Ο Καλόγερος της Κλεισούρας
24 Δεκεμβρίου 2019(….ο δε Ομέρ Βρυώνης και ο Κιουταχής κατήλθον περί τα τέλη Οκτωβρίου 1822, μετά 11.000 ανδρών εις την κοιλάδα του Μεσολογγίου, ο δε Γιουσούφ πασάς των Πατρών απέκλειε την πόλιν ταύτην από της θαλάσσης…. Ότε δε περί τα μέσα Νοεμβρίου μοίρα του υδραϊκού στόλου διέλυσε τον αποκλεισμόν του Γιουσούφ πασά, εκόμισε τροφάς και πολεμοφόδια και απεβίβασε 1.000 πελοποννησίους υπό τον Πετρόμπεην, τον Ζαϊμην και τον Δεληγιάννην, οι ημέτεροι διεμήνυσαν εις τον Ομέρ Βρυώνην, ότι εάν θέλει το Μεσολόγγι ας έλθει να το πάρει!…).
Με αυτά τα λιτά λόγια ο Εθνικός Ιστορικός μας Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος περιγράφει την πρώτη πολιορκία του Μεσολογγιού. Έχει μπει ο Δεκέμβρης του 1822. Ο πολιορκητικός κλειός κάθε μέρα σφίγγει όλο και περισσότερο γύρω από τα αδύναμα τείχη, από το «φράχτη», της ηρωικής πόλης. Οι πάντα «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», έχουν οργανώσει την άμυνά τους και είναι έτοιμοι ν΄αναμετρηθούν με γενναιότητα. Οι τελευταίες ενισχύσεις, που ήρθαν από το Μοριά, τους αναπτέρωσαν το ηθικό και τους τόνωσαν το φρόνημα: «Δεν θα πέσει το Μεσολόγγι».
Πλησιάζουν Χριστούγεννα!… Ο δόλιος και πανούργος εχθρός έχει καταστρώσει το σχέδιό του. Θα αιφνιδιάσει την πόλη. Θα την πιάσει στον ύπνο. Θα εκμεταλλευτεί το σκοτάδι.. Ο λαός θα βρίσκεται στις εκκλησιές, για να γιορτάσει τη μεγαλύτερη γιορτή της θρησκείας του. Η φρουρά θα έχει χαλαρώσει. Το κρύο θα είναι τσουχτερό…
Εκείνη τη νύχτα θα εξαπολύσει την καλά προετοιμασμένη επιχείρηση για την άλωση της Πόλης. Με μηδενικές ή ελάχιστες απώλειες θα καταφέρει σε λίγες ώρες να πετύχει αυτό που δεν μπόρεσε δυο μήνες πολιορκίας. Το σχέδιο αυτό είναι μελετημένο και στις τελευταίες λεπτομέρειες και μένει άκρως απόρρητο…
Ας δούμε όμως πως εξελίχτηκαν τα πράγματα στη συνέχεια, όπως τα αποτυπώνει στα απομνημονεύματά του ένας από τους πρωταγωνιστές του απελευθερωτικού αγώνα, παρών σε αυτή την πολιορκία και με ηγετικό ρόλο στην άμυνα της πόλης, με το πολυπληθέστερο και εμπειροπόλεμο στρατιωτικό σώμα, ο Κανέλλος Δεληγιάννης: «Εις τας 24 το πρωί, υπήγαινον δύο Μεσολογγίται και εις στρατιώτης του Ζαϊμη εις το Αιτωλικόν με εν πλοιάριον δια υπόθεσίν των. Καθ΄οδόν βλέπουν εις το παράλιον ένα άνθρωπον και εκινούσε ένα μανδήλι με την χείρα του υψηλά και τους έκαμνε σημείον να σταθούν. Αυτοί μεν εστάθηκαν μακράν, αλλά δεν ετολμούσαν να πλησιάσουν, υποπτευόμενοι ενέδραν τουρκικήν και μήπως τους δολοφονήση. Αυτός δια να τους βεβαιώσει έβγαλε το φέσι του και έκαμε τον σταυρόν του αδιακόπως. Τότε πεισθέντες ότι ήταν Χριστιανός επλησίασαν και τους λέγει: Είμαι Χριστιανός Ιωαννίτης, Ιωάννης Γούναρης ονομαζόμενος, κυνηγός του Ομέρ πασιά Βρυώνη και επειδή είδον ότι αύριον θα καταστραφήτε όλοι, κινούμενος από το ομόθρησκον αίσθημα, απεφάσισα να χάσω την ζωήν μου και ήλθον να εύρω Χριστιανόν να τον εξηγηθώ ως εξής: Επιστρέψατε λοιπόν αμέσως να ειπήτε των αρχηγών σας, ότι οι τούρκοι και οι τουρκοκαπεταναίοι, γνωρίζοντες ότι αύριον έχομεν οι Χριστιανοί την εορτήν των Χριστουγεννών και πηγαίνομεν όλοι εις τας εκκλησίας και έχουν πεποίθηση ότι και οι εδικοί σας αρχηγοί, καπεταναίοι και μέρος στρατιωτών θα υπάγουν εις τας εκκλησίας αφεύκτως, απεφάσισαν να κάμουν έφοδον δύο ώρας πριν ξημερώσει, με τον εξής τρόπον, και έχουν την βεβαιότητα ότι θα επιτύχουν……….
Αυτά ειπών ανεχώρησε και έγινε άφαντος….
Οι δε ειρημένοι, οίτινες υπήγαιναν εις το Αιτωλικόν, υπέστρεψαν οπίσω ευθύς και ανήγγειλαν προς ημάς τα ρηθέντα. Συνήχθημεν άπαντες εις του Καψάλη την οικίαν και σκέψεως βαθείας γενομένης απεφασίσαμεν να διαταχθώσι οι ιερείς να μην κτυπήσουν καμμίαν καμπάναν εις τας εκκλησίας, μήτε να ανοίξουν καμμίαν και να μην υπάγη ουδείς ιερεύς μήτε λαϊκός. Έκαστος οπλαρχηγός……..
Ο πόλεμος αυτός διήρκεσε τρεις περίπου ώρας…Και ούτως εκερδίσαμεν την ένδοξον νίκην, ήτις άφηκεν εποχήν εις τας λαμπροτέρας σελίδας της Ελληνικής Επαναστάσεως….
Τότε ήλθον ενσωματωμένοι οι δύο αρχιερείς Πορφύριος Άρτης και Ρωγών, ο Ζαϊμης, ο Λόντος, ο Μαυροκορδάτος, ο Μάρκος Μπότσαρης και όλοι οι πρόκριτοι του Μεσολογγίου μας ενηγκαλίσθησαν , εκάμαμεν τον εν Χριστώ ασπασμόν…..».
Ας δούμε όμως τι απέγινε ο άνθρωπος που έσωσε το Μεσολόγγι από την ανηλεή σφαγή, ο Γιάννης Γούναρης. Ο Κανέλλος Δεληγιάννης μας πληροφορεί κατατοπιστικά. «Εδώκαμεν έπειτα εν αποδεικτικόν άπαντες οι οπλαρχηγοί δι αυτό το μέγα καλόν, το οποίον ως χριστιανός έκαμε, δια να τον ανταμείψη εν καιρώ τω δέοντι η πατρίς. Μ΄όλα ταύτα μετά την εγκαθίδρυσιν της Βασιλείας, επαρουσιάσθη δις και τρις και πολλάκις εις την Κυβέρνησιν με το αποδεικτικόν και τον αντέμειψαν και αυτόν καθώς αντέμειψαν και ημάς τους λοιπούς προμάχους της πατρίδος. Ώστε υπήγεν έπειτα και έγινε μοναχός εις μίαν ερημίαν εις του Αλήμπεη τα γεφύρια και έκαμεν μίαν πενιχράν καλύβην και εζούσε με ελεημοσύνην, ως επαίτης από τους οδοιπόρους και απεβίωσεν εκεί ελεεινός»(1).
Κάθε Χριστούγεννα, σε όλους της Ναούς της πατρίδας μας, είναι ηθικό χρέος να μνημονεύεται αυτή η μεγάλη μορφή του Γένους, καθώς και τα μέλη της οικογενείας του, που ήσαν υπό ομηρεία στην Άρτα και κατεσφάγησαν από τον Ομέρ Βρυώνη.
Η Πολιτεία, ακόμα και τώρα, επιβάλλεται να αποκαταστήσει την αδικία και να κοσμήσει κάποιο κεντρικό σημείο της πρωτεύουσας με τον ανδριάντα του Καλόγερου της Κλεισούρας.
