Μια πρώτη γνωριμία με τον Γέροντα Φιλόθεο Ζερβάκο

Η Εκκλησία έχει αναδείξει, αλλά και συνεχίζει να αναδεικνύει αγίους και αγίες ακόμη στις ημέρες μας. Δεν είναι όλοι φανεροί ή γνωστοί στο ευρύ κοινό, αλλά εργάζονται μυστικά, προσευχόμενοι για την πνευματική μας προκοπή. Η μελέτη της ζωής των αγίων είναι μια ιδιαίτερη ανάγκη στις ημέρες που διανύουμε, διότι μας δείχνει πως μπορούμε να φτάσουμε στην σωτηρία της ψυχής μας.

Ο Αγ. Ιουστίνος Πόποβιτς (1894 – 1979) έλεγε χαρακτηριστικά για τους αγίους ότι είναι το εφαρμοσμένο Ευαγγέλιο. Για έναν τέτοιο αγιασμένο άνθρωπο για τον οποίο αναμένεται η αγιοκατάταξη, θα ασχοληθώ σε αυτό το άρθρο. Οι πληροφορίες για την ζωή του μας της παρουσιάζει ο ίδιος σε αυτοβιογραφία. Είναι ευτύχημα που έχουνε γραφτεί πολλά βιβλία μιλώντας για τη ζωή και έργο του Γέροντα Φιλοθέου. Ο Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος υπήρξε πραγματικά ένα φωτεινό παράδειγμα της Ορθοδόξου πίστεως στις ημέρες μας. Σε μια εποχή που δύσκολα η νεολαία γνωρίζει πρότυπα, ώστε να στηριχθεί για την πνευματική ανατροφή του, κρίνεται σημαντικό να αναφερθώ επιγραμματικά σε κάποιες φάσεις της ζωής αυτού του φωτισμένου γέροντα.

Ο Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος, κατά κόσμον Κωνσταντίνος Ζερβάκος, γεννήθηκε στις αρχές Μαϊου 1884 στο χωριό Πάκια που βρίσκεται κοντά στην κωμόπολη των Μολάων, στη Λακωνία . Οι γονείς του, Παναγιώτης και Αικατερίνη, ήταν ευσεβείς και θεοφοβούμενοι άνθρωποι που του ενεφύσησαν το χριστιανικό φρόνημα. Από μικρός, ο Κωνσταντίνος ήταν φιλακόλουθος. Στις ακολουθίες ήταν πάντα ο πρώτος και δεν έλειπε ποτέ από την εκκλησία. Λέει ο ίδιος για την αγάπη του προς την λειτουργική ζωή της Εκκλησίας: «Τόσην ἀγάπην καί πόθον εἶχον πρός τήν Ἐκκλησίαν, ὥστε, ἐνῶ πολλάκις οἱ γονεῖς μου μέ ἔστελλον εἰς ἐργασίαν καί συνέπιπτε νά κτυπήση ὁ κώδων τῆς Ἐκκλησίας ἤ διά Λειτουργίαν ἤ δι’ Ἑσπερινόν, ἄφηνα την ἐργασίαν καί ἔτρεχον εἰς τήν Ἐκκλησίαν·» .

Ως νέος, μελετούσε επίσης τους βίους των Αγίων που του άναβε τον πόθο να τους μοιάσει. Μια μέρα, μελετώντας τον λόγο του Μεγάλου Βασιλείου εις το «πρόσεχε σεαυτώ», αισθάνθηκε ότι θα έπρεπε να αξιοποιήσει τη ζωή του θεαρέστως και όχι με κοσμικά και μάταια πράγματα. Αυτό τον έκανε να αλλάξει και να στραφεί αργότερα στον μοναχισμό. Μοναχός εκάρη στις 29 Δεκεμβρίου 1907 στην Ι.Μ. Λογγοβάρδας της Πάρου με όνομα Φιλόθεος .

Ως διδάσκαλος, υπήρξε ιδιαίτερη μορφή όπου κι αν εδίδαξε. Τελείωσε το σχολείο στη πατρίδα του και στα 17 του έγινε διδάσκαλος. Ο ίδιος αναφέρει ότι ετοιμαζόταν να ταξιδέψει στην Αμερική, για να διδάξει εκεί, αλλά ο Θεός είχε διαφορετικό σχέδιο . Δίδαξε στο χωριό Φοινίκι της περιοχής Μολάων της Λακωνίας . Σε αυτό το χωριό, ο τότε Κωνσταντίνος έκτισε μια μικρή σπηλιά δίπλα από το παρεκκλήσι του Αγ. Νικολάου όπου πήγαινε και προσευχόταν. Υπάρχει ακόμη και σήμερα αυτή η σπηλιά που είναι επισκέψιμη στους πιστούς. Με τα λόγια του αλλά περισσότερο με το παράδειγμα του, ενεφύσησε την πίστη και φόβο του Θεού στους μαθητές του.

Στο Φοινίκι δίδαξε για περίπου δυόμιση χρόνια νουθετώντας τα παιδιά με τέτοιο τρόπο που ποτέ δεν δημιουργήθηκε πρόβλημα μεταξύ των μαθητών ακόμη και εκτός του σχολείου. Τα παιδιά είχαν μάθει να σέβονται τους γονείς τους, να μένουν ήσυχα στον ναό και να διάγουν μια γενική ήρεμη ζωή. Είχε δημιουργήσει δύο χορούς από καλλίφωνους μαθητές που έψαλλαν στην εκκλησία αλλά και σε άλλα χωριά.

Όσα παιδιά πήγαιναν στο σχολείο που δίδασκε ο Γέροντας Φιλόθεος, από άγρια και άτακτα που ήταν, γίνονταν υπάκουα και καλά. Στο Φοινίκι, επειδή δεν υπήρχε κοιμητήριο αλλά τα οστά τοποθετούταν σε μια γωνία του προαυλίου του ναού και με τα χρόνια είχαν σκορπιστεί, ο ίδιος με τους μαθητές του τα περισύλλεξαν και τα τοποθέτησαν σε μια μάνδρα έξω από το χωριό. Το έφτιαξαν το χώρο και συν το χρόνο, μαζί με την συνδρομή των πιστών, χτίστηκε και κοιμητηριακός ναός στο όνομα των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ. Φρόντισε ο ίδιος, πάλι με συνδρομητές τους χωριανούς, να χτιστεί σχολείο για να μπορούν να πηγαίνουν εκεί τα παιδιά χωρίς ταλαιπωρία.

Πολύ τον πολέμησε όμως ο Διάβολος στη ζωή του. Σε μικρή ηλικία, του εμφανίστηκε μια μέρα ο διάβολος και του πέταξε βροχή από πέτρες, χωρίς όμως να τον πετύχει καμία. Ο Διάβολος αποσκοπούσε να τον απωθήσει από τα Θεία. Πολλές φορές, ενώ κοιμόταν, του παρουσιαζόταν με μορφές γιγάντιες και τρομερές, για να τον φοβίσει. Μια φορά που είδε αυτά τα τέρατα, επικαλέστηκε την Παναγία και ξαφνικά κατέβηκε η εικόνα της όπου προσκυνώντας την, εξαφανίστηκαν τα δαιμόνια . Διέθετε μεγάλο θάρρος ο Γερ. Φιλόθεος από νεαρή ηλικία.

Μια περιγραφή που δίνει στην αυτοβιογραφία του, λέει: «Κατόπιν εἶδον ὅτι εὑρέθην εἰς τόπον τινά, ὅπου ἧτο κατοικία τῶν πονηρῶν πνευμάτων. Εἷδον πλῆθος δαιμόνων ἀκαθάρτων, οἱ ὁποῖοι εἰργάζοντο καί ἔκαμνον κτύπους, ὡσαν νά ἦτο ἐργοστάσιον, καί κατεσκεύαζον διαφόρους παγίδας, διά νά παγιδεύουν τούς ἀνθρώπους. Εἰς τό μέσον τοῦ ἀκαθάρτου ἐκείνου ἐργαστηρίου εἶδον τόν ἄρχοντα τοῦ σκότους καθήμενον ἐπί θρόνου καί περιστοιχούμενον ἀπό τούς μεγιστάνας αὐτοῦ δαίμονας, κρατοῦντα εἰς τήν δεξιάν σκῆπτρον καί εἰς τήν κεφαλήν του εἶχεν διάδημα καί ἐπάνω τοῦ διαδήματος ἦτο κόπρος. Ὅταν μέ εἶδε ἤρχισε νά μέ ἀπειλῇ καί νά τρίζη κατ’ ἐμοῦ τούς ὀδόντας του καί νά μοῦ λέγῃ: ποῦ θά μοῦ πᾶς; καί ἄλλοι πολλοί ὡσάν καί ἐσέ ἐπεχείρησαν αὐτά πού κάμνεις καί ἠθέλησαν νά μοῦ φύγουν, ἀλλά τούς ἐπολέμησα καί τούς ἐνίκησα· καί ἐσέ δέν θά σέ ἀφήσω· θά σέ πολεμήσω καί θά σέ νικήσω. Ἐγώ δέ μετά θάρρους τῷ εἶπον: δέν σέ φοβοῦμαι, σατανᾶ, δέν σέ φοβοῦμαι. Ἐγώ ἔχω τόν Χριστόν βοηθόν, ὅστις σέ ἐνίκησε καί σέ νικᾷ πάντοτε καί μέ τήν δύναμιν Ἐκείνου θά σέ νικήσω καί ἐγώ» . Αυτά είναι κάποια ελάχιστα παραδείγματα από την ζωή του Γέροντα Φιλοθέου που δείχνουν την πνευματικότητα που είχε. Καλλιέργησε ο ίδιος τη πίστη του, που αργότερα έγινε «φώς» για όλο το κόσμο.

Σε μια εποχή όπου η παιδεία έχει χάσει την αίγλη που είχε κάποτε, έρχονται τα λόγια του Γερ. Φιλοθέου να δείξουν την αληθινή παιδαγωγία. Κατάφερε να δώσει στους μαθητές του την εν Χριστώ ζωή που άλλαξε ριζικά την ζωή τους. Φανερώνεται από τα αποτελέσματα αλλά και τα λόγια του μακαριστού Γέροντα, ότι η ουσία της διαπαιδαγώγησης είναι να εισέλθει ο Ιησούς Χριστός στις καρδιές των παιδιών. Δεν έμεινε για πολλά χρόνια ως διδάσκαλος επειδή ακολούθησε τον μοναχικό βίο μετά την διδασκαλία του στο Φοινίκι.

Με αυτό το άρθρο, σκοπός ήταν να παρουσιαστούν κάποια στοιχεία από τη ζωή ενός «αγίου» της εποχής μας, ώστε να τον γνωρίσουν καλύτερα όλοι. Η μελέτη των Αγίων και Γερόντων της Εκκλησίας μας είναι μια ευλογημένη παράδοση που αποσκοπεί στην διαπαιδαγώγηση των πιστών και η ενδυνάμωση τους στον πνευματικό αγώνα. Τέτοια πρότυπα θα πρέπει να καλλιεργηθούν στις νεότερες γενεές ώστε να υπάρχει ένα ισχυρό υπόβαθρο για μια υγιή πνευματική ανάπτυξη.

[1] Βίος και Πολιτεία Αρχιμ. Φιλοθέου Ζερβάκου (1884 – 1980), Επιμ. Στυλ. Ν. Κεμεντζετζίδης, Ο Αρχιμανδρίτης Φιλόθεος Ζερβάκος (Ο ουρανοδρόμος οδοιπορος, 1884 – 1980) Ένας σύγχρονος όσιος πατήρ της Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας, Τόμ. Α’, Εκδ. «Ορθόδοξος Κυψέλη», Θεσσαλονίκη 1990, σελ. 19· Μοναχού Θεοκλήτου Διονυσιάτου, Ο Όσιος Φιλόθεος της Πάρου, Ένας Ένθεος Ασκητής – Ιεραπόστολος 1884 – 1980, Ι. Ησυχαστήριον «Παναγία η Μυρτυδιώτισσα», Θαψανών Πάρου, 1999, σελ. 24
[2] Μοναχού Θεοκλήτου Διονυσιάτου, Ο Όσιος Φιλόθεος της Πάρου, Ένας Ένθεος Ασκητής – Ιεραπόστολος 1884 – 1980, σελ. 25
[3] Βίος και Πολιτεία Αρχιμ. Φιλοθέου Ζερβάκου (1884 – 1980), Επιμ. Στυλ. Ν. Κεμεντζετζίδης, Ο Αρχιμανδρίτης Φιλόθεος Ζερβάκος (Ο ουρανοδρόμος οδοιπορος, 1884 – 1980) Ένας σύγχρονος όσιος πατήρ της Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας, σελ. 82
[4] Μοναχού Θεοκλήτου Διονυσιάτου, Ο Όσιος Φιλόθεος της Πάρου, Ένας Ένθεος Ασκητής – Ιεραπόστολος 1884 – 1980, σελ. 26
[5] Βίος και Πολιτεία Αρχιμ. Φιλοθέου Ζερβάκου (1884 – 1980), Επιμ. Στυλ. Ν. Κεμεντζετζίδης, Ο Αρχιμανδρίτης Φιλόθεος Ζερβάκος (Ο ουρανοδρόμος οδοιπορος, 1884 – 1980) Ένας σύγχρονος όσιος πατήρ της Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας, Τόμ. Α’, Εκδ. «Ορθόδοξος Κυψέλη», Θεσσαλονίκη 1990, σελ. 24
[6] Ό.π., σελ. 28
[7] Ό.π., σελ. 37