Πυρηνικά Όπλα
26 Ιουνίου 2021Δυστυχώς, οι έρευνες των επιστημόνων στρέφονται προς την δημιουργία όλο και πιο ισχυρών και καταστροφικών πυρηνικών όπλων. Τα κράτη που διαθέτουν πυρηνικά πρέπει όχι μόνον να καταργήσουν ολόκληρο το πυρηνικό τους οπλοστάσιο, αλλά να σταματήσουν κάθε έρευνα και δοκιμή νέων και αναβαθμισμένων πυρηνικών όπλων. Μόνον έτσι θωρακίζεται η ανθρωπότητα από μια πυρηνική καταστροφή.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος Νο 11 του περιοδικού ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑΗ διαμαρτυρία των 110 εκατομμυρίων ανθρώπων το Σάββατο 16 Φεβρουαρίου εναντίον του πολέμου στο Ιράκ και όσων στηρίζουν τις προκλητικές αυτές επιθέσεις στο όνομα του ελέγχου του πετρελαίου δεν ήταν απλά μια αντιπολεμική εκδήλωση, αλλά ήταν η σύγκρουση: της ειρήνης, της ανθρώπινης δημιουργίας, του δημοκρατικού πολιτισμού και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εναντίον: της αλαζονείας ενός κράτους, της ύπουλης μορφής κρατικού αυταρχισμού, του πλουτισμού μέσω του πετρελαιοαποικισμού και της εγκληματικής χρήσης των ΜΜΕ. Αν ξεφυλλίσουμε τις σελίδες της πρόσφατης πολιτικής ιστορίας, θα διαπιστώσουμε ότι οι ΗΠΑ, χώρα που διατείνεται ότι επιτίθεται στο Ιράκ, για να προφυλάξει τον λαό της και τον κόσμο από τον κίνδυνο της χρήσης όπλων μαζικής καταστροφής, είναι η μοναδική χώρα στον πλανήτη που συνειδητά χρησιμοποίησε δύο φορές το καταστροφικότερο όπλο μαζικής καταστροφής πάνω σε αμάχους. Από το 1945, οι ΗΠΑ, με το άλλοθι της επίτευξης του τερματισμού του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, γεγονός που θα μετρούσε λιγότερα θύματα αμερικανών, δικαιολόγησαν σαν αναγκαίες τις πυρηνικές «δοκιμές» (γιατί ήσαν και πυρηνικές δοκιμές) στην Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Ένα έγκλημα που προκάλεσε τον θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων θυμάτων, που η ανθρωπότητα το συνειδητοποίησε πολλά χρόνια αργότερα και κανείς δεν πίστευε ότι θα επαναλαμβανόταν, αφού οι κοινωνίες «εκπολιτίστηκαν» και για την αποφυγή νέου ολέθρου ιδρύθηκε ο ΟΗΕ. Το γεγονός αυτό δηλώνει, και επιβεβαιώθηκε και από την αρμόδια αμερικάνικη αρχή, ότι οι ΗΠΑ δεν θα διστάσουν και τώρα να χρησιμοποιήσουν εναντίον του Ιράκ, αν χρειαστεί, κάποιο νέο και πιο σύγχρονο πυρηνικό όπλο.
Ο ραδιενεργός πόλεμος
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ μετά το πράσινο φως που πήρε από το Συμβούλιο Ασφαλείας, παρ’ όλες τις αρνητικές έρευνες για ιρακινά πυρηνικά όπλα των διατεταγμένων επιθεωρητών, κήρυξε τον πόλεμο κατά του Ιράκ. Το 1991 οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν τον πρώτο ραδιενεργό πόλεμο πάλι εναντίον του Ιράκ στον Περσικό Κόλπο, δοκιμάζοντας αλλά και καταναλώνοντας τα νέα τους ραδιενεργά όπλα, το 1995 τον δεύτερο στην Βοσνία, το 1999 τον τρίτο στην Σερβία και δυο χρόνια αργότερα στο Αφγανιστάν, χωρίς να λογοδοτήσουν σε κανένα. Αντίθετα, είχαν την υποστήριξη και συνδρομή των «πολιτισμένων» κρατών της Ευρώπης. Στις μέρες μας επαναλαμβάνουν την επίθεση κατά του Ιράκ και μάλιστα λόγω της ιδιομορφίας των στόχων που θέλουν να κτυπήσουν να χρησιμοποιήσουν όχι μόνον ραδιενεργά, αλλά και πυρηνικά όπλα. Έτσι, το διεθνές δίκαιο περιφρονείται, η διεθνής ασφάλεια κινδυνεύει και οι κοιμισμένες κοινωνίες αφυπνίζονται.
Ποιό πιθανό όπλο θα χρησιμοποιηθεί
Οι ΗΠΑ έχουν χρηματοδοτήσει με το ποσόν των 15 εκατομμυρίων δολαρίων την ανάπτυξη ενός νέου τύπου πυρηνικού όπλου του Β61-11, που προορίζεται να διαπερνά θαμμένα στην γή ανθεκτικά σιλό αποθήκευσης όπλων. Πενήντα χρόνια μετά την πρώτη μεγάλη πυρηνική δοκιμή βόμβας υδρογόνου, οι ΗΠΑ έρχονται να χρησιμοποιήσουν μια βόμβα, που πρώτα θα εισέρχεται μέσα στο σιλό και μετά θα εκρήγνυται με την διαδικασία της βόμβας υδρογόνου, για να καταστρέψει ολοκληρωτικά την υπόγεια αυτή περιοχή. Το γεγονός αυτό σήμανε συναγερμό στις Ενώσεις Αμερικανών Επιστημόνων και Ανησυχούντων Επιστημόνων, οι οποίοι βλέπουν η χρήση αυτών των βομβών να προκαλεί τόνους ραδιενεργού σκόνης, η οποία δεν μπορεί να συγκρατηθεί μέσα στο χώμα, αλλά θα διαχυθεί στην ατμόσφαιρα μολύνοντας την περιοχή, τις καλλιέργειες και ίσως και τον υδροφόρο ορίζοντα με ραδιενεργά στοιχεία. Επί πλέον, είναι πιθανό, αν υπάρχουν χημικά όπλα, αυτά από την μεγάλη θερμότητα και συμπίεση που θα υποστούν, να διαφύγουν μαζί με τα ραδιενεργά από τον ίδιο κρατήρα που θα σχηματιστεί (Σχ. 1.). Οι δημιουργοί του πυρηνικού αυτού όπλου ισχυρίζονται ότι η ραδιενεργός μόλυνση, που εκλύεται στην ατμόσφαιρα από τον κρατήρα δεν προκαλεί αισθητή μόλυνση. Αυτό όμως δεν είναι αληθές. Επί πλέον, ισχυρίζονται ότι δεν παραβαίνουν την συμφωνία Μή Πυρηνικής Ανάπτυξης (Non Proliferation Treaty), γιατί δεν πρόκειται για ένα καινούργιο, αλλά για μια εξέλιξη παλαιότερου τύπου πυρηνικού όπλου, του Β61. Ο ισχυρισμός αυτός είναι τουλάχιστον παραπλανητικός, γιατί πάντοτε ένα νέο όπλο δανείζεται στοιχεία από παλαιότερα δοκιμασμένα. Το συγκεκριμένο έχει μια πολύ ανθεκτική κεφαλή από απεμπλουτισμένο ουράνιο, ώστε να τρυπάει το έδαφος με ευκολία και το υπόλοιπο αποτελείται από τις μονάδες όπου πραγματοποιείται ο συνδυασμός πυρηνικής σχάσης και πυρηνικής σύντηξης για την πλήρη καταστροφή του στόχου. Η συνολική εκρηκτική ισχύς της κυμαίνεται από 0.3 έως 340 χιλιοτόνους (η βόμβα της Χιροσίμα ήταν μόλις 12 χιλιοτόνους). Συνήθως αυτές οι βόμβες εκτοξεύονται από μεγάλα ύψη και αποκτούν ιλιγγιώδεις ταχύτητες. Τρυπούν στην κυριολεξία το χώμα, τους βράχους και το μπετόν πριν τελικά εκραγούν. Η επακολουθούμενη πυρηνική έκρηξη καταστρέφει και καίει τα πάντα μέσα στο σιλό με την βοήθεια του ισχυρού ωστικού και θερμικού κύματος που δημιουργείταιι από την έκρηξη.
Έτοιμες οι πρώτες 50 βόμβες σχάσης-σύντηξης
Ήδη, η αμερικάνικη στρατιωτική βιομηχανία έχει κατασκευάσει 50 περίπου τέτοιες βόμβες και οι ειδικοί ισχυρίζονται ότι μπορούν να φθάσουν σε βάθος έξι μέτρων κάτω από την επιφάνεια της γής. Τα μέλη όμως της Ένωσης Ανησυχούντων Επιστημόνων βεβαιώνουν ότι το βάθος των έξι μέτρων δεν είναι αρκετό, ώστε να εμποδίσει την διαφυγή της ραδιενέργειας από την επιφάνεια. Ακόμη και για μια βόμβα ισχύος 0.3 χιλιοτόνων μόνον απαιτείται βάθος τουλάχιστον 40 μέτρα, ώστε να εγκλωβιστεί η ραδιενέργεια κάτω από το έδαφος. Οι αμερικανοί ειδικοί ισχυρίζονται ότι ο Σαντάμ κρύβει όπλα μαζικής καταστροφής σε βάθος 60 μέτρων. Επειδή στην καλύτερη περίπτωση η καινούργια αμερικάνικη βόμβα μπορεί να διεισδύσει μέχρι τα 6 μέτρα, για να καταστραφούν οι ιρακινές αποθήκες στο βάθος αυτό, απαιτείται ισχυρότατη εκρηκτική ισχύς εκατοντάδων χιλιοτόνων, γεγονός που θα προκαλούσε ερήμωση της επιφάνειας και ανυπολόγιστες τιμές ραδιενεργών δόσεων από τα στοιχεία που θα διεισδύσουν στην ατμόσφαιρα μέσω του δημιουργούμενου κρατήρα. Οι τιμές αυτές των δόσεων και η μόλυνση της ατμόσφαιρας εξαρτώνται από τις ιδιότητες του εδάφους, το βάθος της πυρηνικής έκρηξης, την ισχύ και τις καιρικές συνθήκες. Ελάχιστα έγινε γνωστό ότι οι αμερικανοί στρατιωτικοί έχουν ήδη δοκιμάσει αυτή την βόμβα απεμπλουτισμένου ουρανίου στο Αφγανιστάν. Αυτός είναι και ο λόγος που οι ποσότητες του ραδιενεργού αυτού στοιχείου που χρησιμοποιήθηκε έφθασαν τους 500 τόνους, 50 φορές δηλαδή περισσότερο από την ποσότητα που έπεσε συνολικά στο Κόσοβο!
Παραβίαση των συμφωνιών για αφοπλισμό
Ήδη από το 1991 στον Πόλεμο του Κόλπου οι αμερικανοί στρατιωτικοί χρησιμοποίησαν τα ραδιενεργά όπλα (απεμπλουτισμένο ουράνιο) εναντίον των ιρακινών. Το 1995 τα επανέλαβαν στην Βοσνία και το 1999 στο Κόσοβο, φθάνοντας το 2001 να τα χρησιμοποιούν στο Αφγανιστάν. Έτσι, βλέπουμε μια κλιμάκωση των όπλων που χρησιμοποιούν οι αμερικανοί στρατιωτικοί, από τα πυρηνικά στα συμβατικά, στα ραδιενεργά, καταλήγοντας πάλι ίσως στα πυρηνικά όπλα και κλείνοντας έτσι τον κύκλο των πυρηνικών, που ξεκίνησαν πριν από 57 χρόνια στην Χιροσίμα. Με αυτόν τον τρόπο παραβιάζουν όλες τις συμφωνίες για τον πυρηνικό αφοπλισμό, την μείωση των πυρηνικών, την ανάπτυξη νέων πυρηνικών όπλων και την διάδοσή τους.
Γιατί το Ιράκ δεν πρέπει να διαθέτει πυρηνικά όπλα
Παρ’ όλα τα αρνητικά αποτελέσματα των δύο επιθεωρητών στο Ιράκ για πυρηνικά οπλοστάσια, η προσπάθεια της αμερικάνικης ηγεσίας για εξεύρεση άλλοθι φαίνεται ότι πέφτει στο κενό. Πολλές φορές στο παρελθόν, αλλά και πρόσφατα υποστηρίχθηκε ότι το Ιράκ κατέχει πυρηνικά όπλα ή μπορεί να τα κατασκευάσει πολύ σύντομα. Αφορμή γι’ αυτό έδωσαν πρόσφατες δορυφορικές φωτογραφίες περιοχών γύρω από την Βαγδάτη, που έδειξαν κτίρια, τα οποία οι αμερικανοί αξιωματούχοι τα συνδέουν με πυρηνικές εγκαταστάσεις. Το επιχείρημα αυτό βέβαια είναι πολύ απλοϊκό για να γίνει πιστευτό, τουλάχιστον από τους ειδικούς στην πυρηνική τεχνολογία. Για να αποκτήσει μια χώρα πυρηνικά όπλα δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Απαιτούνται βασικές προϋποθέσεις μέχρι να προκύψει το πρώτο πυρηνικό όπλο. Οι πιο σημαντικές είναι οι πιο κάτω: Πρώτ’ απ’ όλα, απαιτείται βαθιά γνώση της πυρηνικής τεχνολογίας, της βιβλιογραφίας και των σχεδίων κατασκευής έστω και μιάς πρωτόγονης πυρηνικής βόμβας. Απαιτείται η διάθεση του πυρηνικού υλικού, που είναι πλουτώνιο ή ουράνιο. Πρέπει να γίνει ειδική επεξεργασία του πυρηνικού αυτού υλικού, που λέγεται εμπλουτισμός, και απαιτούνται ειδικές διατάξεις, όπως μονάδες αέριας φυγοκέντρησης, τις οποίες δεν διαθέτουν ακόμα ούτε και πυρηνικά κράτη (η Γερμανία, για παράδειγμα).
Τέλος, και το πιο σημαντικό, απαιτούνται αρκετές πυρηνικές δοκιμές. Η πρώτη προϋπόθεση εκπληρώνεται σχετικά εύκολα και μπορεί ν’ αποκτηθεί το know how από διάφορες διαρροές πληροφοριών από ειδικούς επιστήμονες. Η δεύτερη, δηλαδή το πυρηνικό υλικό, είναι απαίτηση που πραγματοποιείται αρκετά δύσκολα. Θα πρέπει εδώ να διευκρινιστεί ότι δεν αποτελούν πυρηνικό υλικό βόμβας τα ραδιενεργά στοιχεία, που συχνά ακούμε να διακινούνται, γιατί δεν μπορούν να προκαλέσουν έκρηξη. Ο τρόπος απόκτησης πυρηνικού υλικού μπορεί να γίνει με κλοπή, ή με παράνομη διακίνηση, ή με παραχώρηση από πυρηνικό κράτος ή με την λειτουργία ενός πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Μετά την διάλυση της Σ.Ε. μια τέτοια διακίνηση ήταν δυνατή και αυτό φάνηκε από το λαθρεμπόριο μικρών μάλλον ποσοτήτων πυρηνικής ύλης στην Ευρώπη. Σήμερα, τέτοια κρούσματα δεν ακούγονται και φαίνεται πως το λαθρεμπόριο του παρελθόντος δεν απέδωσε ικανές ποσότητες για την κατασκευή πυρηνικής βόμβας (μερικά κιλά). Επί πλέον, σήμερα όλες οι διάσπαρτες και σχεδόν ανεξέλεγκτες εγκαταστάσεις πυρηνικών υλικών της πρώην Σ.Ε., απ’ όπου θα μπορούσε να κλαπεί πλουτώνιο ή ουράνιο, έχουν καταργηθεί και τα πυρηνικά υλικά έχουν συγκεντρωθεί και ελέγχονται κεντρικά από την Ρωσία.
Επομένως, μια διαρροή πυρηνικών υλικών θεωρείται σήμερα πολύ δύσκολη. Η παραχώρηση ποσότητας πυρηνικής ύλης είναι μάλλον απίθανη, γιατί ή πρέπει να γίνει από ένα πυρηνικό κράτος, που όμως έχει υπογράψει δεσμευτικές συμφωνίες για την μή διάδοση των πυρηνικών, ή από ένα μή πυρηνικό κράτος, που όμως δεν του περισσεύει τόση ποσότητα για να την παραχωρήσει σε άλλο κράτος. Η δυνατότητα απόκτησης πυρηνικής πρώτης ύλης από την λειτουργία πυρηνικού αντιδραστήρα προϋποθέτει την ύπαρξη και την λειτουργία του για μερικά χρόνια, ανάλογα με τον τύπο του αντιδραστήρα. Το Ιράκ στο παρελθόν είχε κατασκευάσει έναν πυρηνικό αντιδραστήρα στο Οσιράκ, τον οποίο όμως το 1981 οι ισραηλινοί τον βομβάρδισαν για ευνόητους λόγους λίγο πριν τεθεί σε λειτουργία. Δέκα χρόνια μετά οι αμερικανοί επανέλαβαν τον βομβαρδισμό στην διάρκεια των επιθέσεων στον Κόλπο. Επί πλέον, ο επίσημος κατάλογος της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας δεν αναφέρει για το Ιράκ κανέναν πυρηνικό σταθμό. Η τρίτη προϋπόθεση, δηλαδή του εμπλουτισμού της πυρηνικής ύλης είναι και αυτή πολύ δύσκολη. Οι μονάδες αέριας φυγοκέντρησης, που χρησιμοποιούνται στην πλειονότητα για τον εμπλουτισμό, απαιτούν μεγάλης έκτασης εγκαταστάσεις και υψηλή κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος. Γι’ αυτούς τους λόγους και λόγω της υπέρυθρης ακτινοβολίας που εκπέμπουν, μπορούν εύκολα να εντοπιστούν από τους κατασκοπευτικούς δορυφόρους ακόμη και νύχτα και με νεφελώδη ουρανό. Τέτοιες εγκαταστάσεις δεν έχουν εντοπιστεί στο Ιράκ. Η τελευταία φάση είναι αυτή της πυρηνικής δοκιμής και είναι η δυσκολότερη. Και η αρτιότερη τεχνολογικά πυρηνική βόμβα, αν μετά την κατασκευή της δεν δοκιμαστεί, είναι σχεδόν άχρηστη, γιατί είναι απίθανο να λειτουργήσει. Έτσι, απαιτείται η φάση επανειλημμένων δοκιμών, οι οποίες θα βελτιώσουν την κατασκευή, έτσι ώστε όταν πυροδοτηθεί να εκραγεί και να απελευθερώσει την τρομακτική πυρηνική ισχύ. Με το παγκόσμιο δορυφορικό δίκτυο ανίχνευσης σεισμικών δονήσεων είναι αδύνατο να διαφύγει την καταγραφή οποιαδήποτε πυρηνική δοκιμή, έστω και χαμηλής ισχύος. Το δίκτυο αυτό καταγράφει την ισχύ, τον χρόνο και την ακριβή θέση της δοκιμής από την δόνηση που προκαλείται. Επίσης, διαχωρίζει τις δονήσεις που προκαλούνται από φυσικό σεισμό από αυτές που προκαλούνται από δοκιμές. Μέχρι σήμερα, δεν έχει εντοπιστεί τέτοια δόνηση στην περιοχή του Ιράκ. Η ανακοίνωση των μέσων ενημέρωσης το 2001 ότι στο Ιράκ εντοπίστηκε πυρηνική δοκιμή το 1989 απεδείχθη λανθασμένη, γιατί δεν παρατηρήθηκε καμιά δόνηση. Σαν συμπέρασμα, προκύπτει το γεγονός πως θεωρείται σχεδόν απίθανο το Ιράκ να έχει στην κατοχή του κάποιο πυρηνικό όπλο. Και βέβαια πιστεύω ότι δεν πρέπει να το αποκτήσει ποτέ, όπως και κάθε άλλο κράτος. Ταυτόχρονα όμως, τα πυρηνικά κράτη πρέπει όχι μόνον να καταργήσουν ολόκληρο το πυρηνικό τους οπλοστάσιο, αλλά να σταματήσουν κάθε έρευνα και δοκιμή νέων και αναβαθμισμένων πυρηνικών όπλων. Μόνον έτσι θωρακίζεται η ανθρωπότητα από μια πυρηνική καταστροφή.
Πηγές: D. Windle, Bunker-Busters Enter Action in Afganistan. 17.20 11 Oct. 2001. http://www.NewScientist.com R. Nelson, Low-Yield Earth-Penetrating Nuclear Weapons. Science and Global Security, Vol. 10, 2002. D. Hambling, Bunker-Busters Set to Go Nuclear. 10.37 07 Nov. 2002, http://www.NewScientist.com L. Gronlund and D. Wright, Union of Concerned Scientists, Global Security, Earth-Penetrating Weapons, 8.11.2002. http://www.ucsusa.org. Θαν. Κ. Γεράνιου, Σημειώσεις από το «Πυρηνικά Όπλα: Στα πρόθυρα της χρήσης και πάλι» στο μάθημα “Πυρηνική Ενέργεια και Κοινωνία”, που διδάσκεται στους φοιτητές του Φυσικού Τμήματος του Παν/μίου Αθηνών, 1998.