Τα Πάθη του Χριστού στον Κινηματογράφο: Ιστορικές και ερμηνευτικές αστοχίες και η ανασκευή τους

Τα άχραντα Πάθη του Χριστού είναι ένα θέμα που ανά τους αιώνες αφορά όχι μόνο το χριστιανικό κόσμο, αλλά και τους ανθρώπους που συγκινούνται βαθιά από το Θείο Δράμα, ορμώμενοι από μια εσωτερική ανάγκη γνώσης και βιώματος. Σε καλλιτέχνες και ιδιαιτέρως σε σκηνοθέτες, συχνά διαπιστώνεται στα έργα τους πως  εμπεριέχουν θρησκευτικές αναφορές. Ωστόσο, τα Πάθη έχουν αποτελέσει μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία επικών ταινιών, οι οποίες έχουν γίνει ευρέως γνωστές στο κινηματογραφικό κοινό από την αρχική τους προβολή και προβάλλονται έως σήμερα, μάλιστα,ορισμένες  εκ των οποίων κατατάσσονται στο πάνθεον των κλασικών αριστουργημάτων*.

Αναμφίβολα το θρησκευτικό φαινόμενο επηρεάζει όλες τις εκφάνσεις του ανθρώπινου πολιτισμού, καθώς εκφράζει την βαθύτερη ανάγκη των ανθρώπων να πιστεύουν σε μια ανώτερη δύναμη, από την οποία αντλούν ελπίδα και αισιοδοξία για την ανακούφιση της ψυχής από τη σκληρή καθημερινότητα και τα γεγονότα που δεν μπορούν να ελέγξουν. Βέβαια, η θρησκεία είναι πολλά περισσότερα από αυτήν την πρώτη απλοϊκή εξήγηση. Δύναται να συνενώσει τους ανθρώπους σε μια κοινωνία, υπό το πρίσμα μιας ηθικής αποδεκτής από όλους, διαφυλάσσοντας την ενότητά της.

 Κατ’ επέκταση, η θρησκεία και οι τέχνες συνδέονται, ως εκφάνσεις του ανθρώπινου πολιτισμού. Χρησιμοποιούνται και στις δυο κατηγορίες, σύμβολα, εικόνες και έννοιες που απευθύνονται ως ερεθίσματα και επιδρούν στην ψυχή και στο πνεύμα του κάθε ανθρώπου. Επομένως, ο κινηματογράφος, ως η έβδομη τέχνη, αφού διαθέτει ολόκληρο «οπλοστάσιο» εκφραστικών μέσων, δια των οποίων προτείνει μια συγκεκριμένη ερμηνεία,αναφορικά με το γεγονός που αναπαριστά, δύναται να απεικονίσει θρησκευτικές έννοιες, γεγονότα και σύμβολα που υπόκεινται με τη σειρά τους σε κάθε είδους ερμηνεία. Η πληθώρα των εικόνων, σε συνδυασμό με την πλαστικότητά τους και την ευρηματικότητα του μοντάζ επικουρεί προς αυτή την κατεύθυνση[1].

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, η παρούσα διπλωματική εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος του ΕΑΠ, «Σπουδές στην Ορθόδοξη Θεολογία», ως απαύγασμα των προσπαθειών της σύζευξης του αντικειμένου «Τέχνη και Θεολογία». Η επιλογή του θέματος στάθηκε δύσκολη, διότι έπρεπε να ληφθούν υπόψη παράμετροι με συνδυαστικό τρόπο, όπως για παράδειγμα η τέχνη του κινηματογράφου, αναφορικά με τα Πάθη του Χριστού, η θεολογική ερμηνεία σε επιλεγμένες ταινίες, αλλά και μια ενδιαφέρουσα πρόταση διδακτικής προσέγγισης αυτών στο υπάρχον μάθημα της Α΄ Λυκείου, με τίτλο: «Ερευνητική Εργασία ( Project).

*Η δημοσίευση αυτή βασίζεται στο υλικό από την μεταπτυχιακή εργασία της κ. Αριστέας Ρίζου, εκπαιδευτικού θεατρολόγου, η οποία κατατέθηκε στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα: «Σπουδές στην Ορθόδοξη Θεολογία» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου.

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Παραπομπές:

[1]A. Bazin, Τι είναι ο Κινηματογράφος, Οντολογία και γλώσσα. Μετάφρ. Κ. Σφήκας (Αθήνα:  Αιγόκερως, 1988), 138.