Ηρωδιανοί: Μια ιστορική προσέγγιση

Η Ιουδαία, μετά την περίοδο των Ασμοναίων (167-63π.Χ.), περνά στα χέρια της Ρώμης με τον ερχομό του Πομπήιου από την Συρία το 63 π.Χ.. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να προκληθούν πολλές ανακατατάξεις στην περιοχή για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα^[1]. Η Σύγκλητος, το εκτελεστικό όργανο της ρωμαϊκής δημοκρατίας, έστειλε τον Γναίο Πομπήιο τον Μέγα να καταδιώξει και να νικήσει τους πειρατές της Κιλικίας (67-66 π.Χ.), που δημιουργούσαν αρκετά προβλήματα στην Ρώμη. Ο ίδιος, βέβαια, δεν είχε πρόθεση να περιοριστεί σε μια τόσο ασήμαντη πράξη. Γι’ αυτό μετά την επιτυχία του εναντίων των πειρατών, ξεκίνησε να επεκτείνει τα σύνορα της αυτοκρατορίας προς τα Ανατολικά. Αυτό είχε ως σκοπό από την μια να εμποδίσει τους Πάρθιους να εισβάλουν στην σφαίρα επιρροής της Ρώμης και από την άλλη με τις επιτυχίες του να εξυψώσει την δόξα του^[2].

Όμως, το ενδιαφέρον της Ρώμης πολύ σύντομα στράφηκε προς την περιοχή της Ιουδαίας. Περιοχή που οι Ρωμαίοι άρχισαν να ενδιαφέρονται εδώ και αρκετό καιρό. Εξαιτίας, λοιπόν, της εμφύλιας διαμάχης που επικρατούσε, μεταξύ του Αριστόβουλου και του Υρκανού, θεωρήθηκε ότι ήταν η κατάλληλη στιγμή να προσαρτήσουν πλήρως την Ιουδαία στο Ρωμαϊκό κράτος^[3]. Έτσι, ο Πομπήιος ενώ ήταν ακόμη στις κτήσεις της Αρμενίας, στέλνει τον Μάρκο Αιμίλιο Σκαύρο, ο οποίος εγκαθίσταται στην Δαμασκό (64 π.Χ.)^[4].

Ο Αριστόβουλος θέλοντας να διαφύγει από την δύσκολη κατάσταση επικοινωνεί με τον Σκαύρο ζητώντας βοήθεια. Ο Σκαύρος πληροφορεί την κατάσταση στον Πομπήιο και αυτός μαζί με τον Ρωμαϊκό στρατό^[5], σπεύδει για να εκμεταλλευτεί την συγκυρία^[6]. Καθώς πλησιάζει την Ιερουσαλήμ, οι δύο παρατάξεις στέλνουν δώρα για να κερδίσουν την εύνοια του Πομπήιου. Αυτός τάσσεται υπέρ του Υρκανού και τον ανακηρύσσει ως νόμιμο αρχιερέα και φυλακίζει τον Αριστόβουλο^[7]. Έπειτα, σκοτώνει τους υποστηρικτές του και τους ιερείς, βεβηλώνοντας τον Ναό^[8]. Ο Ιώσηπος επίσης μας περιγράφει την έκπληξη του Πομπήιου, όταν ο τελευταίος μπήκε μέσα στα Άγια των Αγίων του Ναού και βρήκε τον χώρο άδειο^[9]. Μια σημαντική πληροφορία είναι ότι ο Πομπήιος ονομάζει τον Υρκανό μόνο αρχιερέα και όχι βασιλιά της Ιουδαίας, αφού πλέον η εποχή της Ασμοναϊκής δυναστείας τελείωνε και ξεκινούσε η ρωμαϊκή κυριαρχία στην περιοχή. Η περιοχή της Ιουδαίας υπάγεται πλέον στην δικαιοδοσία της Συρίας που κατέκτησε ο Πομπήιος ^[10] και διοικείται πλέον από τον Ρωμαίο έπαρχο της, αφού η Ιουδαία αποτελεί πλέον ρωμαϊκή επαρχεία (63 π.Χ.)^[11].

Με τον Υρκανό Β΄ ως αρχιερέα η Ιουδαία συνέχισε να έχει μια μερική αυτοτέλεια, όμως αρκετές περιοχές που είχαν αποκτήσει οι Ασμοναίοι, όπως η Σαμάρεια και η Γαλιλαία είχαν πλέον χαθεί από τον έλεγχο των Ιουδαίων και επέστρεψαν στον Ελληνιστικό τους χαρακτήρα. Όμως, το θετικό ήταν ότι ο ρωμαϊκός στρατός κρατούσε ασφαλείς τους εμπορικούς δρόμους και προσέφερε σταθερότητα στην περιοχή^[12].

Ο Αριστόβουλος από την άλλη, ο οποίος δραπέτευσε από την Ρώμη, με την βοήθεια των Πάρθων εισβάλει για να πάρει πίσω την εξουσία του. Στο χρονικό διάστημα μεταξύ 57 π.Χ. έως 55 π.Χ. ο Αριστόβουλος έκανε τρείς ανεπιτυχείς επαναστάσεις^[13]. Όμως τα γεγονότα της Ρώμης δεν άφησαν ανεπηρέαστα και την Ιουδαία. Ο εμφύλιος της Ρώμης (49 π.Χ.) συντάρασσε για μια ακόμη φορά την περιοχή της Ιουδαίας. Ο Αριστόβουλος, τασσόμενος μαζί με τον Ιούλιο Καίσαρα, δηλητηριάζεται από ανθρώπους του Πομπήιου και δολοφονείται μαζί με τον γιό του Αλέξανδρο^[14].

Με την δολοφονία του Πομπήιου και την νίκη του Ιούλιου Καίσαρα, τα γεγονότα αλλάζουν τροπή. Το χρονικό του Καίσαρα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου δίνουν μια μεγάλη ευκαιρία στον Υρκανό Β΄ και τον Αντίπατρο, οι οποίοι σπεύδουν να τον βοηθήσουν, όταν ο Πτολεμαίος ΙΓ΄ παγιδεύει τον Καίσαρα μέσα στο παλάτι^[15]. Με αυτή την βοήθεια ο Αντίπατρος ο Ιδουμαίος κερδίζει την εύνοια του Καίσαρα και διορίζεται ως επίτροπος της Ιουδαίας^[16].

Ο ίδιος ορίζει τους δύο γιους του κυβερνήτες, τον Φασαήλ ως κυβερνήτη της Ιερουσαλήμ και τον Ηρώδη της Γαλιλαίας (47 π.Χ.)^[17]. Ο Ηρώδης, ο γιός του Αντιπάτρου ήταν αυτός που δημιούργησε την Ηρωδιανή δυναστεία και έλαβε το παρωνύμιο Μέγας. Αυτός είναι ο Ηρώδης που αναφέρεται από τον Ευαγγελιστή Λουκά ότι βασίλεψε κατά την περίοδο της γέννησης του Ιησού. Με την εγκαθίδρυση της Ηρωδιανής δυναστείας, από τους Ρωμαίους, η περιοχή εισέρχεται σε περίοδο σταθερότητας. Τα γεγονότα της Καινής Διαθήκης τοποθετούνται στην περίοδο αυτής της δυναστείας, η οποία καθόριζε την μοίρα του ιουδαϊκού λαού για περίπου 140 χρόνια^[18].

Όμως, τα επόμενα χρόνια, σε αρκετά σύντομο χρονικό διάστημα τόσο ο Αντίπατρος, όσο και ο Φασαήλ θα δολοφονηθούν. Ο πρώτος από πολιτικούς αντιπάλους, ενώ ο δεύτερος από τους Πάρθιους (40 π.Χ.), οι οποίοι εισέβαλαν στην χώρα και όρισαν ως βασιλιά της Ιερουσαλήμ τον Αντίγονο^[19]. O Ηρώδης για να διαφύγει την ίδια μοίρα στράφηκε προς την Ρώμη για βοήθεια και στον φίλο του τον Μάρκο Αντώνιο^[20].

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Παραπομπές:

[1]Chancey, Greco–Roman culture and the Galilee of Jesus.Σελ. 43. ΚαιΖάρρας, ΙστορίατηςεποχήςτηςΚαινήςΔιαθήκης.Σελ. 336-338.

[2]ΠερισσότεραγιατονΠομπήιοβλ.: Seager and Seager, Pompey the Great : a political biography (Oxford ; Malden, MA: Blackwell Pub., 2002).Σελ. 53-62.

[3]Φιλιππίδης, Ιστορία της εποχής της Καινής Διαθήκης : εξ απόψεως παγκοσμίου και πανθρησκειακής. Σελ. 383.

[4]Schürer, et al., The history of the Jewish people in the age of Jesus Christ (175 B.C.-A.D. 135).Σελ. 244.

[5]Ο ρωμαϊκός στρατός αποτελούσε έναν από τους κύριους άξονες ισχύος της Ρώμης. Είναι αναμφίβολο ότι η Ρωμαϊκή πολεμική μηχανή είναι ο κύριος λόγος επέκτασης και διατήρησης του κράτους. Γι’ αυτό τον λόγο πάντα ένας πολυάριθμος στρατός ήταν σε ετοιμότητα για να τον μεταχειριστεί η εκάστοτε εξουσία (Σύγκλητος, αυτοκράτορας) όπως αυτή πίστευε καλύτερα. Οι στρατιώτες ήταν άριστα εκπαιδευμένοι και έμπειροι, αλλά και οι στρατηγικές που ακολουθούσαν αποτελεσματικές. Αυτό, όμως, που έκανε τον ρωμαϊκό στρατό τόσο αποτελεσματικό, ήταν η πειθαρχία του και η δομή του. Goodman, The Roman world, 44 BC-AD 180 (London ; New York: Routledge, 2012).Σελ. 81-84. Ο πυρήνας του στρατού ήταν η λεγεώνα. Αν και στους πρώτους αιώνες τις Ρώμης δικαίωμα στην στράτευση είχαν μόνο οι Ρωμαίοι πολίτες, μετά τον Β΄ αιώνα π.Χ. κατά τα χρόνια του αυτοκράτορα Τιβέριου, η δομή του στρατού άλλαξε και εμφανίστηκε το μισθοφορικό στοιχείο. Ζάρρας, Ιστορία της εποχής της Καινής Διαθήκης. Σελ.334-335. Η λεγεώνα αποτελείτο από 6.000 στρατιώτες όπου οι 5.300 αποτελούσαν το πεζικό, ενώ οι υπόλοιποι το ιππικό και τεχνικούς άλλων ειδικοτήτων. Η κάθε λεγεώνα αποτελείτο από δέκα κοόρτεις και κάθε κοόρτη από έξι εκατονταρχίες. Ο ηγέτης της λεγεώνας ήταν ο legate (λεγάτος και έφερε Συγκλητικό αξίωμα) και της εκατονταρχίας ο εκατόνταρχος (centurion). Κάθε κοόρτη είχε έξι εκατόνταρχους και ήταν το σημαντικότερο τμήμα του ρωμαϊκού στρατού. Τα υποστηρικτικά σώματα που αναφέραμε (auxilia) περιείχαν τοξότες, ιππείς και πελταστές.  Ferguson, Backgrounds of early Christianity.Σελ. 46-48.

[6]Chancey, Greco-Roman culture and the Galilee of Jesus.Σελ. 44

[7]Ferguson, Backgrounds of early Christianity.Σελ. 388.

[8]Ιώσηπος, Αρχαιολογία 14, 58-73 καιΙουδαϊκόςΠόλεμος, 1, 138-151.

[9]Ferguson, Backgrounds of early Christianity.Σελ. 388.

[10]Chancey, Greco-Roman culture and the Galilee of Jesus.Σελ. 44.

[11]Φιλιππίδης, Ιστορία της εποχής της Καινής Διαθήκης : εξ απόψεως παγκοσμίου και πανθρησκειακής. Σελ. 384.

[12]Ζάρρας, Ιστορία της εποχής της Καινής Διαθήκης. Σελ. 343-344.

[13]Ferguson, BackgroundsofearlyChristianity.Σελ. 388.

[14]Φιλιππίδης, Ιστορία της εποχής της Καινής Διαθήκης : εξ απόψεως παγκοσμίου και πανθρησκειακής. Σελ. 384.

[15]Ζάρρας, ΙστορίατηςεποχήςτηςΚαινήςΔιαθήκης.Σελ. 346.

[16]Schürer, et al., The history of the Jewish people in the age of Jesus Christ (175 B.C.-A.D. 135).Σελ. 248.

[17]Chancey, Greco-Roman culture and the Galilee of Jesus.Σελ. 45.

[18]Γαλάνης, Το ιστορικό πλαίσιο της Καινής Διαθήκης : συνοπτική ιστορία της εποχής της Καινής Διαθήκης (Θεσσαλονίκη: Α.Π.Θ., 1991). Σελ. 49.

[19]Chancey, Greco-Roman culture and the Galilee of Jesus.Σελ. 46-47.

[20]Ferguson, Backgrounds of early Christianity.Σελ. 389-390.