Η Εκκλησία ως φορέας αγάπης προς την τοπική κοινωνία: η «Γαλιλαία» της Ανατολικής Αττικής και το Αννουσάκειο Ίδρυμα στη Κρήτη

Η Εκκλησία όμως δεν περιορίζεται απλά στο να διατυπώνει τις θέσεις της για το ποια πρέπει να είναι η στάση μας απέναντι στους ανθρώπους που υποφέρουν και πολλοί από αυτούς ζητούνε το θάνατο πάνω στην απελπισία τους, αλλά επιπλέον δίνει η ίδια έμπρακτα παραδείγματα. Διάφορες μητροπόλεις σε ολόκληρη τη χώρα ιδρύουν μονάδες ανακουφιστικής φροντίδας, προκειμένου να βοηθήσουν όσους ανθρώπους έχουν περιέλθει σε απελπισία από την αρρώστιά τους και από τον πόνο τους, αλλά και τους συγγενείς τους, για να τους συμπαρασταθούν, όπως πρέπει. Ας δούμε δυο παραδείγματα:

α) Η Ιερά Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής έχει ιδρύσει τη μονάδα ανακουφιστικής φροντίδας «Γαλιλαία». Η πρωτοβουλία ανάπτυξης της μονάδας αυτής, καθώς και του πιλοτικού προγράμματος λειτουργίας της (2010-2012) ανήκει στο Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαο. Βέβαια, η προετοιμασία για την εκπόνηση του προγράμματος ξεκίνησε τρία χρόνια νωρίτερα, το 2007, με δραστηριότητες σχεδιασμού ανάπτυξης της κατάλληλης μονάδας, εκπαίδευσης και έρευνας εκτίμησης αναγκών παροχής ανακουφιστικής φροντίδας. Τώρα η μονάδα στελεχώνεται από εξειδικευμένη ομάδα λειτουργών υγείας που περιλαμβάνει γιατρούς, νοσηλευτές, ψυχολόγο, κοινωνικούς λειτουργούς, φυσικοθεραπευτή και ιερέα. Η ομάδα παρέχει υπηρεσίες ανακουφιστικής φροντίδας δωρεάν στο σπίτι, σε ασθενείς με καρκίνο που διαμένουν στην περιοχή των Μεσογείων και της Λαυρεωτικής. Στόχος όμως της μονάδας είναι όχι μόνο να βοηθήσει τους βαριά ασθενείς της δικής περιοχής, αλλά να βοηθήσει και στην ίδρυση κι άλλων μονάδων ανακουφιστικής φροντίδας τόσο στην υπόλοιπη Αττική, αλλά και σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. (Γαλιλαία, 2018).

Σύμφωνα με τους υπεύθυνους της μονάδας, στόχος της ανακουφιστικής φροντίδας είναι να παράσχει ποιότητα στη ζωή του ασθενούς και όχι να παρέμβουν στο χρόνο του θανάτου του. Αυτό θα το καταφέρει ανακουφίζοντας τα υφιστάμενα συμπτώματά του, όπως του φυσικού πόνου, της ψυχικής κατάρρευσης, της επίλυσης των κοινωνικών προβλημάτων και των σχέσεων με την οικογένειά του. Έτσι ο ασθενής θα νιώσει τρία πράγματα: α) Ότι, ενώ δεν προσφέρει τίποτα, εξακολουθεί να παραμένει πολύτιμος, β) Ότι, ενώ παραπονιέται εξαιτίας της αρρώστιάς του, είναι πάντοτε επιθυμητός και γ) Ενώ ίσως στεναχωρεί τους γύρω του η ενασχόληση με το πρόβλημα της υγείας του, εξακολουθεί να είναι αγαπητός σ’ αυτούς. Πράγματι, αυτά διαπιστώθηκαν στους ασθενείς του ξενώνα της Μητρόπολη Μεσογαίας. Η διάθεσή τους άλλαξε προς το καλύτερο και κάποιοι από αυτούς, ενώ ήρθαν με προσδόκιμο επιβίωσης πέντε μήνες, έζησαν 1,5 χρόνο. Η περίθαλψη, το αγκάλιασμα, η αγάπη, η πίστη λειτουργούν σαν τα πιο ισχυρά φάρμακα. (Νικόλαος, Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, 2017).

Πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι οι υπεύθυνοι του ξενώνα δεν θεωρούν ότι η παρηγορητική φροντίδα αντικαθιστά τη θεραπεία που ούτως ή άλλως ακολουθεί ο ασθενής, αλλά παρέχεται συμπληρωματικά με αυτή. Απλώς, στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής σε όλη τη χρονική περίοδο της νόσου, από τη διάγνωση μέχρι την ύφεση ή την υποτροπή και το τελικό στάδιο. Στο πλαίσιο της φροντίδας στηρίζεται και η οικογένεια του ασθενούς σε όλη την πορεία της ασθένειας του ανθρώπου τους, καθώς και κατά την περίοδο του θρήνου και πένθους, αν τελικά ο άνθρωπός τους αποβιώσει.

Οι υπεύθυνοι της μονάδας σχεδιάζουν το εκάστοτε πρόγραμμα της ανακουφιστικής φροντίδας με βάση τις ανάγκες και τις επιθυμίες του ασθενούς. Μέσα από μια ολιστική προσέγγιση, συμβάλλει στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, επιδιώκει την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων και συμπαραστέκεται στις ψυχικές δυσκολίες και τις πνευματικές αναζητήσεις του ασθενούς.

Στις 29 Ιανουαρίου 2018 ξεκίνησε και η λειτουργία του Ξενώνα της Μονάδας Ανακουφιστικής Φροντίδας «ΓΑΛΙΛΑΙΑ». Ο Ξενώνας αυτός βρίσκεται στα Σπάτα στην οδό Αγ. Δημητρίου 23 και φιλοξενεί για δύο εβδομάδες ογκολογικούς ασθενείς που κατοικούν στους οκτώ δήμους που περιλαμβάνονται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, με στόχο τη διαχείριση των δύσκολων συμπτωμάτων και προβλημάτων τους, καθώς και για την υποστήριξη της οικογένειας τους. Οι υπηρεσίες στον Ξενώνα παρέχονται δωρεάν, ανεξάρτητα από το αν ο ασθενής είναι ασφαλισμένος ή όχι. Ο ασθενής που επιθυμεί να ενταχτεί στη μονάδα πρέπει να υποβάλει μια σχετική αίτηση, καθώς και τα σχετικά έγγραφα που πιστοποιούν την ασθένειά του.  Η αίτηση μπορεί να συμπληρωθεί τόσο από τον ασθενή, όσο και από κάποιο μέλος της οικογένειάς του, καθώς και από τον παραπέμποντα ιατρό ή από την κοινωνική υπηρεσία. Βέβαια, στην περίπτωση που δεν συμπληρώσει την αίτηση ο ασθενής, πρέπει ωστόσο να έχει ενημερωθεί γι’ αυτή και να είναι σύμφωνος να του παρασχεθεί η φροντίδα. Επίσης, μαζί με την αίτηση πρέπει να κατατίθενται προς αξιολόγηση και όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά (αντίγραφα ιστορικού, εξετάσεων, ενημερωτικών σημειωμάτων κλπ). Οι αιτήσεις αξιολογούνται από αρμόδια επιτροπή της «ΓΑΛΙΛΑΙΑΣ» ανάλογα με τις ανάγκες ανακουφιστικής φροντίδας των ασθενών και οι ενδιαφερόμενοι ενημερώνονται για τη δυνατότητα ή μη ένταξής τους στη φροντίδα μέσα σε 5 εργάσιμες μέρες. Μια ακόμη προϋπόθεση για να αξιολογηθεί η αίτηση ένταξης είναι να έχει ορίσει ο ασθενής πληρεξούσιο, ο οποίος θα μπορεί να ενημερώνεται και να συνεννοείται με τους λειτουργούς υγείας για την πορεία της φροντίδας του ασθενούς.

Το κόστος κατασκευής και εξοπλισμού του Ξενώνα καλύφθηκε εξολοκλήρου από δωρεές Ιδρυμάτων, ιδιωτών και εταιριών. Οι πιο μεγάλοι από τους χορηγούς του Ξενώνα «υιοθέτησαν» δωμάτια ή κλίνες καθώς φρόντισαν να εξασφαλίσουν τους απαραίτητους πόρους για την ολοκλήρωση της κατασκευής τους.

Η Γαλιλαία δεν περιορίζεται απλώς στο να διαθέτει συνεργάτες κατάλληλους να παράσχουν παρηγορητική φροντίδα στους άρρωστους συνανθρώπους τους, αλλά διοργανώνει επιμορφωτικά σεμινάρια για την εκπαίδευση όλων όσων επιθυμούν να φροντίζουν ανθρώπους με βαριές αρρώστιες. Οι λειτουργοί υγείας της Γαλιλαίας έχουν συμμετάσχει σε εθνικά και διεθνή συνέδρια σχετικά με την ανακουφιστική αγωγή, έχουν παρουσιάσει ανακοινώσεις και έχουν εκπονήσει κλινικές μελέτες με θέματα όπως την αναγνώριση αναγκών και προβλημάτων των ασθενών και την αξιολόγηση της ικανοποίησης των φροντιστών από την παρεχόμενη φροντίδα. Τέλος, μέλη της Γαλιλαίας συμμετείχαν στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα ΑΤΟΜΕ που είχε ως στόχο την εξισορρόπηση της προσβασιμότητας στη χρήση των ελεγχόμενων φαρμάκων για ιατρικούς λόγους και την ταυτόχρονη αποφυγή της παράνομης διακίνησης ή κατάχρησής τους. (Γαλιλαία, 2018).

Όποιος επιθυμεί να προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες του στη μονάδα «Γαλιλαία», πρέπει πρώτα να συμπληρώσει μια αίτηση και στη συνέχεια προσκαλείται σε μια προσωπική συνέντευξη. Εφόσον μετά από αυτή γίνει δεκτός, τότε θα πρέπει να παρακολουθήσει ένα σχετικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα διάρκειας 40 ωρών. Μετά από τη διαδικασία αυτή, ο εθελοντής συνήθως είναι σε θέση να γνωρίζει αν ο χώρος του ταιριάζει και με ποιον τρόπο μπορεί καλύτερα να δραστηριοποιηθεί και να προσφέρει τις υπηρεσίες του. (Γαλιλαία, 2018).

β) Η Ιερά Μητρόπολη Κισάμου και Σελίνου της Κρήτης προσθέτει κι αυτή στα κοινωνικά δρώμενα το δικό της πολύτιμο ρόλο ασκώντας πολλά έργα αγάπης: οικοτροφεία, αγροτικές, τεχνικές και μουσικές σχολές, ιδρύματα, με κλειστές και ανοικτές δομές, και άλλα που αγκαλιάζουν την ευρύτερη κοινότητα. Η αγάπη του Θεού γίνεται πράξη που απλώνει την αγκαλιά της για να κλείσει μέσα σε αυτήν κάθε ανθρώπινο πλάσμα που αδυνατεί να στηριχθεί στις δικές του δυνάμεις για να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες καταστάσεις της ζωής.

Μέρος αυτής της πολύτιμης ανθρωπιστικής προσφοράς της Μητρόπολης είναι και το Αννουσάκειο Ίδρυμα, το οποίο με τις ανοιχτές και κλειστές δομές που διαθέτει, δραστηριοποιείται στην ευρύτερη μητροπολιτική περιφέρεια από το 1970, που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του αείμνηστου Μητροπολίτου Κισάμου & Σελίνου Ειρηναίου Γαλανάκη. Τα χρήματα για την ίδρυσή του είχαν διατεθεί τρία χρόνια πριν, το 1967, από τον Γεώργιο Αννουσάκη (στον οποίο οφείλει το όνομά του), που καταγόταν από την Κίσαμο και διέμενε στην Αμερική. Το ίδρυμα τώρα αποτελεί έναν από τους βασικούς φορείς πρόνοιας, περίθαλψης, φροντίδας των ευπαθών ομάδων της τοπικής κοινωνίας. Με άλλα λόγια έρχεται να καλύψει τα κενά της κρατικής πρόνοιας ανταποκρινόμενο στις ανάγκες των ανθρώπων που υποφέρουν.

Χάρη στις προσφορές δωρητών που διακατέχονται από φιλάνθρωπα αισθήματα, το ίδρυμα σήμερα αποτελεί ένα σύγχρονο κέντρο περίθαλψης που διαθέτει τις υποδομές για να περιθάλψει μέχρι 75 ασθενείς σε εκσυγχρονισμένους χώρους και να εξυπηρετήσει τις ανάγκες 350 οικογενειών στο δικό τους περιβάλλον, μέσα από το πρόγραμμα κατ’ οίκον βοήθειας. Στις περιοχές που βρίσκονται μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα λειτουργούν τέσσερα φυσιοθεραπευτήρια, τα οποία αντί ενός συμβολικού ποσού εξυπηρετούν τις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής.

Δυστυχώς όμως το Ίδρυμα, στη διάρκεια αυτού του μισού περίπου αιώνα που δραστηριοποιείται στην τοπική κοινωνία, ήρθε συχνά αντιμέτωπο με ένα πλατύ κοινό που είχε διαμορφώσει λανθασμένες απόψεις, δοξασίες και φόβους, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν τους ασθενείς τρίτης ηλικίας σαν κοινωνικά στιγματισμένους και πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Συνέπεια αυτής της δυσάρεστης κοινωνικής αντιμετώπισης ήταν πολλοί ασθενείς να αναγκάζονται να αποκρύψουν την αρρώστιά τους φοβούμενοι τον κοινωνικό αποκλεισμό. Σ’ αυτό το εχθρικό περιβάλλον, που θέτει στο περιθώριο την ανθρώπινη αγάπη, έρχεται η αγάπη του Χριστού μέσα από τα έργα της τοπικής Εκκλησίας, για να καταπολεμήσει την άγνοια, να στεγνώσει τα δάκρυα του πόνου και να κάνει την ελπίδα να ανθίσει και πάλι στις ψυχές των απελπισμένων ανθρώπων. Χάρη στις ακούραστες προσπάθειες των ανθρώπων του ιδρύματος, οι παραπάνω αντιλήψεις απόρριψης έχουν πλέον ξεπεραστεί και σήμερα μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι το κοινωνικό στίγμα στην τοπική κοινωνία της Κισάμου έχει σχεδόν εκλείψει. Η ανθρώπινη περιθωριοποίηση έχει δώσει τη θέση της στην εθελοντική προσφορά, δημιουργώντας μ’ αυτόν τον τρόπο ένα νέο κοινωνικό κεφάλαιο. Μέσα από την ενημέρωση, την αποβολή του φόβου και της απέχθειας, την ενίσχυση της συμμετοχής στα κοινά, την κινητοποίηση για οργάνωση κοινών δραστηριοτήτων κοινότητας και ενοίκων του Ιδρύματος, την εκπαίδευση και την καλλιέργεια του αισθήματος της κοινωνικής ευθύνης, σήμερα το Αννουσάκειο Ίδρυμα πέτυχε να αποβάλει όλη την αρνητική ενέργεια της κοινότητας και να την αντικαταστήσει με θετικές πράξεις προς όφελος των ανθρωπίνων αναγκών.

Κατά συνέπεια, η προσφορά προς τον συνάνθρωπο, την οποία εξάλλου δίδαξε ο ίδιος ο Χριστός, οδήγησε στη δημιουργία ενός εθελοντικού σωματείου με την επωνυμία «Φίλοι του Αννουσάκειου Ιδρύματος Κισάμου». Το σωματείο αυτό έχει νομική υπόσταση, αλλά προχωρά και σε άτυπες εθελοντικές δράσεις με τη συμμετοχή της σχολικής κοινότητας, καλλιτεχνών της περιοχής και μεμονωμένων πολιτών ή φορέων που γίνονται αλληλέγγυοι και αρωγοί του έργου του Ιδρύματος. Επώνυμοι και ανώνυμοι συχνά ανταποκρίνονται στις εκκλήσεις βοήθειας και καταθέτουν την αγάπη, τη γνώση και τον χρόνο τους, και ενώνονται για να υπερασπιστούν τα ανθρώπινα κοινωνικά δικαιώματα. Έτσι, στην εποχή μας η εθελοντική δράση της κοινωνίας των πολιτών υπερβαίνει τα στενά όρια της φιλανθρωπίας και εξελίσσεται σε ένα κίνημα αξιών για τη δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη.

Όλη αυτή η κοινωνία πολιτών που δραστηριοποιείται υπό την αιγίδα του Αννουσάκειου Ιδρύματος, βρίσκεται πολλές φορές ένα βήμα πιο μπροστά από την οργανωμένη Πολιτεία – μια πραγματικότητα που αποδεικνύει ότι κάθε τόπος μπορεί να πρωταγωνιστήσει με την ανάπτυξη του δικού του εθελοντικού μοντέλου δράσης, ενός μοντέλου που πρέπει να υποστηρίζεται από ξεκάθαρους κανόνες για τη σχέση της Πολιτείας με την κοινωνία των πολιτών και να κατοχυρώνει την απελευθέρωση της εθελοντικής ενέργειας.

Η τοπική Εκκλησία της Κισάμου αγωνίζεται να μείνει ανεπηρέαστη από το κλίμα ανταγωνισμού και μέσα από τα κοινωνικά προγράμματά της επιδιώκει να διαδραματίσει τον γνήσιο και φιλάνθρωπο ευαγγελικό της ρόλο, να προσφέρει τη συμπαράστασή της στον πάσχοντά συνάνθρωπό της ανεξάρτητα από φυλή, γένος, θρησκεία και κοινωνική κατάσταση. Επιδιώκει πάντοτε το γόνιμο διάλογο και την ουσιαστική συνεργασία με κοινωνικές ομάδες ή φορείς με τέτοιο τρόπο, ώστε να μη δίνεται η λανθασμένη εντύπωση ότι η μια πλευρά παραγκωνίζει την άλλη. Προτεραιότητα δίνει πάντοτε στην ανθρώπινη ανάγκη, ανεξάρτητα από το ποιος θα καλύψει την ανάγκη αυτή ή αν θα υπάρξει συνεργασία Πολιτείας – Εκκλησίας για την επίλυση δύσκολων κοινωνικών καταστάσεων.

Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι η τοπική κοινωνία αναγνωρίζει τον ουσιαστικό ρόλο, λόγο και έργο της Εκκλησίας, ο οποίος αποτελεί ένα σύνολο πράξεων αγάπης, ανθρωπιάς, ανιδιοτέλειας και αλληλεγγύης. Στις μέρες μας το Αννουσάκειο Ίδρυμα, με τα ανθρωπιστικά του προγράμματα και υπηρεσίες, αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι της κοινότητας, από την οποία προέρχεται και τις ανάγκες της οποίας υπηρετεί. Αυτό σημαίνει πως έχει πετύχει την ηθική και υλική υποστήριξή της είτε από τον απλό πολίτη είτε από τους πολιτικούς και κοινωνικούς φορείς που από κοινού θα σχεδιάσουν δράσεις για την προάσπιση ανθρωπιστικών στόχων. Τέτοιες δράσεις είναι η κατάθεση δωρεών, η προσφορά γευμάτων και ειδών για τις ανάγκες των ηλικιωμένων, κοινές εκπαιδευτικές και πολιτισμικές δραστηριότητες με τα σχολεία, τους συλλόγους, τις υπηρεσίες υγείας, την τοπική αυτοδιοίκηση, για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σε ποικίλα κοινωνικά θέματα, αλλά και για συμμετοχή σε σεμινάρια, ημερίδες, χοροεσπερίδες, εκθέσεις εργασιοθεραπείας, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, συμμετοχή των ηλικιωμένων σε εκπαιδευτικές και αθλητικές δραστηριότητες σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς, και άλλα. Πρέπει, επίσης, να σημειώσουμε ότι η παραπάνω δράση επεκτείνεται και έξω από το Ίδρυμα, αφού στελέχη του περιοδεύουν στην τοπική επαρχία ασκώντας προληπτική ιατρική και παρέχοντας πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας.

Είναι απόλυτα αποδεκτό πως η έμπρακτη αυτή κατάθεση αγάπης και προσφοράς προς τον συνάνθρωπο γίνεται ολοένα και ισχυρότερη μέσα από την αρμονική συνύπαρξη και αλληλεγγύη της Εκκλησίας και της Πολιτείας, η οποία μπορεί να οικοδομήσει μια κοινωνία πιο δημοκρατική, ένα έθνος πιο δυνατό και πολίτες που εφαρμόζουν στην πράξη την εντολή του Χριστού «ἀγαπᾶτε ἀλλήλους». Την αναγκαιότητα της αγάπης την περιέγραψε με γλαφυρά λόγια ο Απόστολος Παύλος στην Α’ προς Κορινθίους επιστολή: «Και αν έχω χάρισμα προφητείας και γνωρίζω όλα τα μυστήρια και όλη τη γνώση, και αν έχω όλη την πίστη ώστε να μεταθέτω τα βουνά, αλλά δεν έχω αγάπη, δεν είμαι τίποτε». (Α΄Κορ. 13:2). (Αννουσάκειο θεραπευτήριο, 2018).

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ