Όσιος Παΐσιος: H πνευματική διάσπαση του ατόμου

Όσιος Παΐσιος Αγιορείτης (1924-1994).

 (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Γέροντα, την υπερηφάνεια συνήθως την καταλαβαίνω εκ των υστέρων, όταν πέσω.
– Σκοπός είναι να την καταλάβης, πριν πέσης. Όταν σου λέη κάποιος ότι έκανες κάτι καλό, να μην αισθάνεσαι ικανοποίηση. Να μην πιάνη, να μην κολλάη επάνω σου ο έπαινος.

Τι θα με βοηθούσε σε αυτό;
– Το να γνωρίσης τον εαυτό σου. Αν ο άνθρωπος γνωρίση τον εαυτό του, τελείωσε. Οι έπαινοι μετά είναι ξένα σώματα. Δεν κολλάνε επάνω του. Όταν λ.χ. ένας ξέρη ότι είναι γύφτος, δεν μπορεί να του κολλήση ο λογισμός ότι είναι βασιλιάς. Κι εσύ, αν νομίζης ότι είσαι πριγκίπισσα, θα είσαι λειψή.

Αν είμαι έτοιμη εκ των προτέρων να μην δέχωμαι τον έπαινο, αυτό δεν θα με βοηθούσε;
– Αυτό φυσικά πρέπει να γίνεται, αλλά άλλοτε θα είσαι έτοιμη και άλλοτε όχι. Σκοπός είναι να γνωρίσης τον εαυτό σου. Αν δεν γνωρίση κανείς τον παλαιό του άνθρωπο, δεν ταπεινώνεται και δεν μπορεί να γίνει η πνευματική διάσπαση του ατόμου του, για να μπη στην πνευματική τροχιά, και παραμένει στην κοσμική τροχιά.

Μπορεί, Γέροντα, να γνωρίζω τον εαυτό μου λανθασμένα;
– Μα δεν μιλάμε για λανθασμένη κατάσταση. Αυτός που γνωρίζει σωστά τον εαυτό του έχει ταπείνωση. Και όταν ο άνθρωπος ταπεινωθή, θα έρθη οπωσδήποτε η Χάρις του Θεού.
Αυτός που κάνει την εργασία που χρειάζεται, για να γνωρίση τον εαυτό του, μοιάζει με αυτόν που σκάβει βαθιά και βρίσκει μέταλλα στο βάθος της γης.

Όσο βαθύτερα προχωράει στην γνώση του εαυτού του, τόσο χαμηλότερα βλέπει τον εαυτό του και ταπεινώνεται, αλλά το χέρι του Θεού τον ανεβάζει συνέχεια. Και όταν πια γνωρίση τον εαυτό του, η ταπείνωση του γίνεται κατάσταση και την Χάρη του Θεού την πιάνει το «ενοικιοστάσιο», οπότε δεν κινδυνεύει από την υπερηφάνεια.

Ενώ αυτός που δεν κάνει αυτήν την εργασία, καλύπτει συνέχεια τα σκουπίδια του, μεγαλώνει την κορυφή του, κάθεται για λίγο ψηλά με την υπερηφάνεια του και τελικά σωριάζεται.

Από το βιβλίο Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, «Λόγοι γ’, Πνευματικός αγώνας», έκδοση Ιερού Ησυχαστηρίου «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος», Σουρωτή Θεσσαλονίκης.