Η άλωση της Πόλης ως ιστορικό γεγονός (μέρος 1ο)

Ἕναν πουλίν, καλόν πουλίν ἐβγαίν᾿ ἀπό τήν Πόλιν,

οὐδέ στ᾿ ἀμπέλια κόνεψεν οὐδέ στά περιβόλιαν,

ἐπῆγεν καί-ν ἐκόνεψεν ἅ σου Ἠλί᾿ τόν κάστρον.

Ἐσεῖξεν τ᾿ ἕναν τό φτερόν σό αἷμα βουτεμένον,

ἐσεῖξεν τ᾿ ἄλλο τό φτερόν, χαρτίν ἔχει γραμμένον,

Ἀτό κανείς κι ἀνέγνωσεν, οὐδ᾿ ὁ μητροπολίτης

ἕναν παιδίν, καλόν παιδίν, ἔρχεται κι ἀναγνώθει.

Σίτ᾿ ἀναγνῶθ᾿ σίτε κλαίγει, σίτε κρούει τήν καρδίαν.

«Ἀλί ἐμᾶς καί βάι ἐμᾶς, πάρθεν ἡ Ρωμανία!»

Μοιρολογοῦν τά ἐκκλησιάς, κλαῖγνε τά μοναστήρια

κι ὁ Γιάννες ὁ Χρυσόστομον κλαίει, δερνοκοπιέται,

-Μή κλαῖς, μή κλαῖς Ἅϊ-Γιάννε μου, καί δερνοκοπισκᾶσαι

-Ἡ Ρωμανία πέρασε, ἡ Ρωμανία ῾πάρθεν.

-Ἡ Ρωμανία κι ἂν πέρασεν, ἀνθεῖ καί φέρει κι ἄλλον.

Με αυτόν το θρήνο ο λαός από τη Βασιλεύουσα, τον Πόντο, την Ελλάδα, τη χριστιανοσύνη, έκλαψε τον χαμό της Πόλης στις 29 Μαΐου 1453, ημέρα Τρίτη, 3 περίπου μετά το μεσημέρι.

Η Κωνσταντινούπολη, η Βασιλίς των Πόλεων, το αγλάϊσμα της Χριστιανοσύνης, του πολιτισμού και της Σοφίας έπεσε στα χέρια των Οθωμανών, μετά από άνισο αγώνα που κράτησε 58 ημέρες. Έναν αγώνα που συγκίνησε με το πάθος και την αυτοθυσία που έδειξαν ο τελευταίος βασιλιάς της χιλιόχρονης αυτοκρατορίας, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος – ο Δραγάσης, οι μαχητές, οι απλοί κάτοικοι, οι λάτρεις της θεοφιλεστάτης πόλεως, στα χερσαία και στα θαλάσσια τείχη της πόλης.

Μία πτώση που ο λαός θα την έκλαιγε για επάνω από τετρακόσια χρόνια και θα στοίχειωνε γενιές και γενιές Ελλήνων, συγκινώντας ακόμη και σήμερα γιατί όπως λέει άλλος θρήνος:

Ἡ Δέσποινα ταράχτηκε καί δάκρυσαν οἱ εἰκόνες.

«Σώπασε κυρά Δέσποινα, καί μή πολυδακρύζῃς,

πάλι μέ χρόνους, μέ καιρούς, πάλι δικά μας θά ῾ναι».

Η άλωση της Κωνσταντινούπολης, της Βασιλεύουσας, από τους Οθωμανούς Τούρκους στις 29 Μαΐου 1453 αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας.

Το κέντρο της αυτοκρατορίας που για 11 αιώνες κυριάρχησε στην Ανατολή και επηρέασε την εξέλιξη και τον πολιτισμό της Ανατολικής Ευρώπης, της Ρωσίας και της Εγγύς Ανατολής κατέρρευσε μετά από 58 ημέρες πολιορκία των Οθωμανών του Μωάμεθ του Β΄, του αποκαλούμενου πολιορκητή.

Η άλωση ήταν ένα γεγονός αναπόφευκτο, μετά από τις τόσες συμφορές που είχαν βρει την αυτοκρατορία. Σ’ αυτό συνέτειναν όχι μόνο η κακοδιοίκηση, αλλά και οι θρησκευτικές συγκρούσεις μεταξύ ενωτικών και ανθενωτικών. Εκείνων δηλαδή που προσδοκούσαν βοήθεια από τη Δύση με αντιπροσφορά την Ένωση της Ανατολικής με τη Δυτική Εκκλησία και την αναγνώριση των πρωτείων του Πάπα και των Ανθενωτικών που διακήρυσσαν την ακεραιότητα και την αυτονομία της Ανατολικής Ορθόδοξης εκκλησίας και τη διακοπή κάθε σκέψης για υποταγή στους Λατίνους και την παπική εκκλησία.

Η αδυναμία επιβίωσης της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ήταν ήδη εμφανής, μετά την 4η Σταυροφορία και την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, τους οποίους, 40.000 τον αριθμό, είχε μεταφέρει ο Δόγης της Γαληνότατης Δημοκρατίας της Βενετίας Δάνδολος, υπό την ηγεσία του Βονιφάτιου Μομφερατικού.

Η άλωση της πόλης από τους σταυροφόρους

Η κακοδιοίκηση της αυτοκρατορίας, οι εσωτερικές έριδες και η απώλεια της Μικράς Ασίας από τους Οθωμανούς Τούρκους είχε στερήσει από την αυτοκρατορία τα εδάφη και τους πληθυσμούς που θα της επέτρεπαν να αποκρούσουν τις πιέσεις και να διατηρήσουν την ακεραιότητα του κράτους.

Η επανακατάληψη της Πόλης από τον Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο το 1261, μετά δηλαδή από 57 χρόνια, δεν επανέφερε την αίγλη στην αυτοκρατορία, γιατί τα περισσότερα εδάφη βρίσκονταν στα χέρια των Λατίνων που είχαν δημιουργήσει 11 μικρά κρατίδια, στους πιο ζωτικούς χώρους για τη διασφάλιση της ακεραιότητας του κράτους, την οικονομική του επιβίωση, αλλά και τη δυνατότητα να διαδραματίσει έναν ρόλο αποτρεπτικό στη βουλιμία κάθε επίδοξου κατακτητή .

Μιχαήλ Η΄Παλαιολόγος

Το αποτέλεσμα ήταν να μοιάζει η Πόλη, μετά το 1400, όπως έγραψε ο Κάρολος Ντηλ, σαν ένα τεράστιο κεφάλι, το οποίο στηρίζονταν σε ένα ισχνότατο σώμα, ανήμπορο να το σηκώσει.