Το Μνημείο των Ασσυρίων στο Αιγάλεω

Ξεκινώντας από μια Πλατεία της οδού Θηβών…

Πατρίδες! Αέρας, γη, νερό, φωτιά! Στοιχεία
αχάλαστα, και αρχή και τέλος των πλασμάτων,
σα θα περάσω στη γαλήνη των μνημάτων,
θα σας ξαναβρώ, πρώτη και στερνή ευτυχία!

Κ. Παλαμάς (Πατρίδες, «Ασάλευτη Ζωή»)

Η σημασία των πλατειών υπήρξε πάντα ιδιαίτερη εν Ελλάδι. Στην ύπαιθρο, σε χωριά και μικρές κωμοπόλεις, στην κεντρική πλατεία κάτω από το γερο-πλάτανο ήταν απλωμένα τα τραπεζάκια του καφενέ. Εκεί συναζόταν και εκφραζόταν η τοπική «σιωπηρά πλειοψηφία». Εκεί λειτουργούσε το «πρακτορείο ειδήσεων» και στηνόταν το «λαϊκόν δικαστήριον». Εκεί γινόταν το «ζύμωμα» των γενεών και των κοινωνικών τάξεων. Εκεί άναβαν (συχνά) και έσβηναν (ενίοτε) τα πολιτικά πάθη… Συν τω χρόνω, και με την επίσημη «εγκαθίδρυση» της τσιμεντοκρατίας στις μεγαλουπόλεις, η πλατεία απέκτησε πρόσθετες αξίες και ρόλους. Αποτέλεσε «πνεύμονα πρασίνου» και «όαση γαλάζιου (ουρανού)», προσδίδοντας την αίσθηση του «ελεύθερου» στα αστικά κέντρα, όπου οι ανοικτοί χώροι σπανίζουν.

Ταυτόχρονα, σε αυτούς ακριβώς τους ιδιάζοντες θύλακες της τοπογραφίας της πόλης συναντάμε συχνά κατασκευές – σύμβολα υψηλής ηθικής και συναισθηματικής αξίας, όπως ιερούς ναούς, ηρώα, μνημεία Εθνικής Αντίστασης, αγάλματα, προτομές και ανδριάντες.

Η Γαλανόλευκη μαζί με τη σημαία των Ασσυρίων αγκαλιάζουν το Μνημείο, που εγκαινιάσθηκε την Κυριακή, 14 Οκτωβρίου 2014.

Μια ανάλογη περίπτωση αποτελεί το, άγνωστο στον μέσο κάτοικο των δυτικών αθηναϊκών προαστίων, Μνημείο των Ασσυρίων στο Αιγάλεω (Πλατεία Αγίου Σπυρίδωνος, επί της οδού Θηβών). Τα αποκαλυπτήρια έγιναν το 2014 ύστερα από προσπάθειες της Πανελλήνιας Ένωσης Ασσυρίων, εν όψει της εκατονταετηρίδας από τη Γενοκτονία των προγόνων τους, το 1915.

Απεικονίζεται οικογένεια Ασσυρίων, ξερριζωμένη από τις πατρογονικές εστίες αιώνων. Φευγαλέα έρχονται στον νου οι στίχοι του Πυθαγόρα από το βραχνιασμένο βινύλιο «Μικρά Ασία»: «Φέρτε μου νερό να ξεδιψάσω και μια πέτρα για να ξαποστάσω»…

Από ιστορικής άποψης, υπενθυμίζεται ότι οι Ασσύριοι οι οποίοι μιλούσαν την αραμαϊκή γλώσσα, ήταν ένας αρχαίος λαός που τα χνάρια του χάνονται στα βάθη των αιώνων κάπου στους μαγικούς κι απόκοσμους τόπους της Μοσούλης, της Νινευή, του Τίγρη και του Ευφράτη, στη Μεσοποταμία. Στη σύγχρονη ιστοριογεωγραφία εμφανίζονται ως Χριστιανικοί πληθυσμοί, με απολύτως υπαρκτή ιστορική ταυτότητα, στα εδάφη κυρίως της σημερινής ανατολικής Συρίας, της νοτιοανατολικής Τουρκίας και του Ιράκ.

Ο γενειοφόρος ανθρωπόμορφος, πτερωτός Λέων των Αρχαίων Ασσυρίων.

Οι συντεταγμένοι διωγμοί εναντίον τους ξεκίνησαν λίγα χρόνια πριν το 1900, ενώ κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου κορυφώθηκαν οι επιχειρήσεις εθνοκάθαρσης από τους Νεοτούρκους, που οδήγησαν τους εναπομείναντες Ασσύριους στην (τόσο γνώριμη σε εμάς τους Έλληνες!) πικρή στράτα της προσφυγιάς. Συντονισμένες λεηλασίες περιουσιών, ατελείωτες πορείες θανάτου κάτω από εξοντωτικά αντίξοες συνθήκες, βιασμοί και πάρα πολλές καταγεγραμμένες σφαγές αμάχων. Έτσι, κάποιοι εξ αυτών κατέληξαν στο Νοβοροσίσκ της Ρωσίας, ενώ μερικοί άλλοι μέσω της καιόμενης Σμύρνης, «βάψαν τα πανιά τους μαύρα, τα κατάρτιά τους μαβιά» κι έφθασαν ατμοπλοϊκώς στον Πειραιά και το Μοσχάτο, ριζώνοντας τελικά οριστικά στη φιλόξενη προσφυγομάνα γειτονιά του Αιγάλεω, το 1930.

Εκτοπισθείσες οικογένειες Αρμένηδων και Ασσυρίων  σε προσφυγικό καταυλισμό έξω από την Ιερουσαλήμ, την περίοδο 1917 – 1919 [ΦΩΤΟ: Library of Congress].

Προσδίδοντας μια υπερτοπικότητα (“Τhinkg lobally, actl ocally”) στο όλο θέμα, τονίζεται ότι σημεία Μνήμης της Γενοκτονίας των Ασσυρίων θα συναντήσουμε και σε άλλες χώρες (πόλεις) ανά την υφήλιο, όπως είναι η Αυστραλία [BonnyriggPark (Fairfield) – Sydney], η Σουηδία (Botkyrka – Stocholm, Jonkoping), οι ΗΠΑ (Boston – Grafton, Los Angeles και Chicago), η Γερμανία (Berlin, Pohlheim), το Βέλγιο (Liège), η Ελβετία (Locarno), η Ρωσία (St. Petersburg) και η  Ουκρανία (Kiev). [ΠΗΓΗ: www.aina.org/releases/20130808172829.htm]

Μνημείο της Γενοκτονίας των Ασσυρίων πλησίον της Βοστώνης (Grafton).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ότι πολλές φορές με αφορμή την ανέγερση τέτοιων μνημείων αναδεικνύεται ο κοινός [πρωταγωνιστικός – εκτελεστικός] ρόλος της Τουρκίας στις τρεις Γενοκτονίες των Χριστιανικών εθνοτήτων (Ασσύριοι – Αρμένιοι – Έλληνες Πόντιοι και Μικρασιάτες), που κατοικούσαν σε εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Μνημείο της Γενοκτονίας των Ασσυρίων στην Αυστραλία, σε προάστιο του Σίδνεϋ. Δυστυχώς, το συγκεκριμένο σημείο έχει βανδαλισθεί κατά καιρούς στο πρόσφατο παρελθόν με συνθήματα κεμαλοναζιστικής προέλευσης – έμπνευσης και «τεχνοτροπίας»… (σβάστιγκες κτλ)

Μάλιστα, μια τέτοια σοβαρή προσπάθεια είχε καταγραφεί περίπου προ δεκαετίας και στη χώρα μας, μέσω ενός Διεθνούς Συνεδρίου με τον εύγλωττο τίτλο: «Έλληνες, Αρμένιοι, Ασσύριοι. Τρεις Γενοκτονίες, μια στρατηγική…» (Σεπτέμβριος 2010, Κτίριο Παλιάς Βουλής – Αθήνα). Μεταξύ άλλων διακεκριμένων επιστημόνων και διανοουμένων είχαν συμμετάσχει και οι: Βάσος Λυσσαρίδης, Ιωάννης Μάζης, Νίκος Λυγερός, Thea Malo (η συγγραφέας του συγκλονιστικού βιβλίου «Ούτε το όνομα μου»), καθώς και ο αείμνηστος Νεοκλής Σαρρής.

Δυστυχώς,  έκτοτε  η συγκεκριμένη τόσο ενδιαφέρουσα θεματική ενότητα «ατόνησε». Δεν «αναθερμάνθηκε» επαρκώς! Αφαιρέθηκε από το κάδρο της καθημερινότητας, χωρίς να προλάβει να αποτελέσει talk of the town στην εγχώρια σκηνή της ελίτ των αναλυτών – μελετητών… Απαλείφθηκε από την ατζέντα της (γεω)πολιτικής επικαιρότητας, παρά την συνεχιζόμενη τουρκική προκλητικότητα σε Αιγαίο, Θράκη και Κύπρο και παρά τις εναγώνιες προσπάθειες της ελληνικής διπλωματίας για ανεύρεση συμμάχων (δηλαδή, «ομοιοπαθών – συνεκφραστών» των κοινών καημών μας!) σε πολλά επίπεδα…

Βέβαια, για την πληρότητα του κειμένου επισημαίνεται ότι τον Νοέμβριο του 2014 δημοσιεύθηκε επιστημονική έρευνα στο περιοδικό Climatic Change, η οποία διατείνεται, ότι ο Ασσυριακός λαός χάθηκε ολοκληρωτικά… μερικούς αιώνες προ Χριστού. Οι συγγραφείς του άρθρου (βλ. πηγές) υποστηρίζουν, πως ο  αφανισμός των Ασσυρίων οφειλόταν κυρίως στην κλιματική αλλαγή (π.χ. παρατεταμένες ξηρασίες), καθώς και σε διαφόρους άλλους, τοπικούς δημογραφικούς παράγοντες (π.χ. υπερπληθυσμός). Η συγκεκριμένη δημοσίευση – είδηση είχε αναπαραχθεί ευρέως τότε από ελλαδικές ιστοσελίδες, κρούοντας τον κώδωνα του υψηλού περιβαλλοντικού κινδύνου και για τις σύγχρονες κοινωνίες…

Τέλος, επιστρέφοντας στα καθ’ ημάς και στους Ασσύριους της «διπλανής πόρτας», εδώ, στο Αιγάλεω, αναφέρεται ότι τα γραφεία της δραστήριας συμπαθούς κοινότητας βρίσκονται στην οδό Σαμψούντος 6. Άμα τη άρσει των περιοριστικών μέτρων στις μετακινήσεις, θα ήταν καλή ιδέα να τους επισκεφθούμε, να συζητήσουμε μαζί τους και να αφουγκραστούμε το βλέμμα τους. Δύσκολα θα μπερδέψουμε το κτίριο τους με κάποιο άλλο, καθότι η αισθητική της πρόσοψης παραπέμπει ευθέως σε Πύλη της Αρχαίας Νινευή…

 Ποιος ξέρει; Μπορεί το 2021 να είναι ένα έτος γεμάτο ιστορικές θύμησες και ενατενίσεις. Ίσως το Μνημείο των Ασσυρίων να καταστεί ένα αστικό τοπόσημο δυνατό, θερμό και με την αναγνωρισιμότητα που του αρμόζει… Γιατί όχι;!

Το κτίριο όπου στεγάζεται η Πανελλήνια Ένωση Ασσυρίων [ΦΩΤΟ: lycia.gr].

πηγές:

“When Turkey destroyed its Christians”, The Wall Street Journal [wsj.com], 17/05/2019

“Genocide in the Ottoman Empire: Armenians, Assyrians and Greeks, 1913 – 1923”, George N. Shirinian, 2017, Berghahn Books

“The Assyrian Genocide: A Largely Unknown Genocide that was a Product of Ottoman Jihad, as were the Armenian and Greek Genocides”, Sabri Atman, Institute on the Holocaust & Genocide in Jerusalem  [www.ihgjlm.com]

“No harvest was reaped”: demographic and climatic factors in the decline of the Neo-Assyrian Empire, Climatic Change, 04/11/2014, Α.W. Schneider (Department of Anthropology, University of California-San Diego, Social Sciences, USA &Selim F. Adali (Research Center for Anatolian Civilizations, Koç University, İstanbul, Turkey).

ardin-rixi.gr [«Η Γενοκτονία των Ασσυρίων», Μάριος Νοβακόπουλος, 21/09/2019]

Τυχαίο; Ναι! Έτσι νομίζω. Δεν περνά, όμως, απαρατήρητος ο «υπαινικτικός χαρακτήρας» της συγκεκριμένης σημειολογίας… Το εν Αθήναις μνημείο της Ασσυριακής Γενοκτονίας βρίσκεται δίπλα στον ιερό ναό του Αγίου Σπυρίδωνα. Υπενθυμίζεται ότι ο Κύπριος Επίσκοπος Τριμυθούντος Σπυρίδων υπήρξε αρχικά ένας ταπεινός βοσκός, πάντοτε διεκδικητικός, μαχητικός, αλλά και πράος, ιδιαίτερα φιλεύσπλαχνος με τους φτωχούς και κατατρεγμένους αδερφούς…