Οι ιατρικοί, νομικοί και ηθικοί προβληματισμοί στην αντιμετώπιση των ογκολογικών ασθενών τελικού σταδίου
1 Οκτωβρίου 2020Καρκίνος: Ορισμός-Αιτιολογία-Θεραπεία
Ορισμός του καρκίνου
Ο όρος «καρκίνος» δεν αφορά μία και μόνη ασθένεια. Αντίθετα, περιγράφει το σύνολο των ασθενειών ή διαταραχών που χαρακτηρίζονται κυρίως από ανεξέλεγκτο κυτταρικό πολλαπλασιασμό. Η εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων γίνεται είτε άμεσα στον διπλανό ιστό με «διήθηση» είτε μεταφέρονται σε άλλες θέσεις του οργανισμού μέσω των αιμοφόρων αγγείων και λεμφαγγείων. (Kardamakis, 2004). Αυτή η εξάπλωση συνιστά μια ανώμαλη λειτουργία, η οποία δεν πρέπει να συγχέεται με τις εξής δυο λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού:
α) Την αναγέννηση των ιστών που συμβαίνει, αφού έχει προηγηθεί απώλεια ιστού για κάποιον λόγο. Για παράδειγμα, αν υπάρξει απώλεια ήπατος, μέσα σε έξι μήνες περίπου έχει ολοκληρωθεί η αναγέννησή του.
β) Την υπερπλασία που συμβαίνει σε ανάγκη του οργανισμού να αναπτύσσει φυσιολογικούς ιστούς. Για παράδειγμα, αν κάποιος μείνει με ένα νεφρό, τότε στο άλλο παρατηρείται υπερπλασία, προκειμένου να εξακολουθούν να πραγματοποιούνται οι λειτουργίες του.
Τα καρκινικά νοσήματα εκδηλώνονται διαφορετικά, ανάλογα με το σύστημα του οργανισμού που προσβάλλεται και το είδος των κυττάρων, από τα οποία προέρχονται. Οι ηλικίες τις οποίες προσβάλλουν, συνήθως, αφορούν στο μεγαλύτερο μέρος τους ανθρώπους μεγάλης ηλικίας. Ωστόσο, υπάρχουν μορφές καρκίνου που εμφανίζονται σε νεαρής ηλικίας άτομα, ακόμη και σε παιδιά. Δυστυχώς, το φαινόμενο αυτό ολοένα και αυξάνει τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα ο καρκίνος να έχει γίνει πια μια ασθένεια όλων των ηλικιών.
Επίσης, ο καρκίνος δεν κάνει διακρίσεις ούτε ανάλογα με το φύλο, την ηλικία, την εθνικότητα, τη θρησκεία, τη σεξουαλική προτίμηση ή τη χώρα προέλευσης του ατόμου. Ο καρκίνος είναι αποτέλεσμα μετάλλαξης των φυσιολογικών κυττάρων σε παθολογικά, ανώμαλα κύτταρα, τα οποία στη συνέχεια πολλαπλασιάζονται μέσα στον οργανισμό. Οποιοδήποτε όργανό ή ιστός του οργανισμού είναι ευάλωτο στην προσβολή του από κάποιο καρκινικό νόσημα. (Adler, Page: 2008).
Ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται από κύτταρα. Φυσιολογικά, τα κύτταρα αναπτύσσονται και διαιρούνται με τέτοιο τρόπο, ώστε να προκύψουν θυγατρικά κύτταρα και να διατηρηθεί η υγεία του οργανισμού. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που η διαδικασία δεν συμβαδίζει με το φυσιολογικό, κάτι που έχει σαν αποτέλεσμα τη γέννεση νέων κυττάρων, με ταυτόχρονη διατήρηση και των παλιών. Τα κύτταρα που πλεονάζουν σχηματίζουν μάζες που ονομάζονται «όγκοι». Για την καλύτερη και εξειδικευμένη αντιμετώπιση των όγκων αυτών έχει αναπτυχθεί μια ιατρική ειδικότητα που ονομάζεται «ογκολογία». Οι ιατροί «ογκολόγοι» έχουν εξειδικευθεί στις διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις του καρκίνου: χειρουργική, χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, ανοσοθεραπεία. Γιατροί, νοσηλευτές και λοιποί επαγγελματίες υγείας, το έργο των οποίων θα αναλυθεί στο ειδικό μέρος, συνεργάζονται ώστε να πετύχουν την πλέον αποτελεσματική θεραπεία του ογκολογικού ασθενή.
Δεν είναι όμως όλοι οι όγκοι επικίνδυνοι, αντίθετα υπάρχουν καλοήθεις ή κακοήθεις όγκοι. Οι καλοήθεις όγκοι, των οποίων τα κύτταρα περιβάλλονται από συνδετικό ιστό, στην ουσία δεν είναι καρκίνος, αφού δεν είναι επεκτατικοί, δηλαδή δεν εισβάλλουν στους γύρω ιστούς και δεν εξαπλώνονται σε άλλα σημεία του σώματος. Γενικά, δεν προκαλούν σοβαρή βλάβη στο σώμα, εκτός εάν λόγω του μεγέθους τους ασκούν πίεση σε ζωτικά όργανα. Συνήθως αφαιρούνται με ευκολία και τις περισσότερες φορές δεν υποτροπιάζουν, δηλαδή δεν εμφανίζονται ξανά. Με άλλα λόγια, οι καλοήθεις όγκοι δεν αποτελούν απειλή για την ανθρώπινη ζωή. Οι κακοήθεις όγκοι, από την άλλη, αποτελούν καρκίνο. Μπορούν να κάνουν μετάσταση, δηλαδή να εισβάλουν και να καταστρέψουν τους γειτονικούς ιστούς και όργανα, μπορούν ακόμη να εισβάλουν στην κυκλοφορία του αίματος και στο λεμφικό σύστημα. Με αυτόν τον τρόπο ο καρκίνος εξαπλώνεται και δημιουργεί δευτερογενείς όγκους σε άλλα μέρη του σώματος.
Το όνομα του κάθε καρκίνου προκύπτει από τον τύπο του κυττάρου που ή του οργάνου που θα προσβληθεί αρχικά. Αν δεν θεραπευτούν, όσο βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο, οι καρκίνοι μπορεί τελικά να οδηγήσουν τον ασθενή στο θάνατο. Βεβαίως, τα τελευταία χρόνια, χάρη στις προόδους που συντελέστηκαν στην επιστήμη της ιατρικής, ο αριθμός των θανάτων από καρκίνο έχει μειωθεί αισθητά, ωστόσο και πάλι ο καρκίνος αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου στις ανεπτυγμένες χώρες, μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Ωστόσο, τα περισσότερα είδη καρκίνου μπορούν να θεραπευτούν πλέον, ειδικά αν η διάγνωση και η θεραπεία γίνουν έγκαιρα. Για το λόγο αυτό οι ασθενείς πρέπει στις πρώτες ενδείξεις, να επισκέπτονται το γιατρό τους ή, ακόμη καλύτερα, να προβαίνουν σε προληπτικό έλεγχο. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 30% – 50% των περιστατικών με καρκίνο, θα μπορούσε να είχε προληφθεί. Γι’ αυτό ακριβώς και όλη η ιατρική κοινότητα δεν παύει να διακηρύσσει ότι η πρόληψη σώζει ζωές. (Comer, Bailey, 2009).
