Κατηγορίες κατά του  Παύλου

17. οἱ τὴν οἰκουμένην ἀναστατώσαντες οὗτοι καὶ ἐνθάδε πάρεισιν, οὓς ὑποδέδεκται Ἰάσων· καὶ οὗτοι πάντες ἀπέναντι τῶν δογμάτων Καίσαρος πράσσουσι, βασιλέα ἕτερον λέγοντες εἶναι, Ἰησοῦν.

Στους δύο στίχους 6β-7 διατυπώνονται τρεις συγκεκριμένες κατηγορίες εναντίον του Παύλου και των συνεργατών του ενώπιον των πολιταρχών της πόλεως· α) Είχαν αναστατώσει την οικουμένη και τώρα την πόλη της Θεσσαλονίκης, β) παραβαίνουν τους νόμους του αυτοκράτορα και γ) ισχυρίζονται ότι ο πραγματικός βασιλιάς είναι άλλος, ο Ιησούς.

Όπως φαίνεται από τις τρεις παραπάνω περιπτώσεις στις οποίες εκφράστηκαν κατηγορίες εναντίον του Παύλου, η σημαντικότερη είναι εκείνη της Θεσσαλονίκης. εδώ δεν κατηγορείται μόνον ότι προκαλούσε ταραχές ή εισήγαγε ανεπίτρεπτα έθιμα, όπως στην περίπτωση των Φιλίππων, ούτε ακόμη ότι  ήταν απλά πρωτοστάτης της αιρέσεως των Ναζωραίων ή υποκινούσε σε στάση τους Ιουδαίους και προσπάθησε να βεβηλώσει το ιερό, όπως στην περίπτωση της Καισάρειας. Στη Θεσσαλονίκη εκτός από την κατηγορία για αναστάτωση της οικουμένης, κατηγορείται ότι παραβαίνει τους νόμους του αυτοκράτορα και κυρίως υποστηρίζει πως πραγματικός βασιλιάς είναι ο Ιησούς και όχι ο Καίσαρας.

Ο όρος «οἰκουμένη» στην Κ.Δ. έχει διάφορες σημασίες· α) η οικουμένη γη, σημαίνει την κατοικημένη χώρα ή την κατοικημένη γη, β) η οικουμένη σημαίνει τον ελληνικό κόσμο σ’ αντίθεση με τους βαρβάρους και γ) η οικουμένη κατά τη ρωμαϊκή περίοδο σημαίνει τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Αυτή την έννοια προσέδιδε στον όρο ο κάθε πολίτης της εποχής εκείνης. Έτσι και στην περίπτωση του στίχου 6, ο όρος οικουμένη σημαίνει τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

Οι κατήγοροι στη Θεσσαλονίκη εξέφραζαν μια πνευματική πραγματικότητα, αλλά παραποιούσαν τα γεγονότα δίνοντας μια παραπλανητική εικόνα της δράσεως των αποστόλων. Κατηγορούσαν τον Παύλο ως ταραχοποιό που προσπαθούσε να διασαλεύσει την κοινωνική γαλήνη και την περίφημη ρωμαϊκή ειρήνη (Pax Romana). Μετέβαλλε τα «ἔθη» των κατοίκων της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας με την εισαγωγή καινούργιας θρησκείας που ανέτρεπε τη λατρεία των ειδώλων, ακόμη και τη λατρεία του αυτοκράτορα.

Η απουσία του Παύλου και των συνοδών του από το δικαστήριο της πόλεως, ανάγκασε τους κατηγόρους να στρέψουν τις κατηγορίες τους εναντίον του Ιάσονα και των άλλων χριστιανών, που παρευρίσκονταν ενώπιον των πολιταρχών. Η ενοχή του συμπολίτη τους βρισκόταν στο γεγονός ότι υποδέχθηκε τους ιεραπόστολους και τους φιλοξένησε στο σπίτι του· «οὓς ὑποδέδεκται Ἰάσων». Παράλληλα όμως συνένοχοι είναι όλοι όσοι μεταστράφηκαν στον Χριστιανισμό, γιατί αποδέχθηκαν το επαναστατικό κήρυγμα του Παύλου. Ο απόστολος με τον ισχυρισμό ότι ο πραγματικός βασιλιάς ήταν άλλος, ο Ιησούς, παρέβαινε τους νόμους του αυτοκράτορα «καὶ οὗτοι πάντες ἀπέναντι τῶν δογμάτων Καίσαρος πράσσουσι, βασιλέα ἕτερον λέγοντες εἶναι, Ἰησοῦν».

Με τη φράση «οὗτοι πάντες», οι κατήγοροι συμπεριέλαβαν  τόσο τους απόντες ιεραποστόλους όσο και τους παρόντες· Ιάσονα και λοιπούς χριστιανούς.  Κανένας δεν εξαιρείται της ενοχής. Το «ἀπέναντι» δηλώνει αντίθεση με τα «δόγματα Καίσαρος». Οι ερευνητές εξέφρασαν διαφορετικές απόψεις ως προς την έννοια της φράσεως αυτής.

⁸ ἐτάραξαν δὲ τὸν ὄχλον καὶ τοὺς πολιτάρχας ἀκούοντας ταῦτα, ⁹ καὶ λαβόντες τὸ ἱκανὸν παρὰ τοῦ Ἰάσονος καὶ τῶν λοιπῶν ἀπέλυσαν αὐτούς. ¹⁰ Οἱ δὲ ἀδελφοὶ εὐθέως διὰ τῆς νυκτὸς ἐξέπεμψαν τόν τε Παῦλον καὶ τὸν Σίλαν εἰς Βέροιαν, οἵτινες παραγενόμενοι εἰς τὴν συναγωγὴν τῶν Ἰουδαίων ἀπῄεσαν.

Οι κατηγορίες που απαγγέλθηκαν στο Παύλο και τους συνεργάτες του ήταν φυσικό να αναστατώσουν τον λαό, ο οποίος ταράχθηκε από το φόβο μήπως οι ρωμαϊκές αρχές ξεσπάσουν εναντίον τους. Η στάση των αποστόλων δημιούργησε τις προϋποθέσεις για μια δυναμική παρέμβαση της εξουσίας. Το ίδιο πρόβλημα αντιμετώπιζαν και οι αρχές της πόλεως, οι καταγγελίες και να επιβάλουν τις ανάλογες ποινές. Διαφορετικά είχαν τον κίνδυνο να κατηγορηθούν από τους Ιουδαίους και τους εθνικούς για παράβαση καθήκοντος και συνενοχή στις βαριές κατηγορίες που διατυπώθηκαν εναντίον των ιεραποστόλων[1]. Ήταν δική τους ευθύνη να εξασφαλίσουν τον σεβασμό των αυτοκρατορικών διαταγμάτων στην πόλη[2].

Η κινητοποίηση των Ιουδαίων και των αγοραίων ανδρών κατέληξε σε πλήρη αποτυχία, ενώ τα αποτελέσματα ήταν θετικά υπέρ των αποστόλων και των χριστιανών της πόλεως. Οι πολιτάρχες κατέστησαν τον Ιάσονα και τους λοιπούς χριστιανούς υπεύθυνους να φροντίσουν ώστε να μην υπάρξει παραπέρα ταραχή.

Για την εξασφάλιση της ηρεμίας έπρεπε να δώσουν εγγύηση για την καλή συμπεριφορά των ιεραποστόλων, οι οποίοι παράλληλα έπρεπε να φύγουν από την πόλη και να μην επιστρέψουν· «λαβόντες τὸ ἱκανὸν». Οι αρχές πήραν εγγύηση χρηματική από τον Ιάσονα και τους άλλους, προφανώς για να εξασφαλίσουν την αναχώρηση των αποστόλων και στη συνέχεια τους άφησαν να φύγουν. Πρόκειται για ένα συνετό χειρισμό μιας σοβαρής κρίσεως που αντιμετωπίστηκε από τις αρχές της πόλεως με επιτυχία.

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Παραπομπές:

[1] Πρβλ. E.A. Judge, The Social Pattern of the Christian Groups in the First Century, London 1960, σελ. 34 εξ.

[2] Πρβλ. F.F. Bruce, The Book of Acts, σελ. 325.