Θεολογική σκέψη και επιστήμη
14 Φεβρουαρίου 2021Η επόμενη αναφορά είναι σχετική με την εποχή του Ιησού του Ναυή, όταν οι Ισραηλίτες εισέβαλαν στην Χαναάν, και όπως αναφέρει το κείμενο ο ήλιος και η σελήνη ακινητοποιήθηκαν μέχρι να καταφέρουν να επικρατήσουν των εχθρών τους (ΙτΝ. Ι’, 10-13). Εξάγεται λοιπόν το συμπέρασμα από ορισμένους, πως για να ακινητοποιηθούν ο ήλιος και το φεγγάρι, το κείμενο υπονοεί πως η γη είναι σταθερή και αυτά βρίσκονται σε κίνηση, επομένως υποφαίνεται το γεωκεντρικό μοντέλο.
Όμως, εφ’ όσον γνωρίζουμε πλέον πως η γη κινείται γύρω από τον ήλιο και όχι το αντίθετο, θα έπρεπε η γη να σταμάτησε την κίνησή της, γεγονός το οποίο αποκλείεται από τους ειδήμονες της φυσικής, για τον λόγο ότι σε μία τέτοια περίπτωση οι επιπτώσεις θα ήταν καταστροφικές για τον κόσμο. Τι ισχύει λοιπόν σε αυτήν την περίπτωση, όντως κάνει λάθος η Αγία Γραφή; Το εν λόγω σημείο του ιερού κειμένου θεωρήθηκε από τον Λούθηρο ως απόδειξη του γεωκεντρικού μοντέλου, το οποίο αυτός υποστήριζε, διότι θεωρούσε πως σε αυτό αναφερόταν η Αγία Γραφή.39 Για να αντιμετωπίσει λοιπόν τον Κοπέρνικο που εισήγαγε το ηλιοκεντρικό μοντέλο, έφερε ως επιχείρημα την εν λόγω βιβλική περικοπή, και όταν τελικά ανακαλύφθηκε η αληθινή δομή του πλανητικού συστήματος, η προσέγγισή του έγινε καταγέλαστη.
Είναι λοιπόν σαφές, πως η προσέγγιση του Λουθήρου ήταν λανθασμένη, γεγονός που μας παραπέμπει σε έναν λόγο του Αγίου Αυγουστίνου σχετικό με το θέμα, πολλούς αιώνες νωρίτερα. Ο ιερός αυτός Πατήρ στο έργο του «Ερμηνεία εις την Γένεση», αναφέρει πως είναι αισχρό και επικίνδυνο οι άπιστοι να ακούνε έναν Χριστιανό να καταπιάνεται με το ζήτημα της δημιουργίας και νομίζοντας αυτός ότι εκφράζει το πνεύμα της Αγίας Γραφής να λέει πράγματα που δεν ευσταθούν, διότι με αυτόν τον τρόπο φαίνεται η άγνοια του Χριστιανού και εκτός από τον ίδιο χλευάζονται και τα ιερά κείμενα, χαρακτηριζόμενοι οι συγγραφείς τους ως αναξιόπιστοι και αυτά ως ανάξια λόγου. Ο ιερός Αυγουστίνος σημειώνει πως αν στις Γραφές τύχει μια υπόθεση να διαψευστεί, τότε αυτή δεν υπήρξε ποτέ μέσα στο ιερό κείμενο, αλλά αποτελούσε ανθρώπινη άποψη που διατυπώθηκε λόγω άγνοιας. Από την άλλη, αν αποδειχθεί πως μία γνώμη είναι αδιαμφισβήτητα αληθής, πάλι είναι αβέβαιο αν αυτή ήταν η έννοια που είχε σκοπό να δώσει ο ιερός συγγραφέας όταν χρησιμοποιούσε τα αντίστοιχα λόγια. Και αν ο ιερός συγγραφέας του κειμένου δεν αποσκοπούσε στο αντίστοιχο δίδαγμα, τότε αυτό δεν σημαίνει πως είναι ψευδές το άλλο στο οποίο αποσκοπούσε, αλλά αληθές και ακόμη πιο άξιο λόγου. Από την άλλη πλευρά, αν η σημασία των λόγων της Αγίας Γραφής δεν αποκλείει το να εκλάβουμε τα διδάγματα ως αντιλήψεις του συγγραφέως, πάλι θα χρειαστεί να αναζητήσουμε μήπως τυχόν εννοούσε και κάτι άλλο ακόμα. «Και αν διαπιστώσουμε πως θα μπορούσε να εννοεί και κάτι άλλο, δεν θα είναι σαφές σε ποια από τις δύο έννοιες θα αποσκοπούσε. Και δεν θα υπάρξει πρόβλημα, αν θεωρηθεί πως επιθυμούσε και τις δύο ερμηνείες, φτάνει και οι δύο να υποστηρίζονται από ξεκάθαρες ενδείξεις μέσα στη συνάφεια».40
Ο Άγιος Αυγουστίνος αναφέρει ξεκάθαρα πως χρειάζεται μεγάλη προσοχή στην ερμηνεία των Γραφών, επειδή είναι μεν θεόπνευστες, αλλά γραμμένες από ανθρώπινο χέρι, και μπορεί να περιλαμβάνουν απόψεις των συγγραφέων, κάτι που πρέπει να προσεχθεί κατά την ερμηνεία. Δυστυχώς όμως, βλέπουμε ότι στην παραπάνω περίπτωση δεν εισακούσθηκε η προτροπή αυτή του Αγίου και είχαμε τα αποτελέσματα που είχε προβλέψει. Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμη μία επισήμανση, για να μην θεωρήσει κανείς πως η Αγία Γραφή διδάσκει λάθη και ανακρίβειες. Ο γέρων Νίκων ο Αγιορείτης αναφέρει σε ομιλία του πως η Αγία Γραφή δεν διδάσκει αλάθητα, είναι αλάθητη μόνο όταν ερμηνευθεί από κάποιον με το ίδιο πνεύμα με αυτήν, δηλαδή από τους Θεοφόρους Πατέρες, των οποίων η ερμηνεία αποτελεί την ασφαλέστερη και ακριβέστερη οδό προς αποφυγή τυχουσών παρερμηνειών, αφού και οι αιρετικοί την χρησιμοποιούν, αλλά μόνο πλάνες εκμαιεύουν από αυτήν, σύμφωνα με τις πεποιθήσεις και την προαίρεσή τους.41 Αυτό συμβαίνει ακόμα και σήμερα με ομάδες προτεσταντών, οι οποίοι δηλώνουν οπαδοί της θεωρίας της επίπεδης γης, και προς ενίσχυση των επιχειρημάτων τους, υποστηρίζουν ότι η Αγία Γραφή αναφέρεται στον γεωκεντρισμό. Μπορεί εύκολα λοιπόν κανείς να εννοήσει το κακό που προκύπτει από τέτοιες άστοχες προσεγγίσεις. Όσον αφορά τώρα στο θαύμα, έχουν δοθεί αρκετές εξηγήσεις για το τι μπορεί να συνέβη και να μην εμφανίστηκαν ο ήλιος και η σελήνη, όμως δεν χρειάζεται να αναλυθούν αυτές οι εκδοχές επί του παρόντος. Άλλωστε, δεν μας ωφελεί σε κάτι αυτή η εξερεύνηση, αφού γνωρίζουμε πως «ὅπου γὰρ βούλεται Θεὸς, νικᾶται φύσεως τάξις». Ο Θεός επιτελεί θαύματα όπου και όποτε το θελήσει, με οποιονδήποτε τρόπο. Εμείς αυτό που βλέπουμε είναι η απόρροια της Ενέργειας του Θεού, αλλά δεν γνωρίζουμε τον τρόπο κατά τον οποίο ο Κύριος έδρασε για να επιτελέσει το θαύμα.
Είδαμε λοιπόν πως τα όσα λέγονται κατά του Χριστιανισμού, οφείλονται στην παντελή έλλειψη Ορθοδόξου πνευματικότητος και σε μία στείρα λογική που πηγάζει από την αλλοτριωμένη χριστιανική δυτική σκέψη, η οποία οδηγεί σε λανθασμένες θεωρήσεις και ερμηνείες των ιερών κειμένων. Δυστυχώς, αυτό είναι ένα από τα απότοκα των αιρέσεων. Ας δούμε όμως μια Ορθόδοξη ερμηνεία, του Μ. Βασιλείου, για να κατανοήσουμε την διαφορά των πνευματικών μεγεθών, σε ένα χωρίο που επίσης παρερμηνεύεται και υποτίθεται ότι η γη ούσα επίπεδη έχει στύλους ως θεμέλια. Λέει λοιπόν, «Ἀλλὰ κἄν ποτε ἐν ψαλμοῖς ἀκούσῃς· Ἐγὼ ἐστερέωσα τοὺς στύλους αὐτῆς· τὴν συνεκτικὴν αὐτῆς δύναμιν στύλους εἰρῆσθαι νόμισον. Τὸ γὰρ, Ἐπὶ θαλασσῶν ἐθεμελίωσεν αὐτήν, τί δηλοῖ, ἢ τὸ πάντοθεν περικεχύσθαι τῇ γῇ τὴν τοῦ ὕδατος φύσιν;»42 (το οποίο είναι πραγματικότητα, όσον αφορά την ξηρά). Και λίγο παρακάτω, αφού παραθέτει διάφορους ενδεχόμενους τρόπους που η γη διατηρείται, ένας από αυτούς είναι ότι αιωρείται, όπως αναφέρεται στον Ιώβ (ΚΣΤ’, 7), καταλήγει στο «πάντα ὁμοῦ συγκρατεῖσθαι ὁμολογεῖν τῇ δυνάμει τοῦ κτίσαντος».42 Δεν γνωρίζει το πώς διατηρείται, αλλά ξέρει ότι με όποιον τρόπο και να γίνεται αυτό είναι εκ του Θεού ορισμένο. Γι’ αυτό σήμερα που είναι πλέον γνωστός ο νόμος της παγκόσμιας έλξης, όπου οι πλανήτες με την βαρύτητα έλκονται προς το άστρο τους, δεν αναιρείται η δύναμη του Θεού, απλώς ανακαλύφθηκε το πώς όρισε ο Δημιουργός την αρμονία των κτισμάτων Του, αφού «τά πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησεν» (Ψλ. ΡΓ’, 34).
Ένα ερώτημα όμως που μπορεί να γεννηθεί στον καθένα, είναι γιατί ο Θεός άφησε τόσους αιώνες τους ανθρώπους να πιστεύουν σε λανθασμένες θεωρίες περί του κόσμου και δεν έδειξε μέσα από τον Λόγο Του την αλήθεια των πραγμάτων ή γιατί δεν ανέδειξε κάποιον Άγιό Του για να μεταδώσει την αλήθεια αυτήν στον κόσμο; Ας δούμε αυτό το ερώτημα από την αντίστροφη οπτική. Στις παλαιότερες εποχές που όπως δείξαμε δεν υπήρχαν οι ορθές κοσμολογικές αντιλήψεις, αν η Αγία Γραφή ανέφερε την δομή του κόσμου όπως είναι στην πραγματικότητα, θα ερχόταν σε αντίθεση με τις θέσεις που επικρατούσαν τότε και με τις επιστήμες να μην είχαν την δυνατότητα να ανακαλύψουν και να αποδείξουν την αλήθεια, είναι πολύ πιθανόν να υπήρξαν από τους ανθρώπους που ζούσαν τις εποχές εκείνες, αντίστοιχες αρνητικές αντιδράσεις με τις σημερινές, με ενδεχόμενα φαινόμενα άρνησης και απιστίας. Θα μπορούσαν να προκληθούν έριδες ανάμεσα σε πιστούς και μη, αν επί παραδείγματι η Βίβλος ανέφερε επακριβώς την θέση και το σχήμα της γης, την στιγμή που όλοι θα πίστευαν και θα έβλεπαν το αντίθετο, δηλαδή μια επίπεδη γη που όλα γυρίζουν γύρω της. Επομένως, καταλήγουμε κι εμείς στο συμπέρασμα του Αγίου Βασιλείου, ότι ο Θεός ως άχρηστες απέκρυψε τις πληροφορίες αυτές, και όντως έτσι είναι, αν αναλογιστούμε σε τι άλλαξε η ζωή των ανθρώπων όταν έμαθαν την αλήθεια για το σύμπαν. Σε τι άλλαξε η ζωή του ανθρώπου όταν έμαθε ότι η γη δεν είναι το κέντρο του σύμπαντος; Με τον ίδιο τρόπο διάγει τον βίο του και ενεργεί στον πλανήτη. Πώς και πόσο όμως άλλαξε η ζωή του τελώνη και της πόρνης όταν γνώρισαν τον Χριστό; Ο καθένας το γνωρίζει, οπότε ας δοξάζουμε κι εμείς τον Θεό, γιατί τα πάντα πράττει για την σωτηρία των ανθρώπων και ας θυμηθούμε τα λόγια του Αποστόλου Παύλου που εξυμνεί και μεγαλύνει την Σοφία και τα κρίματα του Υψίστου: «Ὦ βάθος πλούτου καὶ σοφίας καὶ γνώσεως Θεοῦ! ὡς ἀνεξερεύνητα τὰ κρίματα αὐτοῦ καὶ ἀνεξιχνίαστοι αἱ ὁδοὶ αὐτοῦ» (Ρωμ. ΙΑ’, 33).
Αλλά μπορούμε να δούμε την ευδοκία του Θεού και σε ακόμη μία περίπτωση. Σήμερα που ο άνθρωπος έχει γίνει πιο δύσπιστος και χρησιμοποιεί περισσότερο την λογική του για να πιστέψει ζητώντας αποδείξεις, ο Θεός επιτρέπει θα λέγαμε να δούμε τα μεγαλεία που έχει δημιουργήσει, με μεγαλύτερη ευκρίνεια σε σχέση με παλιότερα, ένεκα της εξέλιξης της τεχνολογίας, και πάλι μέσω αυτών και κατόπιν έρευνας να φτάνουμε πάλι σε Εκείνον και να Τον δοξάζουμε. Εξ’ άλλου ο Θεός έχει προικίσει τον άνθρωπο με τον νου, που κατά τον Αριστοτέλη είναι η ειδοποιός διαφορά του από τα ζώα, τον έπλασε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν Του, γι’ αυτό μπορεί να ερευνά και να ανακαλύπτει την αλήθεια. Αυτός είναι ο λόγος που στις Θείες Γραφές δεν υπάρχουν κοσμολογικές πληροφορίες, διότι ο Θεός έδωσε την νόηση στον άνθρωπο για να δημιουργήσει επιστήμες και να επιτύχει τις απαραίτητες ανακαλύψεις. Ο Κύριος δεν τα έδωσε όλα έτοιμα στον άνθρωπο, διότι επιθυμεί την συμμετοχή του. Ο Χριστός ανέστησε τον Λάζαρο, όμως διέταξε τους παρευρισκομένους στο μνήμα να σύρουν τον λίθο. Μπορούσε ο Κύριος να κάνει το φαινομενικά δύσκολο, να αναστήσει έναν νεκρό και δεν μπορούσε να κάνει το απλό, να μετακινήσει έναν λίθο; Σαφώς και όχι, αλλά η κίνηση αυτή δείχνει πως ο Θεός επιθυμεί την συνεισφορά του ανθρώπου και την αγαθή του προαίρεση. Η αναφορά αυτή αποτελεί διδασκαλία της Εκκλησίας, με τους Θεοφόρους Πατέρες να παροτρύνουν τους ανθρώπους να κάνουν ό,τι μπορούν ανθρωπίνως και να ζητάνε την βοήθεια του Θεού γι’ αυτά που δεν μπορούν, όπως επίσης να Τον επικαλούνται για πράγματα σημαντικά και αιώνια και όχι για ασήμαντα και φθαρτά, αν και τα δεύτερα ο Θεός τα δίνει στον άνθρωπο όταν χρειάζονται στην ζωή του.
Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ
Παραπομπές:
