Οι εφαρμογές ιχνηλάτησης του Covid-19 από την άποψη του Δικαίου Προσωπικών Δεδομένων
5 Απριλίου 20211. Ορισμός των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα
Σύμφωνα με την § 1 του άρθρου 4 του Κανονισμού 2016/679, ως δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα ορίζεται: «κάθε πληροφορία που αφορά ταυτοποιημένο ή ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο. Το ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο είναι εκείνο του οποίου η ταυτότητα μπορεί να εξακριβωθεί, άμεσα ή έμμεσα, ιδίως μέσω αναφοράς σε αναγνωριστικό στοιχείο ταυτότητας, όπως όνομα, σε αριθμό ταυτότητας, σε δεδομένα θέσης, σε επιγραμματικό αναγνωριστικό ταυτότητας ή σε έναν ή περισσότερους παράγοντες που προσιδιάζουν στη σωματική, φυσιολογική, γενετική, ψυχολογική, οικονομική, πολιτιστική ή κοινωνική ταυτότητα του εν λόγω φυσικού προσώπου»[1].
2. Το συνταγματικό πλαίσιο της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα
Το δίκαιο της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα κατοχυρώνεται συνταγματικά τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε άλλες χώρες του κόσμου[2]. Σύμφωνα, λοιπόν, με το Σύνταγμα, η προστασία της ιδιωτικής ζωής και των στοιχειωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων δεν σχετίζεται αποκλειστικά με την προστασία του απορρήτου της ιδιωτικής ζωής, αλλά εγγυάται τη διαφύλαξη και άλλων δικαιωμάτων του ανθρώπου, κυρίως αυτό της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας[3]. Ως απόρρητο της ιδιωτικής ζωής νοείται το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να ζει σε ησυχία τη ζωή του χωρίς να τον παρενοχλούν άλλοι. Οι πρώτοι που μίλησαν για το απόρρητο της ιδιωτικής ζωής και για την υποχρέωση της Πολιτείας να το προστατεύει ήταν οι Αμερικανοί Warren και Brandeis[4].
Το άρθρο του Συντάγματος που κατοχυρώνει το δικαίωμα προστασίας της ιδιωτικής ζωής είναι το άρθρο 9, παρ. 1, εδ. β’, το οποίο ορίζει το απαραβίαστο της ιδιωτικής και της οικογενειακής ζωής του ατόμου. Η προστασία της ιδιωτικής ζωής αναφέρεται σε παρεμβάσεις που ξεπερνούν την κλασική προστασία του ασύλου της κατοικίας, δηλαδή σε πιο σύγχρονες μορφές παραβίασης. Τέτοιες είναι π.χ. η παρακολούθηση με οπτικά ή ακουστικά μέσα ή η απαίτηση για παροχή πληροφοριών που αφορούν την προσωπική ζωή του ατόμου. Κάθε άνθρωπος έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να διατηρεί έναν πυρήνα στη ζωή του, ο οποίος θα βρίσκεται στην απόλυτη εξουσία του και στον οποίο κανένας δεν θα έχει το δικαίωμα να εισχωρήσει και να δημοσιοποιήσει τις πληροφορίες που σχετίζονται με αυτόν, ούτε το κράτος, χωρίς να έχει δώσει προηγουμένως την άδειά του το ίδιο το άτομο[5].
Πρέπει όμως να αναφέρουμε ότι η προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δεν αφορά αποκλειστικά το απαραβίαστο της ιδιωτικής σφαίρας και τη διάδοση των προσωπικών πληροφοριών που σχετίζονται μ’ αυτή, αλλά επιπλέον και την ανάπτυξη της προσωπικότητας, η οποία συχνά διακυβεύεται, επίσης, στη σύγχρονη τεχνολογική πραγματικότητα. Ο ορισμός «ανάπτυξη της προσωπικότητας» αναφέρεται στο δικαίωμα του πολίτη να παίρνει μόνος του και ανεπηρέαστος αποφάσεις για τις πράξεις του και τις παραλείψεις και στη συνέχεια ενεργεί σύμφωνα με τις αποφάσεις του αυτές. Από το σύνολο των πληροφοριών που εντάσσονται στην ιδιωτική του σφαίρα, ο πολίτης διατηρεί το δικαίωμα να αποφασίζει ποιες πληροφορίες θα αποκαλύπτει στους άλλους, ακόμη και στα πρόσωπα του στενού του περιβάλλοντος. Το δικαίωμα αυτό είναι που συνιστά την ελευθερία του και χαρακτηρίζεται ως «δικαίωμα αυτοδιάθεσης των πληροφοριών» ή πιο σωστά «δικαίωμα του πληροφοριακού αυτοκαθορισμού». Το τελευταίο αυτό δικαίωμα είναι δημιούργημα της γερμανικής νομολογίας και στην Ελλάδα – σε αντίθεση με άλλες χώρες – δεν αναγνωρίζεται σαν ανεξάρτητο δικαίωμα, αλλά εντάσσεται στο πιο γενικό δικαίωμα προστασίας της ιδιωτικής ζωής [6].
