Η μάχη της Δοϊράνης (5-6 Σεπτεμβρίου 1918)

8 Σεπτεμβρίου 2020

Oι ελληνικές Μεραρχίες Σερρών και Κρήτης συμμετείχαν στη μεγάλη επίθεση των Συμμάχων στην κοιλάδα του Αξιού τον Σεπτέμβριο του 1918, υπό τη διοίκηση του Βρετανού στρατηγού Μίλν. Το ΧΙΙ Βρετανικό Σώμα στρατού άρχισε την επίθεσή του εναντίον της ισχυρά οχυρωμένης τοποθεσίας την 05.08΄της 5ης Σεπτεμβρίου με την 22η Βρετανική Μεραρχία αριστερά και την Ελληνική Μεραρχία Σερρών δεξιά. Μέχρι το βράδυ οι Βρετανοί που ενισχύθηκαν και με το 3ο Ελληνικό Σύνταγμα Σερρών είχαν πετύχει ασήμαντα κέρδη ενώ υπέστησαν σοβαρότατες απώλειες. Το 3ο Σύνταγμα υπό τον Σχη Χρήστο Λιάσκο είχε επιτεθεί στο κέντρο του μετώπου με θάρρος και αποφασιστικότητα.

Κατάφερε να καταλάβει τρείς σειρές χαρακωμάτων και να συλλάβει περί τους 100 αιχμαλώτους. Δέχθηκε ισχυρότατη αντεπίθεση και αναγκάσθηκε να υποχωρήσει. Τα δραστικά πυρά του εχθρού προξένησαν πολλές απώλειες που ανήλθαν σε 15 αξιωματικούς και 131 οπλίτες νεκρούς και 44 αξιωματικούς και 620 οπλίτες τραυματίες. Μετά τις απώλειες αυτές έπαψε να είναι αξιόμαχο και επανήλθε στην Μεραρχία Σερρών. Η Μεραρχία Σερρών (Υποστράτηγος Ζυμβρακάκης) επιτέθηκε με το 2ο Σύνταγμα Σερρών (Σχης Μανωλάκης Θεόδωρος) αριστερά και το 1ο Σύνταγμα (Τχης Γεώργιος Κονδύλης) δεξιά..

Η Μεραρχία, αφενός, δεν είχε ξαναπολεμήσει με άλλες συμμαχικές δυνάμεις και επομένως δεν γνώριζε τις πρακτικές που εφάρμοζαν και αφετέρου ήταν σε άγνωστη περιοχή και δεν της δόθηκε ο απαραίτητος χρόνος για αναγνωρίσεις. Επιπλέον δέχθηκε καταιγιστικά πυρά λίγο πριν την εξόρμησή της και υπέστη σημαντικές απώλειες. Παρ΄ όλα αυτά διατηρήθηκε η πειθαρχία και τα τμήματα εξόρμησαν με πρωτοφανή ενθουσιασμό και ζητωκραυγές. Κατέλαβε γρήγορα τους πρώτους αντικειμενικούς σκοπούς και συνέλαβε 700 αιχμαλώτους. Όμως τα αριστερά της Βρετανικά τμήματα συνάντησαν σθεναρή αντίσταση και υποχώρησαν.

Έτσι η Μεραρχία δέχθηκε και πλευρικά πυρά και παρά το ότι απέκρουσε ισχυρή αντεπίθεση σε αγώνα σώμα με σώμα υποχρεώθηκε να αναδιπλωθεί για να αποφύγει την αποκοπή του. Μεταξύ των νεκρών ήταν ο διοικητής του 2ου Συντάγματος Σχης Μανωλάκης ενώ ο διοικητής του 1ου Τάγματος του Συντάγματος αυτού Ταγματάρχης Δημήτριος Παπαλουκάς τραυματίσθηκε θανάσιμα κατά την μάχη και εξέπνευσε κατά την μεταφορά του. Την επομένη συνεχίσθηκε η επίθεση χωρίς οι Βρετανοί να καταφέρουν κάτι , καθώς έπεσαν σε φραγμό πυρός και δεν μπορούσαν αν συνεχίσουν.

Η Μεραρχία Σερρών από τις 05.15΄, παρά την ελαττωμένη δύναμή της, επιτέθηκε με πρωτοφανές θάρρος και κατάφερε να καταλάβει το ύψωμα 340 και να διεισδύσει στα αμυντικά έργα της εχθρικής τοποθεσίας. Μετά την αποτυχία της 22ης Βρετανικής Μεραρχίας ο εχθρός συγκέντρωσε όλα τα πυρά του εναντίον του 340 και το ανακατέλαβε. Το 2ο τάγμα υπέστη σοβαρότατες απώλειες και όλοι οι αξιωματικοί του σκοτώθηκαν ή τραυματίσθηκαν. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν και ο διοικητής του τάγματος Τχης Δημήτριος Κουρέας. Η εξέλιξη αυτή του 2ου Συντάγματος Σερρών υποχρέωσε και το δεξιά του 1ο Σύνταγμα να διακόψει την παραπέρα ενέργειά του και να συμπτυχθεί στις θέσεις εξορμήσεως.

Οι απώλειες των Βρετανών κατά το διήμερο ήταν 165 αξιωματικοί και 3155 οπλίτες νεκροί και τραυματίες ενώ της Μεραρχίας Σερρών σε 173 αξιωματικούς και 2514 οπλίτες. Η Μεραρχία Σερρών συνέλαβε 1008 αιχμαλώτους , από τους οποίους οι 30 ήταν αξιωματικοί. Οι Βουλγαρικές απώλειες ανήλθαν σε 83 αξιωματικούς και 2643 οπλίτες.

Ανατολικά της Δοϊράνης ενήργησε το XVI Βρετανικό Σώμα Στρατού και η επίθεση από το πρωί της 5ης Σεπτεμβρίου αναλήφθηκε αποκλειστικά από την Ελληνική Μεραρχία Κρήτης. Πρώτος αντικειμενικός της σκοπός ήταν η κατάληψη της ισχυρής εχθρικής τοποθεσίας των συνόρων αμέσως βόρεια της Δοϊράνης. Τον αγώνα θα συνέχιζε το 3ο Ελληνικό Σύνταγμα Ιππικού ενισχυμένο με μία Βρετανική επιλαρχία και ένα τάγμα Ποδηλατιστών έως ότου έρθουν μονάδες πεζικού.

Η μεραρχία (υποστράτηγος Παν. Σπηλιάδης) επιτέθηκε με το 9 Σύνταγμα (Σχης Παν. Μίνης) αριστερά και το 29ο Δεξιά (Τχης Βασ. Τυπάλδος), ενώ τήρησε το 8ο (Σχης Δημ. Πετρουλάκης) ως εφεδρεία. Την ενέργειά τους θα υποστήριζε μία μοίρα πυροβολικού. Η εξόρμηση άρχισε την 03.00΄ χωρίς την υποστήριξη πυροβολικού μέχρι το πρώτο φώς. Ο αγώνας ήταν πού σκληρός και οι απώλειες μεγάλες. Συνεχείς προσπάθειες με την εμπλοκή της εφεδρείας, του 3ου Συντάγματος Ιππικού και Βρετανικών δυνάμεων δεν είχαν σημαντικά αποτελέσματα και παρά την μικρή εισχώρηση καθηλώθηκαν. Οι απώλειες της Μεραρχίας Κρήτης ανήλθαν σε 11 αξιωματικούς και 131 οπλίτες νεκρούς και 33 αξιωματικούς και 540 οπλίτες τραυματίες. Των Βρετανών ήταν περίπου 100 νεκροί και τραυματίες περίπου.

Τη 6η Σεπτεμβρίου το πυροβολικό των αντιπάλων εσίγησε και έγινε προοδευτική αντικατάσταση όλων των Ελληνικών τμημάτων πρώτης γραμμής. Η επίθεση στην περιοχή της Δοϊράνης απέτυχε αλλά συνετέλεσε στην αγκίστρωση μεγάλων δυνάμεων του εχθρού σε πεζικό και πυροβολικό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ευόδωση των προσπαθειών των συμμάχων στα άλλα μέτωπα. Δεξιά του Αξιού ήδη είχε επιτευχθεί η διάσπαση του εχθρού και η σύλληψη 5000 αιχμαλώτων, ενώ κυριεύθηκαν 80 πυροβόλα, μεγάλος αριθμός πολυβόλων και άφθονες ποσότητες πυρομαχικών και πολεμικού υλικού.

Το Γενικό Επιτελείο πίστευε ότι η αποτυχία οφειλόταν στην Βρετανική ηγεσία καθώς δεν υπήρξε επαρκής υποστήριξη των Ελληνικών τμημάτων. Ο Έλληνας αρχιστράτηγος Παν. Δαγκλής διαμαρτυρήθηκε προς τον Βενιζέλο, με επιστολή τονίζοντας ότι τα Ελληνικά τμήματα εγκαταλείφθηκαν από τους Βρετανούς.

Τόσο ο αρχιστράτηγος των Συμμαχικών Δυνάμεων Φρανσαί Ντ’ Εσπεραί, όσο και ο διοικητής των Βρετανικών Δυνάμεων αντιστράτηγος Τζωρτζ Μιλν, εκφράστηκαν με πλέον εγκωμιαστικά λόγια για τη δράση της Μεραρχίας Σερρών.

Louis_Franchet_D’EspereyΠρος τον κ. Πρόεδρον Του Ελληνικού Υπουργικού Συμβουλίου
Καθ’ ην στιγμήν εδραιούται η επιτυχία των επιθετικών επιχειρήσεων εις το μέτωπον της Ανατολής, θεωρώ καθήκον μου να σας εκφράσω όλην την ικανοποίησίν μου διά την λαμπράν διαγωγήν των Ελληνικών μονάδων, αίτινες μετέσχον της μάχης.
Ιδιαιτέρως η Μεραρχία Σερρών, επιτεθείσα δυτικώς της λίμνης Δοϊράνης, επί δυσχερέστατου εδάφους, εδοξάσθη και πάλιν καταλαβούσα λίαν οχυράς και πεισμόνως υπερασπιζομένας θέσεις και συλλαβούσα πολυάριθμους αιχμαλώτους. Τινές των μονάδων επαύξησαν την φήμην ην απέκτησαν κατά την προ μηνών μάχην του Σκρά -ντι- Λέγκεν. …..
Γενικώς όλαι αι εμπλακείσαι Ελληνικαί μονάδες συνηγωνίσθησαν εις αντοχήν και ορμήν, είμαι δε πεπεισμένος, ότι θα δρέψωσι συντόμως νέας δάφνας.
Φρανσαί Ντ’ Εσπεραί.
Προς τον Διοικητήν της Μεραρχίας Σερρών.
Επί τη ευκαιρία καθ’ ην Ελληνικά στρατεύματα επολέμησαν διά πρώτην φοράν παραπλεύρως των Βρετανικών, επιθυμώ να σας εκφράσω τον θαυμασμόν μου διά τον τρόπον με τον οποίον εξεπληρώσατε την ανατεθείσαν εις υμάς αποστολήν.
Επετέθητε με απαράμιλλον ορμήν εναντίον φύσει οχυρών θέσεων τας οποίας ο εχθρός κατέστησε σχεδόν, απορθήτους. Τα αποτελέσματα των κατορθωμάτων σας εγένοντο ήδη καταφανή διά της σημειουμένης υποχωρήσεως του Βουλγαρικού Στρατού.
Σας ευχαριστώ διά την ανδρείαν και την επιμονήν σάς, αι οποίαι είναι ανώτεραι παντός επαίνου.
Είμαι υπερήφανος διότι σας είχα υπό τας διαταγάς μου.
Στρατηγός Μιλν
Επίσης, ο αντιστράτηγος Μιλν, με επιστολή του προς τον διοικητή της Μεραρχίας Κρήτης (παρόμοια αυτής την οποία απέστειλε στον διοικητή της Μεραρχίας Σερρών), εξέφρασε τον θαυμασμό του για τον τρόπο που αυτή εκτέλεσε την αποστολή της και επαίνεσε την ανδρεία και την αντοχή των αντρών της.

Γενικότερα, ο Φρανσαί ντ’ Εσπερέ, με αφορμή τον αγώνα των Ελλήνων σημείωσε: «Ιδιαιτέρως δια τον Ελληνικόν Στρατόν τονίζω τον ζήλον, την ανδρείαν και την παροιμιώδην ορμήν, τα οποία επέδειξε κατά τον υπ’ αυτού διαδραματισθέντα ένδοξον ρόλον επί των οχθών του Στρυμώνος και του Αξιού».