Η μάχη της Μενίνας: Η πιο μεγάλη μάχη του ΕΔΕΣ
17 Αυγούστου 2020Στη Μενίνα, σημερινή Νεράιδα, ήταν στρατοπεδευμένο ένα ισχυρότατο σύνταγμα γερμανικού στρατού, δυνάμεως 250 ανδρών, άριστα εξοπλισμένων με περιμετρικό ναρκοπέδιο, με πυροβόλα στη διάθεσή τους, εγκατεστημένα στις ψηλές κούλιες των Τσάμηδων, που κάθε μια από αυτές ήταν και ένα πραγματικό άπαρτο οχυρό. Μαζί με τους Γερμανούς βρίσκονταν και 800 ένστολοι τσάμηδες και άριστα εξοπλισμένοι από τους Γερμανούς.
Η τοποθεσία αυτή είχε ιδιαίτερη αξία για τις Γερμανικές δυνάμεις κατοχής, γιατί ήταν κόμβος των αμαξιτών οδών Ιωαννίνων – Παραμυθιάς – Φιλιατών και Ηγουμενίτσας. Αυτό το πανίσχυρο στρατόπεδο πήρε εντολή από το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής ο Ζέρβας, να το εκπορθήσει και να το διαλύσει. Αυτό το εγχείρημα, το τόσο παράτολμο, το έφεραν σε αίσιο πέρας οι ένδοξοι μαχητές αυτής της φονικότατης μάχης, που διήρκεσε από τα χαράματα της 17ης Αυγούστου 1944 μέχρι το βράδυ της 18ης, οπότε το στρατόπεδο της Μενίνας περιήλθε καθ’ ολοκληρία στα χέρια των ανταρτών του ΕΔΕΣ.
Το τόλμημα αυτό, της εκπόρθησης της Μενίνας, ήταν τόλμημα ζωής ή θανάτου, αλλά η επιτυχία είχε τεράστια ηθικά και υλικά οφέλη για τον απελευθερωτικό μας αγώνα. Μόλις ο Στρατηγός Ζέρβας έλαβε από το ΣΜΑ την εντολή της εκπορθήσεως της Μενίνας, συγκρότησε τα πλέον απαραίτητα από τα εμπειροπόλεμα τμήματά του που διέθετε στην περιοχή Παραμυθιάς και τους τόνισε την απαίτηση της Πατρίδας να φανούν αντάξιοι των προγόνων τους, των Σουλιωτών, γιατί η πλειοψηφία των ανταρτών εκεί ήταν Σουλιώτες.
Τα χαράματα της 17ης Αυγούστου οι αντάρτες του Ζέρβα, με απαράμιλλη γενναιότητα άρχισαν αιφνιδιαστική επίθεση, κατά την οποία οι πανικόβλητοι Γερμανοί έτρεξαν στις θέσεις τους, χωρίς τίποτε να προλάβουν, ενώ αμύνονταν με πείσμα. Τις απογευματινές ώρες ο αγώνας είναι κρίσιμος. Το Ι Τάγμα του 3/40 Συντάγματος καθηλώνεται στη πεδινή περιοχή της Μενίνας, 100 μέτρα από τις οχυρές θέσεις των Γερμανών.
Οι απώλειες του Τάγματος είναι σοβαρές, αλλά οι διοικητές των Λόχων πρώτης γραμμής υπολοχαγός Χόνδρος και υπολοχαγός Φωτάκης επιδεικνύουν απαράμιλλο ηρωισμό και ελέγχουν τη κατάσταση. Ο υπολοχαγός Χόνδρος τραυματίζεται σοβαρά, φέρων πέντε τραύματα από θραύσματα όλμων, αλλά δεν δέχεται να αποσυρθεί της θέσεως του. Το 16 Σύνταγμα ομοίως έχει καθηλωθεί. Με την επέλευση του σκότους η κατάσταση εξακολουθεί κρίσιμη. Οι ‘Άγγλοι αξιωματικοί, που παρακολουθούν τα επιτιθέμενα τμήματα, θεωρούν τη μάχη απολεσθείσα.
Την επόμενη ημέρα, 18 Αυγούστου, το ΙΙΙ Τάγμα του 3/40 Συντάγματος (Επίλαρχος Κατσαδήμας) έλαβε διαταγή και κινήθηκε κατά του οχυρού συγκροτήματος οικημάτων, όπου αμύνοντο σθεναρά οι Γερμανοί. Το Τάγμα επετέθη με τους Λόχους κατά βάθος, λόγω του στενού μετώπου, και με επικεφαλής τον Ιερό Λόχο του Συντάγματος υπό τον Ίλαρχο Χαρβαλάκη, με διμοιρίτες τον Υπίλαρχο Σούτσο και τον ανθ/γό Τρίμπο. Την 10.00 ώρα οι αντάρτες ευρίσκοντο 50 μέτρα από των οχυρών των Γερμανών, και λόγω των δραστικών πυρών των τελευταίων η περαιτέρω κίνηση καθίστατο αδύνατη. Στο μεταξύ πίπτει νεκρός ο διμοιρίτης ανθ/γός Τρίμπος και τραυματίζεται ο υπολοχαγός Σούτσος.
Την ιδία ώρα 7 Γερμανικά αυτοκίνητα κατόρθωσαν να διέλθουν την οδό που κατείχετο από Λόχο του Συντάγματος, και κινούνται την πλέον κρίσιμη στιγμή προς Μενίνα. Την 11.00 ΄ώρα προωθείται το μοναδικό αντιαρματικό πυροβόλο (Γερμανικό λάφυρο) σε κατάλληλη θέση για να βάλει κατά των οχυρών των Γερμανών από μικράς αποστάσεως, λόγω της εγγύτητας των ημετέρων τμημάτων. Ο αγώνας συνεχίζεται με αμείωτη ένταση μέχρι την 15.00 ώρα, οπότε 47 Γερμανοί εξήλθαν των οχυρών και παρεδίδοντο, αφού όλοι ήταν τραυματισμένοι.
Την ίδια ώρα ο Ιερός Λόχος γίνεται κύριος της οχυρής αυτής θέσεως. Από τότε παύει πάσα αντίσταση των Γερμανών, οι οποίοι και τις δύο μέρες πολέμησαν γενναιότατα. Η μάχη της Μενίνας είναι για τη πατρίδα μας μια από τις πιο λαμπρές σελίδες δόξας και ηρωισμού.Την περίλαμπρη αυτή νίκη τη σφράγισαν με το αίμα τους 25 παλικάρια μας, μεταξύ των οποίων και ο Άγγλος Ταγματάρχης Δαυίδ Ουάλας. Ακόμα σε αυτή την πρωτοφανή σύγκρουση άλλα 40 παλικάρια μας τραυματίστηκαν και έχυσαν το αίμα τους, αλλά δε δείλιασαν, δεν υποχώρησαν.
Οι Τσάμηδες με τους Γερμανούς
Οι απώλειες των εχθρικών δυνάμεων ήταν ολοκληρωτικές. Νεκροί Γερμανοί αξιωματικοί 4 και οπλίτες 88. Τραυματίες Αξιωματικοί 2, οπλίτες 107. Δηλαδή δεν γλίτωσε ούτε ένας Γερμανός! Φυσικά μαζί με τους Γερμανούς πολεμούσαν και 800 περίπου τσάμηδες, από τους οποίους δε γλίτωσε κανένας, πλην ελαχίστων που διέφυγαν μέσα από τον Καλαμά προς την Αλβανία.
Αν και όσοι πολέμησαν για την εκπόρθηση της Μενίνας έχουν όλοι την ίδια τιμή και αξία, παραθέτουμε όμως τα ονόματα των ηγετών της Χης Μεραρχίας του ΕΔΕΣ, της οποίας Διοικητής ήταν ο Συνταγματάρχης Βασίλειος Καμάρας.
Εκεί πολέμησε το τρισένδοξο εκείνο διήμερο ο Αντισυνταγματάρχης Αριστείδης Κρανιάς, οι οπλαρχηγοί Φώτο Κίτσιος και ο Κώτσιο Νικόλας, οι Επίλαρχοι Ιωάννης Κατσαδήμας και Γεώργιος Αγόρος με τα τμήματά τους. Όλοι αυτοί περικύκλωσαν το στρατόπεδο και απέναντι από τον ποταμό Καλαμά είχε στήσει θανάσιμο καρτέρι ο συνταγματάρχης Ηλίας Κάτσιος, για να υποδεχθεί με τις πρέπουσες τιμές όσους Γερμανούς και τσάμηδες θα κατευθύνονταν προς αυτόν.
Το στρατηγείο Μέσης Ανατολής απέστειλε το παρακάτω συγχαρητήριο τηλεγράφημα προς τη Χη Μεραρχία του ΕΔΕΣ για τη συντριβή της γερμανικής μονάδας στη Μενίνα: «Η γεναιότης και η μαχητικότης των ανδρών σας εκίνησαν τον θαυμασμό του Ελληνικού λαού, των Συμμάχων και όλου του κόσμου. Τα κατορθώματά σας ξαναζωντάνεψαν την δόξαν των Ελληνικών όπλων και γράφουν νέας επικάς σελίδας δια την Ελλάδα».
Πηγές:
Χρήστος Γκόγκος
εφημ. Πρωινός λόγος
Γιώργος Γκορέζης
Ιστορικά θέματα
