Ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων για την εορτή της Υπαπαντής του Κυρίου

Του εν αγίοις πατρός ημών Κυρίλλου αρχιεπισκόπου Ιεροσολύμων
λόγος εις την Υπαπάντην του Κυρίου ημών και σωτήρος Ιησού Χριστού
και εις τον Συμεώνα τον Θεοδόχον.

Ευλόγησον Πάτερ!

Χαίρε σφόδρα, θύγατερ Σιών. Κήρυττε χαράν, θύγατερ Ιερουσαλήμ. Χόρευε λαός πόλεως της του Θεού. Σκιρτήσατε πύλαι και τείχη Σιών και πάσα η γη. Βοήσατε τα όρη, και οι βουνοί μεγάλα σκιρτήσατε. Ποταμοί κροτήσατε χείρας, και όχλοι Σιών περιλάβετε, Θεού παρουσίαν εν αυτή βλέποντες. Συμφω¬νείτω σήμερον τα ουράνια τοις επιγείοις, και ανυμνείτω η άνω μετά της κάτω Ιερουσαλήμ, διά Χριστόν τον εν αυτή, ουράνιον και επίγειον. Ουράνιον, νοεραί δυνάμεις περιχορεύσατε. Επίγειον, οι επί της γης συν αγγέλοις υμνήσατε.

Σήμερον γαρ ώφθη ο Θεός των θεών εν Σιών. Σήμερον δεδοξασμένα ελαλήθη περί σου, η πόλις του Θεού Ιερουσαλήμ, η πόλις του βασιλέως του μεγάλου· άνοιγε τας πύλας τω ανοίξαντι πάσι τας ουρανίους πύλας και ανοίξαντι πάσι τας παραδείσου πύλας και ανοίξαντι των τάφων επί σταυρού τας πύλας και συντρίψαντι άδου τας απ᾿ αιώνος πύλας και συγκλείσαντι παραδόξως της παρθενίας τας πύλας. Σήμερον ο πάλαι τω Μωσή χρηματίσας επί του όρους Σινά θεοπρεπώς, πληροί τον νόμον υπό νόμον γενόμενος δουλοπρεπώς. Σήμερον ο Θεός από Θαιμάν εν Σιών έρχεται. Σήμερον ο ουράνιος Νυμφίος μετά Θεομήτορος παστάδος εν τω ναώ παραγίνεται. Θυγατέρες Ιερουσαλήμ εξέλθετε εις απάντησιν αυτού. Τας λαμπάδας φαιδρώς τω φωτί τω αληθινώ εξάψατε. Τους χιτώνας των ψυχών τω νυμφίω Χριστώ ευτρεπίσατε.

Μετά της Σιών οι των εθνών λαοί φωτοφορούντες υπαντήσωμεν. Εν τω ναώ συν τω Ναώ και Θεώ και Χριστώ συνεισέλθωμεν. Μετά αγγέλων τον των αγγέλων ύμνον βοήσωμεν· Άγιος, Άγιος, Άγιος Κύριος Σαβαώθ, πλήρης ο ουρανός και η γη της δόξης αυτού. Πλήρη τα πέρατα του κόσμου της αγαθότητος αυτού. Πλήρης πάσα η κτίσις της αινέσεως αυτού. Πλήρης πάσα η ανθρωπότης της συγκαταβάσεως αυτού. Τα ουράνια, τα επίγεια, τα καταχθόνια πλήρη της ευσπλαγχνίας αυτού, πλήρη του ελέους αυτού, πλήρη των οικτιρμών, πλήρη των δωρεών, πλήρη των ευεργεσιών αυτού.

Τοιγαρούν πάντα τα έθνη κροτήσατε χείρας. Πάντα τα πέρατα της γης δεύτε και ίδετε τα έργα του Θεού. Πάσα πνοή αινεσάτω τον κύριον. Πάσα η γη προσκυνησάτω, πάσα γλώσσα ασάτω, πάσα ψαλλέτω, πάσα δοξολογησάτω Παιδίον Θεόν, τεσσαρακον-θήμερον και προαιώνιον, Παιδίον μικρόν και Παλαιόν των ημερών, Παιδίον θηλάζον και των αιώνων Ποιητήν. Βρέφος βλέπω και Θεόν μου γνωρίζω, βρέφος θηλάζον και τον κόσμον διατρέφον, βρέφος κλαυθμυρίζον και κόσμω ζωήν και χαράν χαριζόμενον, βρέφος σπαργανούμενον και των σπαργάνων με της αμαρτίας λυτρούμενον, βρέφος εν αγκάλαις μητρός μετά σαρκός αληθώς ανελλιπώς επί γης, και αυτόν και εν κόλποις του πατρός αληθώς και ανελλιπώς εν ουρανοίς.

Βρέφος βλέπω εκ Βηθλεέμ εις Ιερουσαλήμ εισερχόμενον και της άνω Ιερουσαλήμ ουδαμώς χωριζόμενον. Βρέφος βλέπω νομικώς τω ναώ θυσίαν προσάγων επί γης, αλλ᾿ αυτό τας πάντων ευσεβείς θυσίας δεχόμενον εν ουρανοίς. Αυτόν εν αγκάλαις του πρεσβύτου οικονομικώς και αυτόν εν θρόνοις χερουβικοίς θεοπρεπώς. Αυτόν προσφερόμενον και αγνιζόμενον και αυτόν τα πάντα αγνίζοντα και καθαίροντα. Αυτός το δώρον και αυτός ο ναός ων. Αυτός ο αρχιερεύς και αυτός το θυσιαστήριον. Αυτός το ιλαστήριον και αυτός ο πρεσβεύων. Αυτός ο προσφέρων και αυτός ο υπέρ κόσμου θυσία προσφερόμενος, και αυτός τα ξύλα της ζωής και της γνώσεως. Αυτός ο αμνός και αυτός το πυρ υπάρχων. Αυτός η ολοκαύτωσις και αυτός η μάχαιρα του Πνεύματος. Αυτός ο ποιμήν και αυτός το αρνίον. Αυτός ο θύτης και αυτός ο θυόμενος. Αυτός ο αναφερόμενος και αυτός ο την θυσίαν δεχόμενος. Αυτός ο νόμος και αυτός ο νυν υπό νόμον γινόμενος.

Αλλά γαρ φέρε λοιπόν τα περί της ημέρας εκ των ιερών ευαγγελίων ακούσωμεν. Φησί γαρ περί Χριστού ο θαυμάσιος Λουκάς, ότι «ότε επληρώθησαν αι ημέραι του καθαρισμού αυτών κατά τον νόμον Μωυσέως, ανήγαγον τον Ιησούν εις Ιερουσαλήμ, του παραστήσαι αυτόν τω Κυρίω, καθώς γέγραπται εν τω νόμω Κυρίου, ότι «παν άρσεν διανοίγον μήτραν άγιον τω Κυρίω κληθήσεται»».

Σαμουήλ μεν ούν και Ισαάκ ομού τε και Ιακώβ Ιωσήφ τε και έτεροι οι εκ στειρώσεως παρ᾿ ελπίδα τεχθέντες και διανοίξαντες ακάρπους μήτρας μητέρων άγιοι τω Κυρίω εκλήθησαν, Χριστός δε ο μόνος εκ μόνης, του μόνου μονογενής, παρθένου τεχθείς και μη διανοίξας πύλας παρθενικάς ουχ άγιος τω Κυρίω, αλλ᾿ Άγιος των αγίων και Κύριος των κυρίων και Θεός των θεών και πρωτότοκος των πρωτοτόκων αρχόντων άρχων τε και βασιλεύς βασιλευόντων και κληθήσεται και πιστευθήσεται και προσκυνηθήσεται και νυν εν τω ναώ υπό Συμεών κηρυχθήσεται.

«Ην γαρ, φησίν, άνθρωπος εν Ιεροσολύμοις ω όνομα Συμεών, και ο άνθρωπος ούτος δίκαιος … και Πνεύμα Άγιον ην επ᾿ αυτόν· και ην αυτώ κεχρηματισμένον υπό του Πνεύματος του Αγίου μη ιδείν θάνατον πριν η ίδη τον Χριστόν Κυρίου. Και ήλθεν εν τω Πνεύματι εις το ιερόν· και εν τω εισαγαγείν τους γονείς το παιδίον Ιησούν του ποιήσαι αυτούς κατά το ειθισμένον του νόμου περί αυτού, και αυτός (ο Συμεών) εδέξατο αυτόν εις τας αγκάλας αυτού και ευλόγησε τον Θεόν και είπε· Νυν απολύεις τον δούλόν σου, Δέσποτα, κατά το ρήμά σου εν ειρήνη, ότι είδον οι οφθαλμοί μου το σωτήριόν σου, ο ητοίμασας κατά πρόσωπον πάντων των λαών, φως εις αποκάλυψιν εθνών και δόξαν λαού σου Ισραήλ». Τις λαλήσει τας δυναστείας του Κυρίου, ακουστάς ποιήσει πάσας τας αινέσεις αυτού; ο κατέχων την γην πάσαν δρακί αγκάλαις πρεσβύτου χωρείται, και βαστάζεται ο φέρων τα πάντα τω ρήματι της δυνάμεως αυτού.

Αγαλλιάσθω ο Αδάμ διά Συμεών προς Χριστόν λέγων· «Νυν απολύεις τον δούλόν σου, Δέσποτα, κατά το ρήμά σου εν ειρήνη». Νυν απολύεις με των αιωνίων δεσμών· νυν απολύεις με της φθοράς. Νυν απολύεις με του θανάτου. Νυν απολύεις με της λύπης, ο εμός υιός και Θεός. Ον εν τω ναώ Συμεών εναγκαλιζόμενος και το ξένον της οικονομίας μυστήριον πάσι τοις έθνεσι και Ιουδαίοις ευαγγελιζόμενος σκιρτά και αγαλλιά, και λαμπρά και διαπρυσίω φωνή περί αυτού ανακέκραγε λέγων· Ούτός εστιν ο ων και προών και αεί τω Πατρί συμπαρών, ομοούσιος, ομόθρονος, ομόδοξος, ομοδύναμος, ισοδύναμος, παντοδύναμος, άναρχος, άκτιστος, αναλλοίωτος, απερίγραπτος, αόρατος, άρρητος, ακατάληπτος, αψηλάφητος, ακατανόητος, ατέκμαρτος.

Ούτός εστι της πατρικής δόξης το απαύγασμα. Ούτός εστιν ο χαρακτήρ της πάντων συστάσεως. Τούτο το φως των φώτων, εκ πατρικών ανατέλλον των κόλπων. Ούτος ο Θεός των θεών, και εκ Θεού Θεός γνωριζόμενος. Ούτος η πηγή της ζωής εκ πηγής της του Πατρός ζωής προερχόμενος. Ούτος ο ποταμός του Θεού, εξ αβύσσου θείας εκπο-ρευόμενος, αλλ᾿ ου χωριζόμενος. Ούτος ο θησαυρός της αγαθότητος της πατρικής και αεννάου μακαριότητος. Τούτο το ύδωρ της ζωής και το ζωήν τω κόσμω χαριζόμενον. Ούτος η ακτίς η άκτιστος, εκ προφώτου ηλίου γεννώμενος, αλλ᾿ ου τεμνόμενος.

Ούτός εστιν ο εκ μη όντων εις το είναι Θεός Λόγος λόγω μόνω τα πάντα συστησάμενος. Ούτός εστιν ο εωσφόρος προ εωσφόρου τας ασωμάτους διακοσμήσας δυνάμεις των ουρανίων, ασωμάτων, αοράτων στρατευμάτων και ταγμάτων. Ούτός εστιν ο τανύσας τον ουρανόν μόνος και περιπατών επί θαλάσσης ως επί εδάφους. Ούτός εστιν ο ομίχλη σπαργανώσας την άβυσσον. Ούτός εστιν ο στερεώσας την γην επί των υδάτων. Ούτός εστιν ο ψάμμω περιτειχίσας την θάλασσαν. Ούτός εστιν ο διορίσας το φως από του σκότους. Ούτός εστιν ο τήνκυκλικήν των αστέρων συντάξας διακόσμησιν. Ούτός εστιν οπάντα τον ορώμενον και νοούμενον κόσμον εν σοφία συστησάμενος. Ούτος ο χερσίν αχειροπλάστοις εκ πηλού διαπλάσας και μορφώσας τον άνθρωπον. Ούτός εστιν ο κατ᾿ εικόνα Θεού δημιουργήσας ημάς, και νυν αυτός κατ᾿ εικόνα την ημετέραν γενόμενος άνθρωπος. Άνθρωπος, αλλά μην και Θεός ο αυτός. άνθρωπος το ορώμενον, όλως ως καγώ αυτός μετά των εμών, ίνα με καθαρίσας σώση, Θεός το νοούμενον, τέλειος εκ τελείου πατρός την ουσίαν έχων. Ος εν μορφή Θεού υπάρχων δεσποτική, νυν την εμήν μορφήν έλαβε την δουλικήν, ου μειώσας της θεότητος το αξίωμα, αλλ᾿ αγιάσας της εμής φύσεως το φύραμα. άνω όλος και κάτω όλος ο αυτός γνωριζόμενος, άνω γεννηθείς αχρόνως και κάτω ασπόρως, των άνω ποιητής ως Θεός και κάτω ποίημα ως άνθρωπος.

Ακούσατε ταύτα, πάντα τα έθνη, άκουε, Ισραήλ. Κύριος ο Θεός σου ούτός εστιν ον εγώ ο σος ιερεύς Συμεών εν αγκάλαις βαστάζων μεγάλη κηρύττω τη φωνή τω λαώ εν τω ναώ διαμαρτυρόμενος. Διό «προσέχετε λαός μου τον λόγον μου, κλίνατε το ούς υμών εις τα ρήματα του στόματός μου». Τούτο το παιδίον εστί, περί ου Ισαΐας προεκήρυξε λέγων, ότι «παιδίον εγεννήθη ημίν, υιός και εδόθη ημίν, και καλείται το όνομα αυτού μεγάλης βουλής (της του πατρός) άγγελος, θαυμαστός, σύμβουλος, Θεός ισχυρός, εξουσιαστής», ω Ισραήλ, «άρχων ειρήνης, πατήρ του μέλλοντος αιώνος». Ει ούν Θεός ισχυρός τούτο το παιδίον, περί αυτού δήλον ότι είρηκε Δαβίδ· «οφθήσεται ο Θεός των θεών εν Σιών». Περί τούτου παιδίου Ιερεμίας βοά· ότι ο «θεός επί της γης ώφθη και τοις ανθρώποις συνανεστράφη».

Τούτο το παιδίον εστίν ο πάλαι τω Ισραήλ την θάλασσαν διαρρήξας και τον Φαραώ βυθίσας και τον νόμον δούς τοις Ισραηλίταις και το μάννα επομβρίσας και στύλω πυρός το γένος των Εβραίων οδηγήσας και πέτραν ρήξας και βάτον πυροδρόσου φλογός άφλεκτον φυλάξας. Τούτο το παιδίον τεσσαρακονταετή φονευτήν Μωσέα του αιγυπτιακού λαού πεποίηκε και τεσσαράκοντα έτη ποιμένα προβάτων ανέδειξε και τεσσαράκοντα έτη οδηγόν τω Ισραήλ κατέστησε, και τεσσαράκοντα ημέρας νηστεύσαι εδυνάμωσεν, ως και αυτό το παιδίον μετά το βάπτισμα τεσσαράκοντα ημέρας ενήστευσε και μετά τεσσαράκοντα ημέρας της εκ νεκρών αναστάσεως εις την άνω Ιερουσαλήμ ανελήλυθε και μετά τεσσαράκοντα ημέρας της εκ παρθένου γεννήσεως νυν εις την επίγειον Ιερουσαλήμ εισελήλυθε.

Περί τούτου του παιδίου Αββακούμ προεκήρυξε λέγων· «ο Θεός από Θαιμάν ήξει», τουτέστιν εκ του νότου· εκ νότου γαρ της Ιερουσαλήμ, εκ Βηθλεέμ, νυν εν Σιών εισελήλυθε. Διά τούτο το παιδίον Μωϋσής υμίν διεμαρτύρετο λέγων ότι «προφήτην υμίν αναστήσει Κύριος ο Θεός εκ των αδελφών υμών, και πας ο μη ακούων αυτού εξολοθρευθήσεται η ψυχή αυτού». Περί τούτου του παιδίου ο προφήτης Δαβίδ ηύχετο λέγων· «ο καθήμενος επί των χερουβίμ εμφάνηθι, εξέγειρον την δυναστείαν σου και ελθέ εις το σώσαι ημάς». Και πάλιν· «ταχύ προκαταλαβέτωσαν ημάς οι οικτιρμοί σου Κύριε». Και πάλιν· «Κύριε, κλίνον τους ουρανούς σου και κατάβηθι». Και άλλως· «Συ Κύριε ο Θεός των δυνάμεων πρόσχες του επισκέψασθαι πάντα τα έθνη. Διό γνώτε έθνη και ηττάσθε».

Ίδετε Ιουδαίοι και πείσθητε ότι τούτο το παιδίον υμνούσιν άγγελοι, τούτω προσκυνούσιν αρχάγγελοι, τούτο τρέμουσιν εξουσίαι, τούτο δοξάζουσι δυνάμεις, τούτω δουλεύουσι τα χερουβίμ, τούτο θεολογεί τα σεραφίμ. Τούτω δουλεύει ο ήλιος, τούτω λειτουργεί σελήνη, τούτω υπακούει τα στοιχεία, τούτω υποτάσσονται αι πηγαί. Τούτο το παιδίον ιδούσαι πύλαι άδου συνετρίβησαν, πύλαι δε ουράνιοι ανεπετάσθησαν, και άδης ιδών ετρόμαξε. Τούτο το παιδίον θάνατον κατήργησε, τον διάβολον ήσχυνε, την κατάραν έλυσε, την λύπην κατέπαυσε, τον όφιν συνέτριψε, το μεσότοιχον διέκοψε, το πονηρόν χειρόγραφον των αμαρτιών διέρρηξε, την αμαρτίαν επάτησε, την πλάνην κατέλυσε, την κτίσιν ανέστησε. Τούτο το παιδίον τον Αδάμ διέσωσε, την Εύαν ανέπλασε, τα έθνη εκάλεσε, τον κόσμον εφώτισε.

Διό δεύτε και υμείς φιλόχριστοι και φιλόθεοι, τη του Κυρίου και Δεσπότου υπαντή φαιδροί πάντες και καθαροί υπαντήσωμεν, μη νομικώς, αλλά πνευματικώς, μη γαστρί τρυφώντες, αλλά πνεύματι σκιρτώντες, μη οίνω μεθύοντες, αλλά τω πνεύματι ζέοντες. Ούτως σήμερον φαιδροί φαιδρώς τας λαμπάδας κοσμήσωμεν. Ούτως ως υιοί φωτός τους κηρούς τω φωτί τω αληθινώ Χριστώ προσαγάγωμεν, διότι φως εις αποκάλυψιν εθνών τω κόσμω επέφανε. Διό ως φώτα εκ φωτός υπέρ χιόνα αναλάμψωμεν, υπέρ γάλα τυρωθέντες, υπέρ λίθον σάπφειρον αυγασθέντες, υπέρ περιστεράς ασπίλους εις ουρανούς αναπτάντες, ούτως εν νεφέλαις εις Θεού υπάντησιν εξέλθωμεν.

Άπαντες σήμερον και διά παντός τα της εορτής βοήσωμεν. Μετά αγγέλων χορεύσωμεν. Μετά ποιμένων καταυγασθώμεν. Μετά μάγων προσκυνήσωμεν. Μετά της Βηθλεέμ εορτάσωμεν. Μετά της Σιών υπαντήσωμεν. Μετά του ναού αγιασθώμεν. Μετά της παρθένου μεγαλύνοντες αγαλλιασθώμεν. Μετά Ιωσήφ προσενέγκωμεν ως δύο τρυγόνας την ψυχήν και το σώμα. Μετά Συμεών Χριστόν εναγκαλισώμεθα, και μετά Άννης ανθομολογησώμεθα. Όπως των αιωνίων αγαθών εντός γενώμεθα, χάριτι και οικτιρμοίς και φιλανθρωπία του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού, ω η δόξα και το κράτος συν τω Πατρί και τω αγίω Πνεύματι εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.