Προβληματισμοί ηθικής φύσεως για τους ογκολογικούς ασθενείς τελικού σταδίου

Το Ιατρείο πόνου

Στο πρώτο κεφάλαιο του εδικού μέρους στους προβληματισμούς ιατρικής φύσεως, περιγράψαμε τα χαρακτηριστικά του χρόνιου πόνου, που συχνά ταλαιπωρεί τους ογκολογικούς ασθενείς τελικού σταδίου. Ο πόνος προκαλεί έναν έντονο προβληματισμό στο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, όχι μόνο από ιατρική άποψη, δηλαδή τι επιτάσσει στα μέλη του προσωπικού το επαγγελματικό τους καθήκον να κάνουν, αλλά και από ηθική άποψη, δηλαδή λαμβάνοντας υπόψη την ανθρώπινη ιδιότητα του ασθενούς, βάση της οποίας δικαιούται να έχει ποιότητα όση ζωή του απομένει.

Οι νομικοί προβληματισμοί που περιγράψαμε στο δεύτερο κεφάλαιο έχουν κατά κανόνα και ηθική χροιά. Και αυτό γιατί η διαφύλαξη της αυτονομίας του ογκολογικού ασθενούς, η οποία του δίνει το δικαίωμα να αποφασίζει αυτός για την αντιμετώπιση που επιθυμεί να έχει, όταν πληροφορηθεί πως έχει εισέλθει στο τελικό στάδιο, δεν είναι μόνο μια πραγματικότητα που διαφυλάσσεται από την ελληνική και την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Είναι πρώτα από όλα μια ηθική υποχρέωση του ιατρικού και του νοσηλευτικού προσωπικού, όπως, επίσης, και των συγγενών του ασθενούς. Ο νόμος έρχεται σε δεύτερη φάση για να επικυρώσει μια κατάσταση που απλώς είναι δεδομένη εξ ορισμού. Και αυτή η κατάσταση, δηλαδή ο σεβασμός της αυτονομίας του ασθενούς, δεν μπορεί να επιτευχθεί διαφορετικά, παρά μόνο με την παροχή ποιότητας στη ζωή του.

Βασική προϋπόθεση για να δοθεί ποιότητα στη ζωή του ασθενούς είναι να ανακουφιστεί ο πόνος του, ο οποίος, όταν παρατείνεται, απλώς καταπατά την ανθρώπινη προσωπικότητα κι αξιοπρέπεια. Στην ανακούφιση του πόνου του ογκολογικού ασθενούς τελικού σταδίου παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο τα λεγόμενα «ιατρεία πόνου».

Τα Ιατρεία πόνου αποτελούν συνήθως τμήμα του αναισθησιολογικού τομέα του νοσοκομείου. Συνιστούν την εξέλιξη της Ιατρικής επιστήμης στην εξειδικευμένη αντιμετώπιση του άλγους από κατάλληλα εκπαιδευμένους ιατρούς στα χρόνια σύνδρομα πόνου, πόνο σχετιζόμενο με νεοπλασματικές νόσους, πόνο μετά από τραυματισμό ή χειρουργικές επεμβάσεις. (https://www.hygeia.gr/services/department/iatreio-ponoy/).

Στην Ελλάδα λειτουργούν σήμερα 45 ιατρεία ανακούφισης πόνου, τα οποία ανήκουν σε αναισθησιολογικά τμήματα δημόσιων νοσοκομείων. Στόχος των γιατρών και των νοσηλευτών που εργάζονται σ’ αυτά είναι η  ανακούφιση από τον πόνο σε ασθενείς που υποφέρουν από χρόνιο πόνο. Παραδείγματα τέτοιων πόνων είναι:

α) Καρκινικός πόνος.

β) Πονοκέφαλοι, οσφυαλγίες, πόνοι αυχένα και ώμου.

γ) Πόνοι από αρθρίτιδες, περιαρθρίτιδες και οστεοπόρωση.

δ) Μια μεγάλη ομάδα πόνων με το όνομα νευροπαθητικός πόνος (πχ πόνοι μετά από προσβολή από έρπητα ζωστήρα).

ε) Πόνος μετά από ακρωτηριασμό.

στ) Πόνοι από κακώσεις νεύρων όπως παραπληγία, μετατραυματικοί κ.α. (https://www.efzo.gr/_docs/IATREIA_PONOU.pdf).

Το Ιατρείο πόνου βρίσκεται σε δυναμική διαρκή συνεργασία με όλα τα τμήματα του νοσοκομείου και τους θεράποντες ιατρούς Αναισθησιολόγους, Χειρουργούς, Ογκολόγους, Ορθοπεδικούς, Φυσιάτρους, Νευρολόγους, Νευροχειρουργούς, Παθολόγους κ.ά. Οι μέθοδοι που εφαρμόζονται για την ανακούφιση των πόνων είναι είτε φαρμακευτική αγωγή, είτε επεμβατικές τεχνικές, είτε εναλλακτικές θεραπείες, είτε ο συνδυασμός όλων αυτών πάντα με ιατρική συμβουλευτική. Αυτά σκοπό έχουν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής του ατόμου αλλά και στην επανένταξή του στο κοινωνικό σύνολο, αφού μια σημαντική επίπτωση του χρόνιου πόνου είναι η κατάθλιψη.

Ειδικά όμως, όσον αφορά τους ογκολογικούς ασθενείς τελικού σταδίου, σκοπός των ιατρείων πόνου είναι να απαλύνουν τον πόνο τους και ταυτόχρονα να διορθώσουν την άσχημη ψυχολογία που συχνά προκαλείται στους ασθενείς που πληροφορούνται ή καταλαβαίνουν μόνοι τους ότι πλησιάζει το τέλος της ζωής τους. Ο συνδυασμός χρονίου πόνου και κατάθλιψης κάθε άλλο, παρά προσδίδει ποιότητα στην εναπομείνασα ζωή του ογκολογικού ασθενούς.

Η αναζήτηση βοήθειας για την αντιμετώπιση του πόνου πρέπει να γίνεται έγκαιρα, όσο ο ασθενής διατηρεί ακόμη τη συνείδησή του. Όσο πιο νωρίς ξεκινήσει η αντιμετώπιση του πόνου, τόσο πιο αποτελεσματική μπορεί να γίνει η θεραπεία του. Όσο για τους ασθενείς που δεν έχουν ελπίδα θεραπείας, τουλάχιστον θα αντιμετωπίσουν με αξιοπρέπεια το τελικό τους στάδιο. (https://www.efzo.gr/_docs/IATREIA_PONOU.pdf).

Στο πλαίσιο του Ιατρείου, στον ασθενή μετά από την ιατρική συνέντευξη με τη λήψη του ιστορικού, την κλινική εξέταση και τα απεικονιστικά ευρήματα, προτείνεται εξατομικευμένο θεραπευτικό πλάνο για την καλύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος που τον ταλαιπωρεί. Υπάρχει ακόμα η δυνατότητα συνεργασίας και υποστήριξης με ψυχολόγο ή ψυχίατρο, εφόσον ο ασθενής αλλά και το περιβάλλον του το επιθυμούν. (https://www.hygeia.gr/services/department/iatreio-ponoy/).

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ