Ορισμός και στόχοι της παρηγορητικής φροντίδας

20 Ιανουαρίου 2021

Μια άλλη υπηρεσία που προσφέρεται στον ογκολογικό ασθενή τελικού σταδίου, προκειμένου να δοθεί ποιότητα στη ζωή που του απέμεινε, είναι η «παρηγορητική ή ανακουφιστική φροντίδα». Για πρώτη φορά αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητη ειδικότητα το 1987 στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τρία χρόνια αργότερα, το 1990, η WHO (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας – ΠΟΥ) ανέφερε ότι η Παρηγορητική Αγωγή είναι μια «ενεργή ολοκληρωμένη φροντίδα των ασθενών, των οποίων η νόσος δεν ανταποκρίνεται σε ριζική θεραπευτική αγωγή» και τόνισε την σοβαρότητα του «πόνου» και της «επίτευξης καλύτερης ποιότητας ζωής για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους». (Hellenicpalliativecare, 2009).

Στις υπηρεσίες της παρηγορητικής φροντίδας εργάζονται γιατροί, νοσηλευτές, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, φυσιοθεραπευτές, ιερείς και γενικά όσοι μπορούν να ανακουφίσουν την κατάσταση του ασθενούς. Όλοι – ο καθένας από την πλευρά του – επιδιώκουν τη βελτίωση των φυσικών, ψυχολογικών, κοινωνικών, πνευματικών και υπαρξιακών αναγκών του ασθενή. Προσφέρεται είτε στο Νοσοκομείο είτε κατ’ οίκον είτε σε κάποιο ειδικά διαμορφωμένο κέντρο και περιλαμβάνει υποστήριξη στους ασθενείς μέχρι τον θάνατό τους, εφόσον πρόκειται για ασθενείς τελικού σταδίου, αλλά και στις οικογένειές τους, ώστε να αποδεχτούν την κατάσταση του δικού τους ανθρώπου και να βρουν στήριξη στο πένθος τους. Αυτό το πένθος, βέβαια, κανείς δεν ξέρει πότε θα έρθει, αφού η κατάσταση του ασθενούς μπορεί να παραμείνει στάσιμη επί μέρες, κάτι που φυσικά θα προκαλέσει σε όσους εμπλέκονται περισσότερους προβληματισμούς και διλήμματα. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να προβληματιστεί αν είναι ηθικά αποδεκτή η παράταση του πόνου του ασθενούς και η θλίψη των δικών του ανθρώπων. Γι’ αυτό το λόγο οι λειτουργοί της παρηγορητικής φροντίδας είναι προετοιμασμένοι και για το ενδεχόμενο της παράτασης της ζωής του ασθενούς, γιατί δικό τους καθήκον δεν είναι ούτε η επίσπευση του θανάτου, ούτε η αναβολή του. Αντίθετα, σέβονται απόλυτα την ανθρώπινη ζωή, μεριμνούν για την ποιότητά της και τον θάνατο δεν τον θεωρούν τίποτε άλλο από μια φυσιολογική διαδικασία. (Hellenicpalliativecare, 2009).

Κανείς από τους ασθενείς, των οποίων η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη, δεν αποκλείεται από την πρόσβαση στις υπηρεσίες της Παρηγορητικής Φροντίδας. Τέτοιοι ασθενείς είναι όσοι πάσχουν από καρκίνο, ανίατα νευρολογικά νοσήματα, AIDS, νόσο Alzheimer, τελικού σταδίου καρδιακή, αναπνευστική και νεφρική ανεπάρκεια, παραπληγία, τετραπληγία, LDS (νόσος του μυοκινητικού νευρώνα). Μια σειρά και από άλλα νοσήματα ενδέχεται να χρήζουν ανακουφιστικής φροντίδας και αντιμετώπισης, όπως η άνοια, η ηπατική ανεπάρκεια, η προχωρημένη HIV λοίμωξη, διάφορες νευρολογικές διαταραχές, όπως πολλαπλή σκλήρυνση, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, νόσος του Parkinson, νόσος κινητικού νευρώνα κ.λ.π. (Γιακουμιδάκης & Μόνιου, 2009: 280-290). Όπως εύκολα μπορεί να γίνει αντιληπτό, για την υποστήριξη ασθενών με τέτοιες ασθένειες, δεν είναι αρκετή η συνεισφορά ενός μόνο θεράποντος ιατρού, αλλά απαιτείται μια ομαδική προσέγγιση από ομάδα ειδικών που μπορεί να προσφέρει τις υπηρεσίες της κατ’ οίκον, σε κέντρα Πόνου-Παρηγορητικής Φροντίδας και σε ειδικές νοσηλευτικές μονάδες (ξενώνες).

Η λήψη των υπηρεσιών της παρηγορητικής φροντίδας

Τα συμπτώματα που πρέπει να εκλάβει υπόψη του ένας ασθενής, ώστε να αναζητήσει υπηρεσίες παρηγορητικής φροντίδας, είναι τα τυπικά συμπτώματα του καρκίνου ή μιας άλλης νόσου, η οποία βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο: Αφόρητος πόνος, δύσπνοια, ναυτία και εμετός, ανορεξία, άγχος, δυσκοιλιότητα και κατακράτηση ούρων. Όταν τα διαπιστώσει αυτά, είναι προτιμότερο να έρθει εγκαίρως σε επαφή με μια ομάδα παρηγορητικής φροντίδας και να ενημερωθεί για τις υπηρεσίες και τη βοήθεια που μπορεί να λάβει από αυτή. Ακόμη και στην περίπτωση που δεν απαιτούνται άμεσα υπηρεσίες παρηγορητικής φροντίδας, καλό είναι ο ασθενής και η οικογένειά του να λαμβάνουν μια σχετική ενημέρωση για κάθε ενδεχόμενο. Η παροχή των υπηρεσιών ωφελεί τους ασθενείς και μειώνει το άγχος των οικογενειών τους, των γιατρών και των νοσηλευτών που τους φροντίζουν. Δυστυχώς όμως, πολλές φορές εμπόδιο στη λήψη των υπηρεσιών της παρηγορητικής φροντίδας μπορεί να σταθούν οι ίδιοι οι συγγενείς του ασθενούς, επειδή καταλαμβάνονται από πανικό και αγωνία από τη σκέψη ότι ο δικός τους άνθρωπος φτάνει στο τέλος της ζωής του. Έτσι, κάνουν το σφάλμα να αναβάλλουν ή να καθυστερούν να τον οδηγήσουν σε μονάδα παρηγορητικής φροντίδας. (Smith et al., 2008: 86-93). Αυτή η στάση δεν κρίνεται σωστή, διότι, όπως έχει διατυπωθεί σχετικά: «Το πιο σημαντικό πράγμα που έχουμε να προσφέρουμε σε ανθρώπους που υποφέρουν από κάποια σοβαρή ασθένεια δεν είναι κάποια φάρμακα· είναι ο εαυτός μας». (Ζιγκλέρ, 1990: 215). Πάνω στο θέμα αυτό έχουν γίνει πολλές μελέτες, οι οποίες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η απουσία κοινωνικών στηριγμάτων έχει αντίκτυπο στη συνολική νοσηρότητα και θνησιμότητα από τον καρκίνο. Αντίθετα, αν παρέχεται στους ασθενείς κοινωνική υποστήριξη, τότε ο αρνητικός αντίκτυπος της νόσου μπορεί να μειωθεί αρκετά. (Τσομπανίδης, 2017).

Δεν υπάρχει κάποιος χρονικός περιορισμός στη λήψη των υπηρεσιών παρηγορητικής φροντίδας, αντίθετα οι ασθενείς μπορούν να τις λαμβάνουν για όσο διάστημα έχουν την ανάγκη τους, δηλαδή από λίγες μέρες μέχρι μήνες ή και χρόνια. Σε περίπτωση που η ασθένειά τους παρουσιάσει ραγδαία επιδείνωση, τότε η ομάδα παρηγορητικής φροντίδας θα επικεντρωθεί στις ανάγκες του τέλους της ζωής. Σε οποιοδήποτε στάδιο και να βρίσκονται οι πάσχοντες, η ομάδα θα αξιολογεί συνεχώς τις απαιτήσεις της ασθένειας και θα προσαρμόζει αναλόγως τη φροντίδα.

Στο πλαίσιο της παρηγορητικής φροντίδας παρέχεται και η λεγόμενη «φροντίδα ανάπαυλας», η οποία δίνει στα άτομα που φροντίζουν ασθενείς την ευκαιρία για ένα διάλειμμα από τα καθήκοντά τους. Η φροντίδα ανάπαυλας μπορεί να δοθεί στο σπίτι ή σε κάποιο κέντρο φροντίδας ή και σε νοσοκομείο. (Νέτα, 2017).

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ