Η Κυριακή της Απόκρεω ονομάζεται έτσι, γιατί στη διάρκεια της εβδομάδας που ακολουθεί, της Τυρινής, αρχίζει μια περιορισμένη νηστεία, απέχοντας μόνο από το κρέας. Η Εκκλησία αρχίζει να μας προσαρμόζει στη μεγάλη προσπάθεια που θα απαιτήσει από μας επτά μέρες αργότερα. Σταδιακά μας βάζει στον μεγάλο αγώνα, γιατί γνωρίζει την ευπάθειά μας και προβλέπει την πνευματική μας αδυναμία. Την παραμονή αυτής της Κυριακής των Απόκρεω η Εκκλησία προσεύχεται για τους «κεκοιμημένους». Και είναι πολύ εύστοχο το μνημόσυνο που γίνεται για τους κεκοιμημένους ενόψει της ανάμνησης του μεγάλου γεγονότος της Κρίσεως, όπου θα δικαστούμε όλοι ζώντες και κεκοιμημένοι.
Όταν ακούμε το ευαγγέλιο της Κρίσεως, νομίζουμε ότι πρόκειται για ένα γεγονός που θα συμβεί στο απώτερο μέλλον, ξεχνάμε όμως ότι η κρίση για μεν όλους τους ανθρώπους θα γίνει μετά θάνατον, ενώ για τους χριστιανούς μετά την κοίμησή τους. Όταν η ψυχή φύγει από το σώμα ορμάνε τα τελώνια και διεκδικούν την ψυχή θυμίζοντας όλες τις αμαρτίες που έκαναν ζωντανοί, ενώ οι άγγελοι πασχίζουν να την αποσπάσουν από τα αρπακτικά χέρια των δαιμόνων.
Αυτή τη στιγμή θυμάται ο υμνωδός σε ένα Θεοτοκίο και παρακαλεί την Θεοτόκο να τον συνδράμει και να τον υπερασπιστεί, όταν βρεθεί ενώπιον του προσωρινού δικαστηρίου που στήνεται για κάθε ψυχή, για να εκδοθεί η προσωρινή απόφαση μέχρι την τελική που θα γίνει στη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, κατά την οποία θα έρθει ως Κριτής των πάντων.
Όταν ο Χριστός θα έρθει να μας κρίνει το μοναδικό κριτήριο είναι η αγάπη η έμπρακτη, που θα έχουμε επιδείξει προς τον κάθε ελάχιστο αδελφό, αφού ο καθένας μας έχει λάβει το δώρο και τη χάρη της αγάπης του Χριστού. Μας κάνει εντύπωση το κριτήριο αυτό της έμπρακτης αγάπης, που εντοπίζεται στην ανταπόκρισή μας στην πείνα, στη δίψα, στη φιλοξενία, στις επισκέψεις των ασθενών και των φυλακισμένων αδελφών μας, αλλά προφανώς δεν περιορίζεται μόνο σ’ αυτές τις πράξεις εκδήλωσης της αγάπης μας.
Η αγάπη είναι πολύμορφη, γιατί εκδηλώνεται με πολλές μορφές, και πολύτροπη, γιατί βρίσκει πολλούς τρόπους για να εκδηλωθεί. Αυτή η αγάπη ξεκινάει από την αγάπη του Θεού, ο οποίος είναι η Αγάπη, αλλά και από τη μετάνοια για επιστροφή στην αγάπη του Θεού, που την στερούμαστε μακριά από το Θεό και μόνο με τέτοιες πράξεις την ξαναβρίσκουμε. Είναι βέβαια λογική η ερώτηση «Κύριε, πότε σε εἴδομεν πεινῶντα καί ἐθρέψαμεν, ἢ διψῶντα καί ἐποτίσαμεν…» κλπ αλλά εξίσου αποστομωτική η απάντηση «ἐφ᾿ὅσον ἐποιήσατε (η ουκ) ἑνί τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοί ἐποιήσατε (ή ουκ).
Οι εκ δεξιών είναι οι μετανοημένοι, αυτοί που άκουσαν το κήρυγμα του Ιωάννη Προδρόμου και του Χριστού και φρόντισαν να αποκαταστήσουν την αγαπητική τους σχέση με τον Θεό μέσω της αγάπης προς τους αδελφούς. Αντίθετα οι εξ ευωνύμων είναι οι αμετανόητοι, αυτοί που εξακολουθούν να ζουν στον κόσμο της φθοροποιού παρακοής και να μην κάνουν υπακοή στο θέλημα του Θεού. Το ζητούμενο είναι η επαναθέρμανση των σχέσεων του ανθρώπου με τον Θεό. Αυτή η συνύπαρξη και κοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό ξεκινάει από τώρα και παρατείνεται στο διηνεκές.
Ο Χριστιανός είναι σε κοινωνία με τον Θεό, μόνο εφόσον βρίσκεται σε αγαπητική κοινωνία με τον αδελφό του. Το πιο φωτεινό παράδειγμα δίνει η θυσιαστική αγάπη του Εσταυρωμένου Ιησού, ο οποίος μας δείχνει τον δρόμο της θυσίας ως τον αποκλειστικό και μοναδικό δρόμο σωτηρίας. Έτσι δικαιολογείται η αγωνιώδης προτροπή της εκκλησίας για περισυλλογή και μετάνοια.
Με πολύ γλαφυρό αλλά και δραματικό τρόπο περιγράφονται τα φοβερά γεγονότα της Μέλλουσας Κρίσης, που αποσκοπούν στην έγκαιρη μετάνοια, διότι «εν τω Άδη, ουκ έστι μετάνοια».
«Ὢ ποία ὥρα τότε, καί ἡμέρα φοβερά, ὅταν καθίσῃ ὁ Κριτίς ἐπί θρόνου φοβεροῦ! βίβλοι ἀνοίγονται, καί πράξεις ἐλέγχονται, καί τά κρυπτά τοῦ σκότους δημοσιεύονται, Ἄγγελοι περιτρέχουσιν, ἐπισυνάγοντες πάντα τά ἔθνη. Δεῦτε ἀκούσατε βασιλεῖς καί ἄρχοντες, δοῦλοι καί ἐλεύθεροι, ἁμαρτωλοί καί δίκαιοι, πλούσιοι καί πένητες, ὅτι ἔρχεται Κριτής, ὁ μέλλων κρῖναι πᾶσαν τήν οἰκουμένην, καί τίς ὑποστήσεται ἀπό προσώπου αὐτοῦ, ὅταν Ἄγγελοι παρίστανται, ἐλέγχοντες τάς πράξεις, τάς διανοίας, τάς ἐνθυμήσεις, τά ἐν νυκτί καί ἐν ἡμέρα; ὢ ποία ὥρα τότε! Ἄλλά πρό τοῦ φθάσαι τό τέλος, σπούδασον κράζουσα, ψυχή· ὁ Θεός, ἐπίστρεψον, σῶσόν με, ὡς μόνος εὔσπλαγχνος.
«Τά πλήθη τῶν πεπραγμένων μοι δεινῶν, ἐννοῶν ὁ τάλας, τρέμω τήν φοβεράν ἡμέραν τῆς κρίσεως· ἀλλά θαρρῶν εἰς τό ἔλεος τῆς εὐσπλαγχνίας σου, ὡς ὁ Δαυῒδ βοῶ σοι· Ἐλέησόν με ὁ Θεός, κατά τό μέγα σου ἔλεος».
