Η περιτομή του Κυρίου

Την όγδοη ημέρα από την εορτή της Γεννήσεως, η οποία συμβαίνει επίσης να είναι και η πρώτη του πολιτικού νέου έτους, η Εκκλησία εορτάζει την Περιτομή του Κυρίου κατά την οποία έλαβε το όνομα Ιησούς, το οποίο σημαίνει σωτήρας, πράγμα που επίσης εορτάζει η Εκκλησία. «Και όταν συμπληρώθηκαν οχτώ ημέρες, για να γίνει η περιτομή στο παιδί, τότε ονομάστηκε Ιησούς, όπως το ονόμασε ο άγγελος προτού συλληφθεί μέσα στην κοιλιά της μητέρας του» (Λουκ. 2:21).

Την ημέρα αυτή είναι επίσης η επέτειος του θανάτου του Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου, του οποίου η μνήμη αποτελεί μέρος της ακολουθίας της εορτής.

«Ο των όλων Κύριος, περιτομήν υπομένει, και βροτών τα πταίσματα, ως αγαθός περιτέμνει· δίδωσι την σωτηρίαν σήμερον τω κόσμω, χαίρει δε εν τοις υψίστοις, και ο του Κτίστου ιεράρχης και φωσφόρος, ο θείος μύστης Χριστού Βασίλειος». (Ο Κύριος των όλων υπομένει περιτομή και τα αμαρτήματα των θνητών περιτέμνει ως αγαθός. Παρέχει τη σωτηρία σήμερα στον κόσμο, χαίρεται δε στα ουράνια και του Κτίστου ο ιεράρχης, το φεγγοβόλο αστέρι και θείος μύστης του Χριστού, ο Βασίλειος).

Σύμφωνα με την ακολουθία της Εκκλησίας, ο Κύριος υπέστη περιτομή με το σκοπό να εκπληρώσει το νόμο του Μωυσή, τον οποίο κανείς δεν ήταν ικανός να εκπληρώσει πριν. Εκτελώντας «άπαντα κατά τον νόμον» (Λουκ. 2:39), ο Μεσσίας θεωρεί πρέπον «πληρώσαι πάσαν δικαιοσύνην» (Ματθ. 3:15). Υπ’ αυτή την έννοια Αυτός είναι η εκπλήρωση του Νόμου και των προφητών όχι μόνο εκτελώντας ό,τι είναι γραμμένο περί Αυτού, αλλά ακόμη πράττοντας όλα εκείνα τα πράγματα που θα έπρεπε να κάνουν όλοι αν αληθινά εκπλήρωναν το λόγο του Θεού.

«Ουκ επησχύνθη ο πανάγαθος Θεός, της σαρκός την περιτομήν αποτμηθήναι, αλλ’ έδωκεν εαυτόν, τύπον και υπογραμμόν, πάσι προς σωτηρίαν· ο γαρ του Νόμου ποιητής, τα του Νόμου εκπληροί, και των προφητών τα κηρυχθέντα περί αυτού. Ο πάντα περιέχων δρακί, και εν σπαργάνοις ειληθείς, Κύριε δόξα σοι». (Δεν ντράπηκε ο Πανάγαθος Θεός να περιτμηθεί σαρκικά, αλλά πρόσφερε τον εαυτό Του ως τύπο και παράδειγμα σε όλους μας να σωθούμε. Διότι ο δημιουργός του Νόμου εκπληρώνει τα προστάγματα του Νόμου και αυτά που κηρύχθηκαν από τους προφήτες γι’ αυτόν. Εσύ που τα πάντα περιέχεις μέσα στη χούφτα Σου και που τυλίχθηκες με σπάργανα, Κύριε δόξα σε Σένα).

Εκτελώντας ο Κύριος τα πάντα ακριβώς σύμφωνα με το Νόμο, δείχνει ότι έχει έλθει για να υπηρετήσει και να ταυτίσει τον εαυτό Του απόλυτα με τα αμαρτωλά δημιουργήματά Του. Αυτή είναι η θεία ταπείνωση του Θεού, η υπερβολικά μεγάλη Του στοργή και συμπάθεια, η άρρητη και ανείπωτη ταπείνωση και συγκατάβασή Του σ’ εμάς που είμαστε χαμένοι. Γιατί όχι μόνο βρέθηκε «εν σχήματι ως άνθρωπος» αλλά και εκένωσε Εαυτόν από τη θεϊκή Του δόξα, παίρνοντας «μορφή δούλου» (Φιλ. 2:7-8), παραδίδεται στο μαχαίρι του αρχιερέα, υπομένοντας το σημείο αυτό της απόλυτης υποταγής στο Θεό, την πράξη η οποία εκφράζει την ολοκληρωτική αδυναμία των ανοσίων δημιουργημάτων ενώπιον του Αγίου τους Δημιουργού. Οι λέξεις δεν μπορούν να αποδώσουν την συγκατάβαση του Κυρίου και την προθυμία Του να περιτμηθεί. Είναι μια πράξη κενωτικής ταπεινώσεως, η οποία είναι τελείως άρρητη.

«Μορφήν αναλλοιώτως ανθρωπίνην προσέλαβες, Θεός ων κατ’ ουσίαν, πολυεύσπλαχνε Κύριε• και Νόμον εκπληρών, περιτομήν, θελήσει καταδέχη σαρκικήν, όπως παύσης τα σκιώδη και περιέλης το κάλυμμα των παθών ημών. Δόξα τη αγαθότητι τη ση, δόξα τη ευσπλαχνία σου, δόξα τη ανεκφράστω Λόγε ουγκαταβάσει Σου». (Μορφή αναλλοίωτα έλαβες ανθρώπινη όντας ουσιαστικά Θεός, πολυεύσπλαχνε Κύριε· και εκπληρώνοντας το Νόμο θεληματικά, καταδέχεσαι σαρκική περιτομή για να σταματήσεις τα σκιώδη και να αφαιρέσεις τα καλύμματα των παθών μας. Δόξα στην αγαθότητά Σου, δόξα στην ευσπλαχνία Σου, δόξα στην ανέκφραστή Σου συγκατάβαση, Λόγε).

Επιτρέποντας να περιτμηθεί ο ίδιος, λυτρώνει το λαό Του ο Κύριος από την κατάρα του Νόμου και τον απελευθερώνει από τα τελετουργικά σύμβολα της βασισμένης στο Νόμο διαθήκης. Ο Νόμος του Θεού δεν είναι αφ’ εαυτού κατάρα, παρόλο που κάποιες Χριστιανικές θεολογίες εμφανίζονται να διδάσκουν κάτι τέτοιο. Ο Απόστολος Παύλος λέει ότι «ο μεν νόμος άγιος, και η εντολή αγία και δικαία και αγαθή» (Ρωμ. 7:12). Το πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν μπορεί να τηρήσει το Νόμο. Αν έμελλε να κριθούμε από τα έργα του Νόμου, θα χανόμασταν όλοι. Για τον λόγο αυτό έρχεται ο Μεσσίας, να κάνει μέσα από τη θνητή σάρκα εκείνα τα οποία κανένας άλλος δεν θα μπορούσε να κάνει έτσι, ώστε διά της πίστεως σε Αυτόν όλοι εκείνοι που πιστεύουν να μπορούν να δικαιωθούν ενώπιον του Θεού.

Η ίδια η περιτομή δόθηκε ως απάντηση της πίστεως. Ήταν η ένδειξη ότι ανήκεις πιστά στον Κύριο. Ακόμα και στο αρχικό νόημα και μορφή της, δεν ήταν κάτι απλά σωματικό, αλλά κάτι πνευματικό· ένα θέμα όχι μόνο της σάρκας, αλλά και της καρδιάς.

«Η περιτομή βέβαια ωφελεί, αν εφαρμόζεις τον νόμο. Αν όμως είσαι παραβάτης του νόμου, η περιτομή σου είναι σαν να μην έχει γίνει. Αν λοιπόν ένας απερίτμητος τηρεί τις εντολές του νόμου, η απεριτμησία του δεν θα θεωρηθεί ως περιτομή; Και θα κρίνει ο απερίτμητος που τηρεί τον νόμο, εσένα, που έχεις τον γραπτό νόμο και την περιτομή, αλλά είσαι παραβάτης του νόμου. Γιατί δεν είναι Ιουδαίος αυτός που φαίνεται, ούτε πραγματική περιτομή είναι αυτή που φαίνεται στη σάρκα. Αλλά Ιουδαίος είναι αυτός που είναι αφοσιωμένος στον Θεό και δεν φαίνεται, και περιτομή είναι αυτή της καρδιάς που γίνεται από το Πνεύμα, όχι από το γράμμα του νόμου. Αυτού ο έπαινος δεν προέρχεται από τους ανθρώπους, αλλά από τον Θεό». (Ρωμ. 2:25-29).

Εξαιτίας της ολικής του δικαιοσύνης, τελετουργικής και ηθικής, σωματικής και πνευματικής, νομικής και ηθικής, ο Ιησούς ο Μεσσίας ελευθερώνει το λαό Του από οτιδήποτε ανήκει σ’ αυτόν τον κόσμο και φανερώνει σ’ αυτούς τη ζωή του μέλλοντος αιώνος της Βασιλείας του Θεού. «Γιατί για όσους είναι ενωμένοι με τον Ιησού Χριστό δεν έχει καμιά ισχύ ούτε το να κάνεις περιτομή ούτε να μην κάνεις, αλλά η πίστη που εκδηλώνεται με έργα αγάπης» (Γαλ. 5:6).

«Κλήθηκε κάποιος στην πίστη ενώ ήταν περιτμημένος; Ας μην εξαλείψει την περιτομή. Κλήθηκε κάποιος απερίτμητος; Ας μην περιτέμνεται. Η περιτομή δεν είναι τίποτα και η μη περιτομή δεν είναι τίποτα, αλλά η τήρηση των εντολών του Θεού.» (Α’ Κορ. 7:18-19)•

«Όσοι θέλουν να αρέσουν στους ανθρώπους, αυτοί σας αναγκάζουν να περιτέμνεστε, μόνο για να μην καταδιώκονται εξαιτίας του σταυρού του Χριστού. Γιατί ούτε αυτοί οι ίδιοι που έχουν περιτμηθεί τηρούν τον νόμο, αλλά θέλουν εσείς να περιτέμνεστε, για να καυχηθούν στη δική σας σάρκα. Σ’ εμένα όμως ποτέ να μη συμβεί να καυχηθώ παρά μόνο στο σταυρό του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, που μέσω του οποίου ο κόσμος έχει σταυρωθεί για μένα κι εγώ για τον κόσμο. Γιατί για όσους ανήκουν στον Ιησού Χριστό δεν έχει σημασία ούτε το να κάνεις περιτομή ούτε να μην κάνεις, αλλά η καινούργια δημιουργία!»(Γαλ. 6:12-15).

Εορτάζοντας το Πάσχα του χειμώνα, οι πιστοί φτάνουν από μόνοι τους να γνωρίσουν ότι στ’ αλήθεια «όποιος ανήκει στον Χριστό είναι καινούργια δημιουργία. Τα παλιά πέρασαν· όλα έχουν γίνει καινούργια.» (Β’ Κορ. 5:17).

«Περιτέμνεσθαι πέπαυται· αφ’ ού ο Χριστός εκών περιετμήθη, των εθνών τα πλήθη σώζων τη χάριτι». (Το να περιτεμνόμαστε έληξε αφ’ ότου ο Χριστός θεληματικά περιτμήθηκε, σώζοντας τα πλήθη των εθνών διά της χάριτος.)

«Η ογδοάς, φέρουσα τύπον του μέλλοντος, τη ση Χριστέ λαμπρύνεται και αγιάζεται, εκουσίω πτωχεία· εν ταύτη γάρ νομίμως, περιετμήθης σαρκί».(Η όγδοη ημέρα, εικονίζουσα την αιώνια ζωή, από τη δική Σου Χριστέ λαμπρύνεται και αγιάζεται με θεληματική φτώχεια. Διότι κατ’ αυτήν περιτμήθηκες κατά το Νόμο σαρκικά.)

«Φέρει Περιτομήν εν σαρκί, ο εκ Πατρός άνευ τομής τε και ρεύσεως αφράστως τεχθείς ως Λόγος. Και ως Θεός εκ Θεού, εν ατρέπτω μένων τη θεότητι· διό κατά Νόμον, ο υπέρ Νόμον γενόμενος, κατάρας Νόμου, εκλυτρούται τους άπαντας, και την άνωθεν, ευλογίαν δεδώρηται. Όθεν την υπεράγαθον, αυτού συγκατάβασιν, ανευφημούντες υμνούμεν, και ευχαρίστως δοξάζομεν, αυτόν δυσωπούντες, ταις ψυχαίς ημών δοθήναι, το μέγα έλεος». (Περιτέμνεται σαρκικά Αυτός που από τον Πατέρα χωρίς διαχωρισμό και απώλεια ύλης γεννήθηκε κατά τρόπο θαυμαστό ως Λόγος Του. Και που έμεινε χωρίς αλλοίωση της Θεότητάς Του ως Θεός από τον Θεό. Αυτός που είναι πάνω από το Νόμο, νομίμως ελευθερώνει όλους από την κατάρα του Νόμου και δωρίζει την άνωθεν ευλογία. Έτσι λοιπόν την υπεράγαθή Του συγκατάβαση εγκωμιάζοντας υμνούμε και γεμάτοι ευχαρίστηση δοξάζουμε ικετεύοντας Αυτόν να δώσει στις ψυ¬χές μας το μέγα έλεος.)

(π. Thomas Hopko, Χειμωνιάτικη Πασχαλιά, εκδ. Ακρίτας σ. 206-213)