Αιτιολογία του καρκίνου – Επαγγελματικοί-Ιατρογενείς παράγοντες

Δεν είναι εύκολο να εντοπιστεί με ακρίβεια η προέλευση του καρκίνου, καθώς πρόκειται για ένα σύνθετο φαινόμενο και μια πολυπαραγοντική νόσο. Ωστόσο, έχουν εντοπιστεί και κάποιοι παράγοντες που συσχετίζονται με την αιτιολογία και την ανάπτυξη του καρκίνου, αλλά και γι’ αυτούς ακόμη δεν είναι εύκολο να αποκαλυφθεί ο τρόπος που ενεργούν σε κάθε είδος καρκίνου. (Χανιώτης, Δημήτριος, 2004).

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.), αυτοί οι καρκινογόνοι παράγοντες διακρίνονται σε α) επαγγελματικούς, β) ιατρογενείς και γ) γενικούς. (Χανιώτης, Δημήτριος, 2004, Αθανάτου 2002). Οι επαγγελματικοί με τη σειρά τους διαιρούνται σε α) φυσικούς και β) χημικούς. Στους ιατρογενείς παράγοντες ανήκουν οι α) ακτινοβολίες και β) τα οιστρογόνα. Τέλος, στους γενικούς παράγοντες ανήκουν α) οι γενετικοί, β) οι κληρονομικοί, γ) οι διαιτητικοί, δ) το κάπνισμα και το αλκοόλ, ε) οι ιοί και στ) οι ορμονικοί παράγοντες. (Σαχίνη 2004, Αθανάτου 2002, Π.Ο.Υ. 2002, Π.Ο.Υ. 2006).

Επαγγελματικοί παράγοντες
α) Φυσικοί παράγοντες. Πρόκειται για την υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου, καθώς επίσης και στους θαλάμους τεχνητού μαυρίσματος. Η έκθεση αυτή προκαλεί στο δέρμα πρόωρη γήρανση, αλλά και καρκινικά συμπτώματα, όπως είναι το κακόηθες μελάνωμα και τα καρκινώματα λεπιδοειδών ή βασικών επιθηλιακών κυττάρων. (American Institute for Cancer Research 2006).

β) Χημικοί παράγοντες. Είναι χημικές ενώσεις, που αν έρθουν σε επαφή με τα ανθρώπινα κύτταρα, προκαλούν κακοήθεις όγκους. Στο εργασιακό και το φυσικό περιβάλλον έχει ανιχνευθεί ένας σημαντικός αριθμός καρκινογόνων χημικών ουσιών, οι οποίες είναι νιτρώδη άλατα που προστίθενται σε διάφορες τροφές, εντομοκτόνα και παρασιτοκτόνα που χρησιμοποιούνται στη γεωργία, ορισμένοι συμπυκνωμένοι αρωματικοί υδρογονάνθρακες, όπως το φαινανθρένιο, νιτροζαμίνες και λακτόνες. Επίσης, άλλες χημικές ενώσεις είναι διάφορα μεταλλικά στοιχεία όπως αμίαντος, κάδμιο, ουράνιο, βενζόλιο, νικέλιο, σίδηρο, χρώμιο, αρσενικό και στοιχεία που βρίσκονται στο καυσαέριο και στον καπνό των τσιγάρων (American Institute for Cancer Research, 2006, Αθανάτου, 2002).

Το 2005 το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των Η.Π.Α. περιέλαβε το αντιβιοτικό χλωραμφενικόλη στις καρκινογόνες ουσίες. Η χλωραμφενικόλη χρησιμοποιήθηκε με επιτυχία εναντίον του τύφου το 1948, όμως ενδέχεται να προκαλέσει απλασία του μυελού των οστών και γι’ αυτό η χρήση της είναι περιορισμένη σε επιλεκτικές περιπτώσεις. Επίσης, η κοινή σκόνη ξύλου που παράγεται κατά τις επεξεργασίες κατασκευής διαφόρων επίπλων σε βιομηχανικό επίπεδο μπορεί να είναι αιτία καρκίνου των ρινικών κοιλοτήτων και ιγμόρειων. Ένας μεγάλος αριθμός εργαζομένων εκτίθενται καθημερινά στη σκόνη αυτή, η οποία εντάσσεται στην κατηγορία των καρκινογόνων ουσιών (Λοίζου κ.α., 2001).

Οι χημικοί παράγοντες προκαλούν καρκίνο του δέρματος, του λάρυγγα, του πνεύμονα και της ουροδόχου κύστης (Αθανάτου, 2002).

Ιατρογενείς παράγοντες
α) Ιονίζουσα ακτινοβολία. Πρόκειται για την ακτινοβολία που εκπέμπουν οι αξονικές τομογραφίες. Αν ένας ασθενής εκτεθεί σε πολύ μεγάλο ποσοστό στην ακτινοβολία αυτή, τότε κινδυνεύει σοβαρά να του αναπτυχθεί καρκίνος. (American Institute for Cancer Research, 2006).

Νέες έρευνες που διεξήγαγαν σε 15 χώρες γιατροί του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης κατέδειξαν αύξηση των θανάτων από καρκίνους λόγω ακτινοβολίας για ιατρικούς διαγνωστικούς λόγους. Στο Ηνωμένο Βασίλειο το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 0,6% του συνόλου των θανάτων λόγω καρκίνου, στις Ηνωμένες Πολιτείες στο 0,9%, ενώ στην Ιαπωνία ανέρχεται στο 3,2 %. Επίσης, η ακτινοβολία που δέχεται ένας ασθενής που υποβάλλεται σε ολόσωμη αξονική τομογραφία, ισοδυναμεί με τη δόση που δέχτηκαν οι κάτοικοι της Χιροσίμα και Ναγκασάκι που βρίσκονταν 2.4 χιλιόμετρα από το σημείο που είχαν εκραγεί οι ατομικές βόμβες που ρίχθηκαν στην Ιαπωνία κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. (Λοίζου κ.α., 2004).

Σ’ αυτό το σημείο είναι ανάγκη να τονίσουμε ότι δεν πρέπει να μας πανικοβάλουν τα αποτελέσματα των παραπάνω ερευνών ούτε να μας οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι πρέπει να αποφεύγουμε στο εξής να υποβληθούμε σε αξονικές τομογραφίες ή ακτινοβολίες. Αντιθέτως οι ακτινογραφίες και οι αξονικές τομογραφίες (CT scan), είναι πολύ χρήσιμες εξετάσεις και θα πρέπει να γίνονται όταν τις έχουμε πραγματικά ανάγκη και όχι χωρίς λόγο. Η ιονίζουσα ακτινοβολία την οποία δέχονται οι ασθενείς που υποβάλλονται σε αξονική τομογραφία είναι 500 φορές μεγαλύτερη από αυτή που λαμβάνουν, όταν κάνουν μια κανονική ακτινογραφία και 100 φορές μεγαλύτερη από εκείνη που δέχονται, όταν κάνουν μαστογραφία. Επιπλέον, πολλές έρευνες κατέδειξαν ότι πολλές φορές γίνονται ακτινογραφίες χωρίς να υπάρχει λόγος. Το ποσοστό των μη αναγκαίων ακτινογραφιών φτάνει ακόμη και το 33% σε ορισμένες χώρες. (Λοϊζου κ.α., 2004).

Μορφές καρκίνουν που οφείλονται στην ιονίζουσα ακτινοβολία, είναι οι λευχαιμίες και τα λεμφώματα. (Αθανάτου, 2002).

β) Οιστρογόνα και αντισυλληπτικά. Υποστηρίζεται πως ευθύνονται για καλοήθη και κακοήθη ογκίδια μήτρας και μαστού, όμως αυτό δεν μπορεί να ειπωθεί ακόμη με βεβαιότητα. Για το λόγο αυτό συνεχίζονται οι έρευνες, προκειμένου να προκύψουν οριστικά συμπεράσματα. (Αθανάτου, 2002).

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ