Χριστιανισμός: διάκριση Εκκλησίας-Θρησκείας
8 Ιουνίου 2020Φτάνοντας λοιπόν προς το τέλος της παρούσης έρευνας και μετά την έκθεση όλων αυτών των σκέψεων, καταλήγουμε σε ορισμένα συμπεράσματα. Επειδή ζούμε σε μια εποχή σύγχυσης, θεωρήθηκε αναγκαία η συγγραφή της μελέτης αυτής, που είχε σκοπό να εξετάσει την αρχή, την πορεία και την κατάληξη της θρησκείας στην ανθρώπινη ιστορία, και παράλληλα να αναδειχθεί η διαφορά των θρησκειών σε σχέση με την Χριστιανική Ορθόδοξη Εκκλησία, προς απάντηση όσων συγχέουν αυτά τα μεγέθη.
Είδαμε λοιπόν, πως η θρησκεία είναι η έμφυτη εκδήλωση της προσπάθειας του ανθρώπου να βρει τον Δημιουργό του, η οποία όμως δεν στάθηκε ικανή να ενώσει τον άνθρωπο με τον Θεό, αφού κατ’ ουσίαν πρόκειται για ανθρώπινη επινόηση, και αυτός ήταν ο λόγος που απέτυχε. Κατέληξε με το πέρασμα των χρόνων να αποτελεί ένα σημαντικό πολιτισμικό μέρος διαφόρων λαών, μία κίνηση των ανθρώπων να ικανοποιούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα, ακόμα και δεισιδαιμονία. Πιο συγκεκριμένα, ο μακαριστός π. Ιωάννης Ρωμανίδης, υποστηρίζει πως η θρησκεία αποτελεί νευροβιολογική ασθένεια, με τον Χριστιανισμό να είναι η θεραπεία της.[25]
Αυτό γιατί η θρησκεία είναι κάθε ταύτιση Ακτίστου και κτιστού, όπως συμβαίνει στην ειδωλολατρία. Έτσι, ο «θρησκευτικός» άνθρωπος προβάλλει τις σκέψεις και τα νοήματά του στον χώρο του Θείου, κατασκευάζοντας ο ίδιος τον θεό του, με σκοπό την εξιλέωση, τον εξευμενισμό και τελικά την χρήση του θεού προς ίδιον όφελος. Ο Θεός όμως, δεν έχει ανάγκη εξευμενισμού, διότι «ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί» (Α’ Ιωάν. δ’ 16) και «αὐτὸς πρῶτος ἠγάπησεν ἡμᾶς» (Α΄ Ιωάν. 4,19).[26] Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, κατά τον Σεβ. Μητροπολίτη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεο, να χάνεται το πρόσωπο του Θεού, αλλά και του ανθρώπου, και έτσι ο άνθρωπος να αρρωσταίνει βαθιά, αφού καλλιεργούνται τα πάθη και η φαντασία. Γι’ αυτό «ο Χριστός ενηνθρώπησε για να μας ελευθερώση από την ασθένεια της θρησκείας»,[26] εκπληρώνοντας τον διακαή και οντολογικό πόθο του ανθρώπου, όχι με διδασκαλίες αλλά με τον ίδιο του τον Εαυτό, οδηγώντας τον στον προορισμό του, δηλαδή στο καθ’ ομοίωσιν. Έτσι, «η ενανθρώπηση του Χριστού θεωρήθηκε και εορτάσθηκε από τούς Πατέρες της Εκκλησίας και από την λατρευτική εκκλησιαστική κοινότητα ως κατάργηση της θρησκείας και μετατροπή της σε Εκκλησία».[27]
Όμως, θα πρέπει να γνωρίζουμε πως και ο Χριστιανισμός διατρέχει τον κίνδυνο να ξεπέσει και να μετατραπεί σε θρησκεία. Αυτό συμβαίνει πρώτον με την δημιουργία αιρέσεων, και αυτός είναι ο λόγος που ο Χριστιανισμός επικρίθηκε τόσο έντονα από τους διανοούμενους του ευρωπαϊκού μεσαίωνα. Οι άνθρωποι αυτοί έζησαν σε περιβάλλοντα που κυριαρχούσαν οι δυτικές χριστιανικές αιρέσεις, μη βιώνοντας τον Χριστιανισμό στην αυθεντική του μορφή, με αποτέλεσμα να σχηματίσουν αρνητική γνώμη γι’ αυτόν. Έβλεπαν επί της ουσίας μία θρησκεία κενή, που βασιζόταν στο θρησκευτικό τυπικό και την λανθασμένη οπτική του Θεού, με αποτέλεσμα να γίνουν άπιστοι. Αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις που ακόμα και ο Ορθόδοξος Χριστιανισμός μπορεί να χάσει το νόημα του και να θεωρηθεί θρησκεία, και αυτό συμβαίνει όταν η Εκκλησία μετατρέπεται σε παράδοση. Όταν στις μεγάλες εορτές και τις λατρευτικές συνάξεις της Ορθοδοξίας, με προεξάρχουσα την Θεία Λειτουργία, δεν βιώνουμε οντολογικά τα γεγονότα, αλλά συμμετέχουμε επιφανειακά σε αυτά και απλώς θρησκεύουμε, γιατί έτσι επιτάσσουν τα έθιμα που κληρονομήσαμε από τους παλαιότερους. Με τον τρόπο αυτό χάνεται η ουσία της Ορθοδοξίας και καταλήγει σε θρησκεία, γεγονός που θα μπορούσε υπό συνθήκες να θεωρηθεί και αίρεση. «Η Εκκλησία ως σώμα Χριστού, λειτουργεί ως θεραπευτήριο-Νοσοκομείο. Διαφορετικά δεν είναι Εκκλησία αλλά θρησκεία», αναφέρει ο μακαριστός π. Γεώργιος Μεταλληνός. [26] Αυτό ισχύει και για τις δύο περιπτώσεις που περιγράψαμε, και συμβαίνει διότι στην μεν πρώτη λείπει η Χάρις του Παναγίου Πνεύματος στην δεύτερη δεν δέχεται την Χάρη αυτή ο άνθρωπος, ένεκα της αδιαφορίας του.
Κλείνουμε με μία τελευταία σκέψη, που αποβλέπει όχι τόσο στο λογικό του αναγνώστη, αλλά στο συναίσθημα και τον ψυχικό του κόσμο, και δείχνει την έμφυτη τάση του ανθρώπου να ανάγει την ύπαρξή του προς τον Θεό. Ο Βολταίρος, επιφανής συγγραφέας του 18ου αιώνα, ως γνωστόν δήλωνε άθεος, όμως και γι’ αυτόν κάποια στιγμή, όπως και για όλους τους ανθρώπους ήρθε η στιγμή του θανάτου. Σύμφωνα με τις διηγήσεις που έχουν καταγραφεί, οι τελευταίες στιγμές της ζωής του ήταν φρικτές, αφού κείμενος γυμνός στο κρεβάτι συνεχώς φώναζε και έβριζε όσους βρίσκονταν γύρω του και ωρυόταν κατά πάντων. Η νοσοκόμα του έλεγε πως δεν θα ήθελε να ξαναδεί άπιστο να πεθαίνει, αφού οι σκηνές που εκτυλίσσονταν μπροστά της αποτελούσαν για εκείνη τουλάχιστον στιγμές τρόμου. Μέσα σε όλα αυτά υπήρξε μία στιγμή που όπως έλεγε ο Βολταίρος, έβλεπε την κόλαση να έρχεται προς αυτόν, αλλά υπήρξαν και στιγμές που φώναζε και ζητούσε τον Χριστό. Λέγεται δε, πως είχε καλέσει ιερέα για να εξομολογηθεί και είχε υπογράψει γραπτή απολογία προς ανάκληση των γραπτών του.[28, 29]
Βλέπουμε λοιπόν, έναν άνθρωπο που σε όλο του τον βίο βλασφημούσε τον Χριστό, στα τέλη της ζωής του να κατανοεί την ματαιότητα του κόσμου και να αναζητά Εκείνον που είναι τα πάντα και δίνει νόημα στην ζωή του ανθρώπου και του σύμπαντος. Δεν χρειάζεται να σημειωθεί κάτι επιπλέον πάνω σε αυτό, ας βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματά του. Το μόνο που αναφέρουμε ως επίλογο είναι πως ο Θεός δεν έχει οπαδούς, αλλά «πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν» (Α΄ Τιμ. Β’, 4), αφού «ἐστι σωτὴρ πάντων ἀνθρώπων» (Α΄ Τιμ. Δ’, 10).[26] Επομένως, όλοι όσοι απολάβαμε δωρεάν την χάρη του Αγίου Βαπτίσματος και κατέστημεν μέλη του Σώματος του Χριστού, επιθυμούμε αυτό που επιθυμεί και ο Κύριος, την σωτηρία πάντων των ανθρώπων. Η έρευνα αυτή δεν έγινε με σκοπό να υποτιμήσει τις πεποιθήσεις των ανθρώπων που βρίσκονται έξω από την Ορθοδοξία, αλλά να διακρίνει την Αλήθεια και να δείξει στον κόσμο την αγάπη και την ευδοκία του Αγίου Τριαδικού Θεού.
