Η προοπτική στην ζωή μας

6 Φεβρουαρίου 2021

Από τα αρχαία χρόνια είναι γνωστός ο μύθος του μέρμηγκα και του τζίτζικα, κατά τον οποίο όλο το καλοκαίρι το εργατικό μυρμήγκι κουραζόταν και καταιδρωμένο κουβάλαγε τον κόπο του, ώστε τον χειμώνα είχε επάρκεια αγαθών για να επιβιώσει. Αντίθετα, ο τεμπέλης τζίτζικας όλο το καλοκαίρι τραγουδούσε και ξεφάντωνε, με συνέπεια τον χειμώνα να βρεθεί απροετοίμαστος και να πληρώσει με τη ζωή του. Ο μύθος ανέκαθεν δίδασκε την αναγκαία πρόνοια που έπρεπε να λαμβάνει ο άνθρωπος ώστε να μπορεί ν’ αντιμετωπίζει τις δυσκολίες της ζωής, με άλλα λόγια δίδασκε τη συνετή προνοητικότητα.

Αν και ο παραπάνω πρακτικός μύθος υπάρχει για να αναδεικνύει την προοπτική της ασφάλειας και της σύνεσης στην καθημερινότητα και τις ενέργειες του ανθρώπου, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ως ανθρώπινο δημιούργημα προετοιμάζει το θεικό κήρυγμα της σημερινής ευαγγελικής περικοπής. Και το θεικό κήρυγμα, μέσα από την αναπτυσσόμενη παραβολή, έρχεται για να προσδώσει άλλη, ανώτερη προοπτική και διάσταση στο δίδαγμα του ανθρώπινου μύθου.

Τα τάλαντα

Μία ιστορία -όχι πραγματικό γεγονός- αναφέρει και ο Κύριος. Κάποιος πλούσιος, πριν ταξιδέψει μακριά, κάλεσε τους ανθρώπους που εξαρτώνταν από αυτόν και τους έδωσε τάλαντα, τα χρήματα της εποχής, ανάλογα με τις δυνατότητες που έκρινε ότι είχε ο καθένας. Έφυγε σε άλλον τόπο, αλλά μετά από καιρό επανήλθε και ζήτησε λογαριασμό από τους ανθρώπου του για τον τρόπο με τον οποίο είχαν χρησιμοποιήσει τα τάλαντα που τους είχε εμπιστευθεί. Κι εκείνος στον οποίο είχε αφήσει πέντε τάλαντα τα εκμεταλλεύθηκε έτσι, ώστε να κερδίσει άλλα πέντε, πράγμα για το οποίο επαινέθηκε και ανταμείφθηκε. Το ίδιο και αυτός στον οποίο είχε δώσει δύο τάλαντα. Αυτός όμως, στον οποίο είχε εμπιστευθεί ένα, κυριαρχούμενος και από συναισθήματα αρνητικά εναντίον του κυρίου του, αντί να εκμεταλλευθεί έστω και κατ’ ελάχιστο το τάλαντο, προτίμησε να το θάψει βαθιά στη γη και να το αφήσει αναξιοποίητο! Γι’ αυτό κατακρίνεται και τελικά τιμωρείται.

Δεν θέλει να παραδώσει μαθήματα μακροοικονομίας ο Χριστός μας. Δεν είναι ακόμη ένας που έρχεται να προτείνει κάποιο οικονομικοκοινωνικό σύστημα οργάνωσης της ανθρώπινης συμβίωσης. Είναι ο Ένας που προβάλλει επί γης την πραγματικότητα της Βασιλείας των Ουρανών. Κι ο λόγος περί ταλάντων δεν αποσκοπεί σε οικονομίστικες λογικές και συζητήσεις, αλλά υποκρύπτει ένα βαθύτερο συμβολισμό. Ομόφωνη είναι η ερμηνεία των θεοφόρων Πατέρων μας ότι πίσω από τη λέξη «τάλαντα», υποκρύπτονται και υποδηλώνονται τα περισσότερα η λιγότερο χαρίσματα με τα οποία ο Άγιος Θεός έχει κατακοσμήσει και εφοδιάσει τον καθέναν μας. Λέει ο ιερός Χρυσόστομος ότι σε άλλον ο Θεός έδωσε δύναμη, σε άλλον επιτηδειότητα στα χέρια, σε άλλον γρηγοράδα στα πόδια, σε άλλον ακονισμένο νού, σε άλλον σοφία και σύνεση, σε άλλον χρήματα, σε άλλον εξουσία, σε άλλον καλαισθησία… Κι ολ’ αυτά τα χαρίσματα του Θεού, ανάλογα με το τι μπορεί ν’ αντέξει ο καθένας, λέγονται τάλαντα.

Ο σκοπός των ταλάντων

Γιατί μας δίνονται από τον Θεό τα τάλαντα; Οπωσδήποτε όχι για να τα θάβουμε! Εφ’ όσον μας τα έδωσε ο Άγιος Θεός περιμένει την αξιοποίησή τους από εμάς. Λέει πάλι ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Έδωκεν ο Θεός (…) ίνα πάσι τούτοις και εις την ημών αυτών σωτηρίαν και την των πλησίον ωφέλειαν χρησώμεθα». Τα χαρίσματά μας υπάρχουν για να βοηθούμε τους εαυτούς μας, αλλά και τους πλησίον μας, δηλαδή μπορούμε να τα χρησιμοποιούμε τόσο για δική μας ωφέλεια, όσο και για την ωφέλεια του κοινωνικού συνόλου, του άλλου, του αδελφού μας.

Ενδεχομένως κάποιος να πεί ότι τα ανωτέρω ακούγονται πολύ λογικά και αυτονόητα. Είναι φυσικό ο κάθε άνθρωπος, εφ’ όσον ζει σε μία δομημένη κοινωνία να συμβάλλει κατά τις δυνατότητές του, στρατεύοντας τις ικανότητές του, μιάς που με τον τρόπο αυτό μπορεί να διεκδικήσει κατ’ αρχήν την επιβίωσή του, περαιτέρω και την κοινωνική του ανέλιξη. Γιατί αυτό πρέπει να είναι θέμα ανάπτυξης ευαγγελικής περικοπής; Μήπως είναι περιττή ηθικολογία;

Τίποτε στο Ευαγγέλιο δεν περισσεύει ως περιττό! Ο,τι καταγράφεται, αναφέρεται υπό το πρίσμα της σωτηρίας, του αγιασμού και της θέωσης του πλάσματος του Θεού. Κι η αναφορά σε χαρίσματα και στην κατάλληλη αξιοποίησή τους, δεν γίνεται για να εξυπηρετήσει το εδώ και τώρα της ανθρώπινης κοινωvίας, αλλά εσχατολογικά την προοπτική της αιωνιότητας. Ο,τι λέγεται, καταγράφεται για να τονιστεί ότι ασχέτως αν μας δόθηκαν περισσότερα η λιγότερα χαρίσματα, θα κληθούμε να δώσουμε λόγο στον Θεό για την αξιοποίησή τους!

Γιατί τιμωρείται ο δούλος που έθαψε το τάλαντο; Όχι για κάποιο κακό η αμαρτία που έκανε, αλλά γιατί δεν έκανε το καλό! Τιμωρείται όχι γι’ αυτά που έκανε, αλλά γι’ αυτά που ενώ είχε τη δυνατότητα να κάνει, δεν έκανε! Κατακρίνεται επειδή ο Θεός, αν και του έδωσε την ευκαιρία, τον βρήκε άκαρπο, με άδεια χέρια και το χάρισμά του ανενεργό! Ο,τι μας έχει δοθεί στη ζωή αυτή, μας δίνεται υπό το πρίσμα της αιωνιότητας. Όσο μικρή κι ασήμαντη κι αν μας φαίνεται η όποια δεξιότητά μας, θα κριθούμε για το κατά πόσο την υποτάξαμε στη θεία λογική. Ο χριστιανός δεν καλείται παθητικά να περιμένει τη Δευτέρα του Κυρίου Παρουσία, αλλά να ενεργεί εποικοδομητικά, αξιοποιώντας τα χαρίσματά του, κερδίζοντας έτσι την είσοδό του στη «χαρά του Κυρίου του».