Οικουμενική Ομοσπονδία Κωνσταντινουπολιτών στις 6 Σεπτεμβρίου, 2019, στον εξωτερικό χώρο του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Προμπονά, Μετοχίου της Σταυροπηγιακής Πατριαρχικής Μονής Βλατάδων.

Σεπτεμβριανά 1955. «Η επιτροπή του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών στο πυρπολημένο νεκροταφειακό ναό της Θείας Μεταμορφώσεως». (Φωτογραφία Δ. Καλούμενος)

Αξιότιμες κυρίες και κύριοι αγαπητοί Κωνσταντινουπολίτες

Θα ήθελα να ευχαριστήσω, κατ’ αρχάς, την Οικουμενική Ομοσπονδία Κωνσταντινουπολιτών (και προσωπικά τον κύριο Ν. Ουζούνογλου) για την τιμή που μου έκανε να με προσκαλέσει στην αποψινή εκδήλωση και όλους εσάς που βρίσκεστε σήμερα εδώ.

«Aλησμονώ και χαίρομαι, θυμάμαι και δακρύζω» λέει ένα τραγούδι της ιδιαίτερης πατρίδας μου, της Ηπείρου. Πράγματι, η πρόσφατη ιστορία του τόπου μας είναι γεμάτη με δυσάρεστα γεγονότα, που η αναφορά τους και μόνο ζωντανεύει τραυματικές αναμνήσεις.

Στην γλώσσα μας όμως, «αλήθεια» σημαίνει άρνηση στην «λήθη», αντίσταση στη λήθη, λήθη με το «α» το στερητικό. Για να φτάσουμε στην πολυπόθητη αλήθεια πρέπει να θυμόμαστε, πρέπει να μελετάμε το παρελθόν. Όσο δυσάρεστη και αν είναι μια ιστορική συγκυρία πρέπει να αναλύεται με προσοχή και σοβαρότητα. Όχι μόνο για να διορθωθούν οι ζημίες που προκάλεσε, αλλά κυρίως για να αποφευχθεί στο μέλλον μια παρόμοια τραγωδία και αν αυτό δεν είναι δυνατό να μελετηθούν τρόποι για την αντιμετώπισή της.

Το πογκρόμ της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου του 1955, είναι σήμερα θέμα επιστημονικής μελέτης. Αξιόλογοι ακαδημαϊκοί ερευνούν τα αίτια που το προκάλεσαν και τις επιπτώσεις του στην ομογένεια. Έχουμε αριθμούς, στατιστικές και πλήθος οικονομικών αναλύσεων.

Σπανίζουν όμως οι προσωπικές καταθέσεις μνήμης των θυμάτων του. Η απόγνωση και η βαθιά απογοήτευση που έζησαν οι συμπολίτες μας την μοιραία εκείνη νύχτα δεν έχει μετουσιωθεί ακόμη σε λογοτεχνία.

Στην λογοτεχνία, πάντα χρειάζεται χρόνος για να ανακτηθεί η αναγκαία αποστασιοποίηση από τραυματικά ιστορικά γεγονότα, έτσι ώστε να διατυπωθούν ψύχραιμα και αντικειμενικά. Φαίνεται ότι τα 64 χρόνια που πέρασαν δεν ήταν αρκετά για να επουλωθούν επαρκώς οι πληγές.

Η ζωή όμως συνεχίζεται. Σαν το πεύκο που αποτέφρωσε καταστρεπτική πυρκαγιά, σαν την γέρικη ελιά που την λύγισαν τα χρόνια έτσι και οι ανθρώπινες κοινότητες πετούν δειλά δειλά νέα βλαστάρια και προσπαθούν να επιβιώσουν. Αυτό κάνει και η ομογένεια της Πόλης σήμερα. Παρά την τραγική δημογραφική συρρίκνωσή της συνεχίζει να υπάρχει, να στέκεται στα πόδια της και να παράγει πολιτισμό.

Η Πόλη κέντρο του ελληνισμού πάνω από 1.500 χρόνια

Η Κωνσταντινούπολη ήταν το πολιτικό, οικονομικό, θρησκευτικό και πολιτιστικό κέντρο του ελληνισμού πάνω από 1.500 χρόνια. Συνεχίζει να είναι θρησκευτικό κέντρο, αλλά τα δημογραφικά δεδομένα του σήμερα, δεν επιτρέπουν στην ομογένεια να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στα πολιτικά και τα οικονομικά θέματα. Παραμένει το πολιτιστικό στοιχείο και αξίζει να μελετηθεί κατά πόσο έχει και θα μπορούσε να έχει στο μέλλον μια αξιόλογη πολιτιστική παραγωγή.

Οι ιστορικοί υπολογίζουν ότι προς το τέλος της Ελληνιστικής περιόδου ο παγκόσμιος πληθυσμός ήταν περίπου 200 εκατομμύρια και ότι 20 εκατομμύρια από αυτούς μιλούσαν ελληνικά. Το ποσοστό των ελληνόφωνων τότε ήταν περίπου το ίδιο ή λίγο μεγαλύτερο από το ποσοστό των αγγλόφωνων σήμερα.

Τα αριστουργήματα όμως της ελληνικής γραμματείας γράφτηκαν τον Δ’ αιώνα π.Χ, σε μια περίοδο οικονομικής και πολιτικής παρακμής. Η Αθήνα είχε υποστεί μια εξευτελιστική ήττα στον Πελοποννησιακό πόλεμο και είχε χάσει την πολιτική της ανεξαρτησία. Τα ιερά τέρατα όμως της αρχαίας ελληνικής διανόησης: όπως ο Σωκράτης, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης έζησαν και δημιούργησαν στην Αθήνα του Δ΄ αιώνα π.Χ.

Μετά την απελευθέρωση της λατινοκρατούμενης Κωνσταντινούπολης το 1261, ήλθε στην εξουσία η δυναστεία των Παλαιολόγων. Παρά τις εσωτερικές διαμάχες και τις συνεχείς εξωτερικές απειλές, η αγάπη των Παλαιολόγων για την κλασική παιδεία έδωσε νέα ώθηση στην ανάπτυξη της φιλοσοφίας, των επιστημών, των γραμμάτων και των τεχνών. Στην στερημένη από πλούτο, δόξα και δύναμη τελευταία περίοδο της αυτοκρατορίας, η τέχνη, και ιδιαίτερα η ζωγραφική, διαποτισμένη από την κλασική παράδοση, έφτασε στο απόγειό της. Άρα, για την πρόοδο στις τέχνες και τον πολιτισμό, δεν είναι απαραίτητες προϋποθέσεις η οικονομική και η πολιτική ισχύς.

Στις πολυεθνικές κοινωνίες, όπου τα μέλη μιας κυρίαρχης εθνότητας απολαμβάνουν διάφορα προνόμια εις βάρος άλλων εθνοτήτων, οι μειονότητες για να μπορέσουν να επιβιώσουν πρέπει να έχουν περισσότερα προσόντα και να εργάζονται πιο σκληρά από την πλειοψηφία. Έτσι, στα επαγγέλματα που απαιτούν πανεπιστημιακή εκπαίδευση, οι Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχαν μεγαλύτερο ποσοστό από το ποσοστό τους στον πληθυσμό της χώρας.

Π.χ. στις αρχές του 20ου αιώνα οι 12 γιατροί που είχαν ιδιωτικά ιατρεία στην Αδριανούπολη ήταν όλοι Έλληνες. Το ίδιο και οι 103 από τους 125 γιατρούς, οι 35 από τους 50 φαρμακοποιούς και οι 37 από τους 65 δικηγόρους της Σμύρνης. Άρα, στις τέχνες και τις επιστήμες δεν έχει τον πρώτο λόγο η δημογραφική υπεροχή.

Η κατάσταση στην ομογένεια και οι “Νεοπολίτες”

Η ομογένεια της Πόλης έχει την βαριά ευθύνη να στελεχώνει με ανθρώπινο δυναμικό το Πατριαρχείο, τα σχολεία, τους συνδέσμους και τα διοικητικά συμβούλια των κοινοτήτων της. Σύμφωνα με ανάρτηση του Συνδέσμου Υποστήριξης των Ρωμαίικων Κοινοτικών Ιδρυμάτων (ΣΥΡΚΙ για συντομία) στο διαδίκτυο, λειτουργούν στην Πόλη 81 εκκλησίες, 30 αγιάσματα, 10 Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές μονές, 5 σχολεία με περίπου 250 μαθητές, 63 βακούφια και 22 σύλλογοι – σύνδεσμοι.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος σε έκθεση της Αγιορειτικής Εστίας του δήμου Θεσσαλονίκης στο Σισμανόγλειο Μέγαρο.

Το πληθυσμιακό δυναμικό της όμως είναι μονάχα 2.500 άτομα. Σε αυτούς πρέπει να προστεθούν και 1.000 περίπου Έλληνες, που προέρχονται είτε από την Ελλάδα είτε από άλλα μέρη της Ευρώπης και βρίσκονται στην Πόλη ως φοιτητές, μεταπτυχιακοί σπουδαστές, στελέχη πολυεθνικών, επιχειρηματίες κλπ.

Είναι οι λεγόμενοι «Νεοπολίτες», οι οποίοι μέχρι στιγμής δεν έχουν ενσωματωθεί σε ικανοποιητικό βαθμό στην ομογένεια. Όπως όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα, έτσι και η Κωνσταντινούπολη πάντα δεχόταν εποίκους από την ευρύτερη ενδοχώρα της. Οι πρώτες επαφές ήταν δύσκολες, οι πρώτοι μετανάστες δημιουργούσαν μικρές κλειστές κοινότητες, αλλά μια γενιά αργότερα όλοι αισθάνονταν ότι είναι ισότιμα μέλη της ομογένειας. Επιθυμούμε και ελπίζουμε να επιτύχει αυτή η ενσωμάτωση και να εμπλουτιστεί το ανθρώπινο δυναμικό της συρρικνωμένης πληθυσμιακά ομογένειας με τα νέα και υψηλού μορφωτικού επιπέδου αυτά στελέχη.

Η πολιτιστική προσφορά του Οικουμενικού Πατριαρχείου

Στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή των Ρωμιών της Πόλης κυρίαρχη θέση κατέχει το Πατριαρχείο. Αν και ασχολείται κυρίως με εκκλησιαστικά, διοικητικά και οργανωτικά θέματα έχει και πολύ πλούσια πολιτιστική προσφορά. Υποστηριζόμενο από το διεθνές κύρος του, διοργανώνει συνέδρια, ημερίδες, εκθέσεις, συναυλίες και διαλέξεις υψηλού επιπέδου.

Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του σε περιβαλλοντικά θέματα που συνδέεται άμεσα με τον προκαθήμενό του έχει μεγάλη διεθνή απήχηση. Η βιβλιοθήκη της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης συγκεντρώνει ερευνητές από όλο τον κόσμο και στις φιλόξενες αίθουσες της Σχολής διοργανώνονται συνέδρια, συναυλίες και εκθέσεις.

Αλλά η συμβολή του Πατριαρχείου στα πολιτιστικά δρώμενα της Πόλης δεν μπορεί να αναλυθεί στα στενά περιθώρια μιας σύντομης εισήγησης.

Σισμανόγλειο Μέγαρο, Αστική Σχολή Γαλατά, Κοινόητες…

Το 2003 άνοιξε τις πύλες του στο κοινό το Σισμανόγλειο Μέγαρο. Το επιβλητικό κτήριο της Λεωφόρου Ιστικλάλ στεγάζει την βιβλιοθήκη του Μελέτιου Σακκουλίδη. Η πολύτιμη αυτή συλλογή βιβλίων είναι προσβάσιμη σε όλους τους ερευνητές και σε κάθε ενδιαφερόμενο μέσω ενός ηλεκτρονικού καταλόγου στο Διαδίκτυο. Εδώ παραδίδονται δωρεάν μαθήματα ελληνικών και πραγματοποιούνται εκθέσεις ζωγραφικής, παρουσιάσεις βιβλίων, φωτογραφίας, αλλά και κινηματογραφικές προβολές και συναυλίες.

Το 2012 ανακαινίστηκε και άρχισε να λειτουργεί ως πολιτιστικό κέντρο η Αστική Σχολή του Γαλατά. Φιλοξενεί εκθέσεις ζωγραφικής, διαλέξεις και συναυλίες όλο τον χρόνο. Έχουν βρεθεί χορηγοί για την αναδιαμόρφωση του κτηρίου, σύμφωνα με την οποία θα γίνει πολύ πιο λειτουργικό, θα αποκτήσει αυτοχρηματοδότηση και θα μπορεί να διοργανώνει ταυτόχρονα πολλές εκδηλώσεις.

Κοινότητες της Πόλης όπως το Νιχώρι, το Σταυροδρόμι, το Μακροχώρι και το Μεσοχώρι έχουν πλούσια πολιτιστική δράση. Θα ήθελα να αναφερθώ ιδιαίτερα στις εκδηλώσεις για τον Καβάφη και τα πρόσφατα Θεοφάνεια που διοργάνωσε το Νιχώρι και είχαν μεγάλη επιτυχία.

Επίσης δύο εκδηλώσεις του Συνδέσμου Αποφοίτων Ζωγραφείου συνέβαλαν πολύ στην δημιουργία θετικής εικόνας για την ομογένεια. Αναφέρομαι στο διεθνές συνέδριο «Οι Ρωμιοί της Πόλης – Το Παρόν και το Μέλλον» που διεξήχθηκε στο ξενοδοχείο Hilton το 2006 και την έκθεση «Ρωμιοί Αρχιτέκτονες της Πόλης στην περίοδο του εκδυτικισμού» που παρουσιάστηκε το 2010 και το 2011 σε πολλές πόλεις της Τουρκίας, της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Εκδηλώσεις των σχολείων της Πόλης

Και τα σχολεία μας διοργανώνουν συνέδρια, ημερίδες, διαλέξεις και εκθέσεις. Οι μαθητές τους συμμετέχουν και βραβεύονται σε διαγωνισμούς. Εργάζομαι στο Ζωγράφειο Λύκειο και ως εκ τούτου γνωρίζω καλύτερα τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνει και συμμετέχει το σχολείο μου. Δεν θα αναφερθώ αναλυτικά σε αυτές, αλλά θέλω να επισημάνω ότι το πρόγραμμα εκδηλώσεων της σχολικής χρονιάς 2018-2019 εκτείνονταν σε 6 πυκνογραμμένες σελίδες και περιείχε 39 εκδηλώσεις.

Ιδιαίτερη μνεία χρειάζεται το «Διεθνές Μαθητικό Λογοτεχνικό Συνέδριο» που διοργανώθηκε για 7η συνεχή χρονιά σε συνεργασία με τα Εκπαιδευτήρια Μαντουλίδη της Θεσσαλονίκης. Συμμετείχαν πάνω από 20 διακεκριμένα λύκεια της Πόλης, της Ελλάδας και της Κύπρου. Οι παρουσιάσεις κάθε σχολής πλαισιώθηκαν με εισηγήσεις επιφανών ακαδημαϊκών και λογοτεχνών.

Γνωρίζω πολλούς επώνυμους λογοτέχνες, που κανονίζουν από τώρα τα προγράμματά τους, περιμένοντας πρόσκληση συμμετοχής για το επόμενο συνέδριο. Φέτος, το 8ο συνέδριο είναι αφιερωμένο στον Γιάννη Ρίτσο και θα διεξαχθεί στην σχολή μας τον Απρίλιο. Σας συστήνω ανεπιφύλακτα να έλθετε να το παρακολουθήσετε. Θα είναι μια αξέχαστη εμπειρία.

Σας ανέφερα τον αριθμό των πολιτιστικών εκδηλώσεων ενός μονάχα σχολείου και παρουσίασα περιληπτικά μια από αυτές. Φανταστείτε πόσες εκδηλώσεις πραγματοποιούνται σε όλα τα σχολεία, σωματεία και ιδρύματα της Πόλης. Δυστυχώς όμως δεν γίνεται η συστηματική καταγραφή τους και έτσι δεν είναι ευρύτερα γνωστές. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βρουν για αυτές μονάχα αποσπασματικές αναφορές σε περιοδικά, σε εφημερίδες και στο διαδίκτυο. Δεν υπάρχει πουθενά ένας συγκεντρωτικός κατάλογός τους, με μια έστω και περιληπτική παρουσίασή τους.

Είναι κρίμα να ξεχνιούνται μέσα σε λίγους μήνες τόσο αξιόλογες προσπάθειες και να πηγαίνει χαμένος τόσος κόπος. Θα πρότεινα να ανατεθεί σε κάποιον φορέα να καταγράφει υπεύθυνα και αναλυτικά όλες τις εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στην Πόλη, για να μπορούν να έχουν οι ενδιαφερόμενοι άμεση πρόσβαση σε αυτές.

Πρέπει με κάθε τρόπο να κάνουμε αισθητή την παρουσία μας

Η ομογένεια είναι διασπαρμένη σε δεκάδες συλλόγους, σωματεία και ιδρύματα. Όταν όμως χρειάζεται να εκπροσωπηθεί κάπου, όταν κάποιος ερευνητής θέλει να μάθει κάτι για μας δημιουργείται μεγάλο πρόβλημα. Δεν υπάρχει κάποιος φορέας που να εκπροσωπεί και να παράσχει υπεύθυνα πληροφορίες για την Ρωμιοσύνη και την ιστορία της.

Αστική Σχολή Γαλατά.

Τα τελευταία χρόνια έγιναν κάποια βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Η ΟΙΩΜΚΩ και ο ΣΥΡΚΙ εκτός από το πολυδιάστατο έργο που προσφέρουν, είναι συνάμα και σημείο αναφοράς για κάθε τι που έχει σχέση με την Ρωμιοσύνη. Ερευνητές, μεταπτυχιακοί φοιτητές και δημοσιογράφοι μπορούν να αποταθούν σε αυτούς για τις πρώτες πληροφορίες και τις πρώτες επαφές. Η καταγραφή δεδομένων και η γραμματειακή υποστήριξη όμως είναι δουλειές χρονοβόρες και κουραστικές. Δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν μονάχα με εθελοντική εργασία.

Η κοινότητά μας έχει και μπορεί να βρίσκει πόρους για πολύ δαπανηρές επισκευές ακινήτων. Προτείνω να διαθέσει και τα ελάχιστα χρήματα που χρειάζονται για να προσλάβει επαγγελματίες για την καταγραφή δεδομένων και την παροχή ενημέρωσης.

Η ζωή στον 21ο αιώνα είναι πολύ γρήγορη και η επικαιρότητα εναλλάσσεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Η ανθρωπότητα έχει πολλά προβλήματα και κάθε καινούριο πρόβλημα σπρώχνει τα παλαιότερα στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Πρέπει συνέχεια να υπενθυμίζεις την ύπαρξή σου, γιατί μόλις ξεχαστείς παύεις να υπάρχεις.

Ιδιαίτερα στην Πόλη, η κοινότητα μας ενώ κάποτε αριθμούσε 310 χιλιάδες μέλη, μέσα σε σύνολο ενός εκατομμυρίου κατοίκων, αποτελεί σήμερα ένα απειροελάχιστο ποσοστό του πληθυσμού της ιδιαίτερής μας πατρίδας. Πρέπει με κάθε τρόπο να κάνουμε αισθητή την παρουσία μας.

Βιβλίο του Ηλία Βενέζη στην τουρκική γλώσσα.

Το βιβλίο του Στράτη Μυριβήλη «Βασίλης Αρβανίτης» στην τουρκική γλώσσα.

Ελληνικού ενδιαφέροντος βιβλία και εκδοτική βιομηχανία της Τουρκίας
Υπάρχουν πολλοί σύγχρονοι τρόποι προβολής, αλλά μια παλιά εφεύρεση τουλάχιστον 6.000 χρόνων, η γραφή, συνεχίζει να έχει κύρος και αποτελεσματικότητα. Ό,τι καταγράφεται στα βιβλία μένει για πάντα εκεί και είναι στην διάθεση αυτών που θέλουν να το μελετήσουν. Θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα χώρο που γνωρίζω σχετικά καλά, γιατί του έχω αφιερώσει πολύ εργασία και πολύ χρόνο. Θα σας μιλήσω για τις εκδόσεις και ιδιαίτερα για την εκδοτική βιομηχανία της Τουρκίας.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Εκδοτών, στην Τουρκία εκδίδονται κάθε χρόνο 60.000 τίτλοι και περίπου 400 εκατομμύρια βιβλία, τα μισά των οποίων διανέμει δωρεάν στα σχολεία το Υπουργείο Παιδείας. Το 2017 η λιανική αγορά βιβλίου ανήλθε στο 1 δισεκατομμύριο 600 εκατομμύρια δολάρια. Δεν μπόρεσα να βρω τα αντίστοιχα μεγέθη για την Ελλάδα. Πάντως σύμφωνα με εκτιμήσεις εκδοτών, μετά την οικονομική κρίση οι τίτλοι νέων βιβλίων έχουν πέσει στους 6 – 7.000 και ο καθαρός κύκλος εργασιών από τις πωλήσεις βιβλίων, σύμφωνα με στοιχεία της Ομοσπονδίας Ευρωπαίων Εκδοτών (Federation of European Publishers – FEP), κυμαίνεται γύρω στα 150 εκατ. ευρώ την τελευταία πενταετία.

Δεν θέλω να σας κουράσω με αριθμούς, αλλά το 10 % περίπου των εκδόσεων στην Τουρκία είναι μεταφράσεις. Κάθε χρόνο εκδίδονται ή επανεκδίδονται από τα αρχαία και τα νέα ελληνικά περίπου 40 βιβλία και τα ελληνικά είναι η 14η περισσότερο μεταφρασμένη στα τουρκικά ξένη γλώσσα. Σύμφωνα με έναν κατάλογο που συνέταξα το 2013 έχουν μεταφραστεί από τα νεοελληνικά λίγο περισσότερα από 300 βιβλία.

Εδώ χρειάζεται να αναφερθώ με αγάπη και ευγνωμοσύνη στον εκδοτικό οίκο Belge Yayınları, ο οποίος μετέφρασε και εξέδωσε πάνω από 40 νεοελληνικούς τίτλους. Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε και πολλά βιβλία με θέμα τους Ρωμιούς της Πόλης, γραμμένα στα τουρκικά από ομογενείς και Τούρκους συγγραφείς.

«Λίγοι αλλά αμέτρητοι»!

Νέα και πληροφορίες σχετικά με τους Ρωμιούς της Πόλης, μετέδιδαν στην Τουρκία μονάχα τουρκικοί εκδοτικοί οίκοι, περιοδικά και εφημερίδες. Τα τελευταία χρόνια προστέθηκαν σε αυτούς και τα αρμένικα έντυπα Agos και Paros. Τώρα όμως έχουμε και τον δικό μας εκδοτικό οίκο.

Τρία διηγήματα του Γεώργιου Βιζυηνού μεταφρασμένα στην τουρκική από τον Άρη Τσοκώνα. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ιστός.

Σύμφωνα με ανάρτησή του στο διαδίκτυο: «O ανεξάρτητος εκδοτικός οίκος ‘Iστός’ ιδρύθηκε το 2011 με πρωτοβουλία μελών της Ρωμαίικης κοινότητας της Πόλης και βασικό στόχο την προώθηση έργων σχετικών με την Πολίτικη ιστορία, τον πολιτισμό και το σύγχρονο αστικό βίο. Αναβιώνοντας μια πλούσια, εγχώρια, εκδοτική παράδοση, ύστερα από διακοπή μισού περίπου αιώνα, ο ‘Ιστός’ φιλοδοξεί να αντικαταστήσει το υπάρχον «πνεύμα νοσταλγίας» για τους Ρωμιούς με μια ουσιαστική και σύγχρονη πολιτιστική παραγωγή».
Εκδίδει βιβλία στα ελληνικά και τα τουρκικά και κάνει κινηματογραφικές παραγωγές ταινιών μικρού και μεγάλου μήκους. Το στέκι του απέναντι από τον Σύλλογο του Πέρα είναι ένας προσφιλείς τόπος συγκέντρωσης νέων. Εδώ παραδίδονται μαθήματα ελληνικών και κάνει τις πρόβες της η χορωδία του εκδοτικού οίκου.

Ο Ιστός κατάφερε να φέρει σε επαφή τους νέους της ομογένειας με Τούρκους και Ελλαδίτες που αγαπούν την Πόλη και την ρωμαίικη πολιτιστική παράδοση. Χρειάζεται και αξίζει την υποστήριξη και την αγάπη μας.

Στοιχεία για τη συμβολή των βιβλίων στην προβολή του ελληνικού πολιτισμού

Τελειώνοντας την ομιλία μου θα ήθελα να σας δώσω κάποια σύντομα παραδείγματα σχετικά με την συμβολή των βιβλίων στην προβολή του πολιτισμού μας. Σήμερα κυκλοφορούν στην Τουρκία 59 διαφορετικές μεταφράσεις της «Απολογίας» και της «Πολιτείας» του Πλάτωνα. Οι ετήσιες πωλήσεις των 15 μεταφράσεών μου από την κλασική γραμματεία είναι γύρω στις 70.000 αντίτυπα. Ξένοι καλλιτέχνες, ακαδημαϊκοί και λογοτέχνες μου ζητούν συνεργασία σε θέματα σχετικά με τον Καβάφη, τον Σεφέρη, την πρόσφατη ιστορία της Πόλης και της Μικρασίας και γενικότερα με βιβλία που μετέφρασα ή έγραψα.

Με μεγάλη μου χαρά βλέπω όλο και συχνότερα σε ακαδημαϊκές και λογοτεχνικές εκδόσεις, παραπομπές στα βιβλία μου και ειδικά στο «Ελληνικές κοινότητες της Μικρασίας και της Θράκης στις αρχές του 20ου αιώνα».

Το 2012 ανέβηκε στην μεγάλη οθόνη η ακριβότερη κινηματογραφική παραγωγή της Τουρκίας, «Fetih 1453» με κόστος παραγωγής 17 εκατομμύρια δολάρια. Περιείχε πολλές ιστορικές ανακρίβειες και αρκετές προσβλητικές αναφορές στον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμά μας.

Στην Hürriyet δημοσιεύθηκε μια κριτική που ανέφερε τα εξής:

«Όσοι θέλουν να μάθουν ιστορία από τον κινηματογράφο θα απολαύσουν μονάχα φθηνή ρητορική. Η Iστορία του Κριτόβουλου του Ίμβριου με την αμεροληψία που την διακρίνει δεν μας μαθαίνει μονάχα την Άλωση, αλλά μας γνωρίζει και άγνωστες πτυχές από την προσωπικότητα του Πορθητή. Η Ιστορία του Κριτόβουλου, είναι το σημαντικότερο βιβλίο του πρώτου εξαμήνου του 2012 και ίσως όλης της χρονιάς».

Στις αρχές του 21ου αιώνα, παρατηρείται μια έντονη κινητικότητα στην ομογένεια της Πόλης. Οι λίγοι αλλά αμέτρητοι -κατά τον Πατριάρχη Αθηναγόρα- Ρωμιοί παράγουν, δυσανάλογα μεγάλο και σημαντικό για τα δημογραφικά τους δεδομένα πολιτιστικό προϊόν. Η προβολή της ιστορίας και του πολιτισμού μας θα έχει σίγουρα θετικές συνέπειες στην καθημερινότητά μας και πρέπει όλοι μας να βοηθήσουμε όσο μπορούμε να συνεχιστεί η τάση αυτή.

 

Οι μεσότιτλοι στο κείμενο μπήκαν με ευθύνη του επιμελητή της ανάρτησης.