Περί Φιλίας μέσα από τα λόγια του Ιωάννου Χρυσοστόμου

Η φιλία δεν αποτελεί μια απλή τυπική, επιφανειακή ή πεπερασμένη σχέση δύο ανθρώπων αλλά μια ουσιαστική πνευματική σύζευξη με τον άλλον. Υπήρξαν τεράστια παραδείγματα ισχυρών φιλιών που μέχρι σήμερα γοητεύουν την ψυχική ολότητα του ανθρώπου. Συνεπώς ένα τόσο δυνατό θέμα, που έχει τεράστιες επιδράσεις στο ανθρώπινο γίγνεσθαι, θίγεται ανά τους αιώνες από τους Αγίους πατέρες της εκκλησίας. Μέσα από προτροπές, παραινέσεις και επεξηγήσεις πάνω στην φιλία δίνεται μια πραγματική πνοή ζωής, ένα υπερβαίνον της φθαρτότητας νόημα από τους μεγάλους Αγίους. Γι’ αυτό και στην παρούσα έρευνα θα γίνει μία προσέγγιση της φιλίας μέσα από τα κείμενα του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Ζώντας τα κοσμοϊστορικά γεγονότα του 4ου αιώνος, με την επικράτηση του χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, τη σύγκρουση του ηθικώς και πνευματικώς πτωτικού εθνικού κόσμου και τη μετάβαση στη νέα εποχή της χριστιανικής πνευματικότητος, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος αντιλαμβάνεται τη διαφθορά μεταξύ των ανθρωπίνων σχέσεων και μέσα από τα έργα και τις ομιλίες του ωθεί τους ανθρώπους στην πνευματική επαφή.

Αρχίζοντας από την εις το κατά Ματθαίον ομιλία Ξ΄, ο Χρυσόστομος αναφέρει την Ηθική κατάπτωση που υφίσταται η κοινωνία εκείνη την εποχή ως προς τις ανθρώπινες σχέσεις, οι οποίες έχουν απαρνηθεί το ουσιώδες της αγάπης και της προσφοράς αλλά αρκούνται σε μία τυπική κερδοφόρα επιχειρηματική εκμετάλλευση του πλησίον. Η φιλία αποτελεί προϊόν δούναι και λαβείν. Ο ένας μεν αγαπάει επειδή αγαπάται, ο άλλος επειδή τιμάται, ο άλλος επειδή κάποιος τον βοήθησε σε κάποια κοσμική υπόθεση, ο άλλος για κάποια παρόμοια κοσμική αιτία επιχειρηματικής φύσεως. Για να βρεθεί κάποιος να αγαπάει τον πλησίον αληθινά εξ ονόματός του Χριστού είναι πάρα πολύ δύσκολο καθώς όπως ανέφερε άνωθεν οι περισσότεροι συνάπτουν φιλίας για λόγους κοσμικούς, για λόγους περασμένους χωρίς καμία στάλα πνευματικότητας, αλλά μάλλον φιλοδοξίας, επιχειρηματικής εκμετάλλευσης και συναισθηματικού εγωισμού, ωθώντας τον άλλον να καθιστά τον εαυτό του κάτι ανώτερο του άλλου. Όταν δηλαδή αγαπάει κάποιος μόνο όταν τιμάται ή αγαπάται από τους άλλους δείχνει την υπερτίμηση του εαυτού του αλλά και την περιφρόνηση που δείχνει ο ίδιος έναντι των άλλων σε περίπτωση που ο ίδιος κρίνει ότι δεν λαμβάνει την αγάπη που αυτός θέλει να έχει. Ένα καθεστώς κερδοσκοπίας μέσα στην ψυχή του άλλου τον ωθεί σε λανθασμένες αποφάσεις και δρόμους που μόνο σε πνευματικό θάνατο οδηγούν σταδιακά.

Εν συνεχεία αναφέρει ότι ο Απόστολος Παύλος δεν ακολουθούσε αυτά τα κοσμικά μονοπάτια αλλά έδειχνε την αγάπη του ακόμα και όταν δεν τον αγαπούσαν όσο αγαπούσε αυτός τον άλλον. Δεν διέλυσε όμως την αγάπη που είχε μέσα του. Η αγάπη του είχε πολύ ισχυρή ρίζα. Σήμερα ωστόσο δεν συμβαίνει αυτό. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρει μάλιστα πως και σε μία εξέταση του πλήθους που τον άκουγε θα εξήγαγε το συμπέρασμα ότι οι περισσότεροι συνάπτουν φιλίες λόγω κοσμικών υποθέσεων. Και αυτό αποδεικνύεται από τις αιτίες που δημιουργούν την έχθρα δηλαδή επειδή είναι συνδεδεμένοι οι άνθρωποι μεταξύ τους εξαιτίας ασήμαντων αφορμών γι αυτό και η σύνδεσή τους δεν είναι θερμή ούτε συνεχής. Μόλις λοιπόν παρουσιαστεί κάποια προσβολή ή χρηματική ζημιά, φθόνος, ματαιόδοξος έρως και καθετί παρόμοιο μεταξύ τους διακόπτεται η αγάπη διότι δεν βρίσκει πνευματική ρίζα καθόσον εάν υπήρχε αυτή η πνευματική ρίζα δεν θα ήταν δυνατόν κανένα από τα κοσμικά πράγματα να διαλύσει τα πνευματικά διότι η αγάπη που έχει ως αιτία τον Χριστό είναι σταθερή, αδιάσπαστη, άφθαρτη και τίποτα δεν μπορεί να την καταλύσει ούτε οι συκοφαντίες, ούτε οι κίνδυνοι, ούτε ο θάνατος, ούτε τίποτα άλλο παρόμοιο. Ακόμη κι αν αυτός που αγαπάς με αυτόν τον τρόπο πάθει αμέτρητα κακά δεν θα διαλύσει τη σύνδεση του με αυτήν επειδή στηρίζεται στην βασική προϋπόθεση της αγάπης. Ενώ αυτός ο οποίος αγαπά επειδή αγαπάται ακόμη και αν του συμβεί κάτι δυσάρεστο θα διαλύσει την αγάπη, ενώ εκείνος που είναι συνδεδεμένος εξαιτίας εκείνης της αγάπης του Χριστού ποτέ δεν θα διακόψει τη σύνδεση του, για αυτό Παύλος έλεγε η αγάπη ουδέποτε καταλύεται. ¹

Σε όλο αυτό το κείμενο ο Μέγας Άγιος της Ορθοδοξίας παραπέμπει και αναλύει και κατατάσσει τα αρμονικά μέρη του ψυχισμού του ανθρώπου. Το άλογο συναισθηματικό, το κοσμικό και το λογικό δεν μπορούν να υπερβούν το πνευματικό καθώς το πνευματικό είναι αυτό το οποίο συνδέει τον άνθρωπο με το Θεό, αυτό το οποίο κρατάει την αληθινή ζωή του ανθρώπου μέσα του. Ούτε μία πεπερασμένη κατάσταση μπορεί να κλονίσει αυτό το αγαθό που έχει ο άνθρωπος ως δώρο θεού. Η αγάπη η οποία έχει ρίζα σε κάτι το οποίο στηρίζεται σε μία πεπερασμένη λογική, σε ένα παροδικό συναίσθημα, σε μία επιχειρηματική κατάσταση τότε είναι σαν ένα φυτό που οι ρίζες του ποτίζονται με το υγρό του πνευματικού θανάτου. Παραγκωνίζεται το πνεύμα, παραγκωνίζεται ο αγώνας για μία αληθινή ζωή κοντά στο Χριστό και αφού το ψεύτικο οικοδόμημα το οποίο δημιούργησε ο άνθρωπος μέσα του σε σύντομο χρονικό διάστημα καταρρέει μετά δεν μένει τίποτε άλλο από το να επέλθει και η σωματική πτώση δηλαδή ο σωματικός θάνατος.

Όταν όμως κάποιος στηρίζεται στις ρίζες που υπερβαίνουν τα όρια της λογικής και αγαπά τον πλησίον με την ίδια δύναμη και ενέργεια που αγαπάει το Θεό τότε δύναται η σύνδεση με τον άλλον άνθρωπο όπως υπερβαίνει τα όρια της λογικής στην περίπτωση επαφής Θεού και ανθρώπου μέσω του πνεύματος έτσι να μπορέσει να διατηρήσει την ρίζα της σύνδεσης με τον πλησίον. Εδώ ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος ουσιαστικά αναφέρει ένα από τα πιο σημαντικά διδάγματα της ορθοδόξου πίστεως την οποία συναντάμε εύκολος και στους επόμενους αιώνες κυρίως στη μυστική θεολογία του Αγίου Συμεών του νέου Θεολόγου και του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά ότι δηλαδή όταν προσπαθείς να ερμηνεύσεις ή να προσεγγίσεις το υπέρλογο με στοιχεία λογικού τότε οδηγείσαι σε έναν άκρατο παραλογισμό που δεν αργεί να θανατώσει το πνεύμα και την ψυχή του. Η φιλία δεν είναι μία υπόθεση κοσμική αλλά μία υπόθεση πνευματική είναι προϊόν της αληθινής αγάπης που έχει μέσα του ο άνθρωπος. Μέσα από την διδασκαλία του Ιησού Χριστού και των Πατέρων δύναται να πορευθεί γαλήνια στη ζωή του έχοντας δίπλα του ανθρώπους που αληθινά αγαπάει και πνευματικά στηρίζεται.

Στην επόμενη παράγραφο συνεχίζει με την ερώτηση και επεξήγηση ότι τι έχεις να πεις; ότι σε υβρίζει μολονότι εσύ τον τιμάς; Το ότι θέλει να σε σκοτώσει ενώ εσύ τον ευεργετείς; Ακόμα και αυτά γίνονται αφορμή να αγαπάς περισσότερο αυτόν τον άνθρωπο αν τον αγαπάς εν ονόματι του Χριστού. Διότι εκείνα που γίνονται αιτία διάλυσης της αγάπης για τους άλλους, για τους χριστιανούς γίνονται αιτία αγάπης. Πώς; Πρώτον ότι ο άνθρωπος αυτός γίνεται αιτία μισθών, δεύτερον ότι αυτός που δείχνει τέτοια συμπεριφορά έχει ανάγκη από μεγαλύτερη βοήθεια και περισσότερη ειδική φροντίδα. Διά τούτο αυτός που αγαπά κατά αυτόν τον τρόπο δεν εξετάζει γένος, ούτε πατρίδα, ούτε πλούτο, ούτε την αγάπη προς αυτόν, ούτε τίποτα άλλο παρόμοιο αλλά και αν ακόμη μισείτε και αν ακόμη βρίζεται κι αν ακόμη φονεύεται εξακολουθεί να αγαπά έχοντας ως ισχυρό στήριγμα της αγάπης του τον Χριστό για αυτό και μένει ακλόνητος σταθερός αμετακίνητος με στραμμένη την προσοχή του προς τον Χριστό.²

Εδώ παρουσιάζεται και μεγάλη διαφορά που έχει η χριστιανική διδασκαλία η οποία υπερβαίνει τα όρια μιας ιδεαλιστικής φιλοσοφίας, μιας φυλετικής ιδεολογικοποιημένης πίστεως, μιας ευσεβιστικής ηθικολογίας. Ο χριστιανός ακόμη κι αν δέχεται ύβρεις απειλές ακόμη κι αν σκοτώνεται ή πολεμάται βρίσκεται στο πλευρό του ανθρώπου που προξενεί αυτό το κακό προσπαθώντας με όλη του την δύναμη να του προσφέρει βοήθεια και αληθινή αγάπη. Δεν εμποδίζεται από κανένα υλιστικό ή λογικό στοιχείο. Ξεπερνάει τα δεσμά της λογιστικής πορείας, εισέρχεται σε κάτι ανώτερο του κόσμου τούτου και βοήθα ακόμα και τον εχθρό του δίχως να κοιτάει την καταγωγή την πατρίδα ή τον πλούτο του. Εδώ γίνεται και μία εξαίρετη αναφορά στην Οικουμενική διάσταση που έχει η ορθοδοξία στον κόσμο η οποία δεν καλύπτεται σε εθνικές ιδεολογίες ή εθνικά συμφέροντα, αλλά ξεπερνάει αυτά τα γήινα στερεότυπα προσπαθώντας μόνο με το πνεύμα να ωθήσει τον άλλον στη Σωτηρία και στην αληθινή αγάπη με στήριγμα πάντοτε τον κύριο Ιησού Χριστό. Ακολουθώντας το έργο του δεύτερου προσώπου της Αγίας Τριάδος το οποίο χλευάστηκε από τους ανθρώπους και σταυρώθηκε ενώ συνέχισε να αγαπάει τους ανθρώπους που τον μισούσαν και το συμπεριφέρθηκαν με αυτόν τον τρόπο έτσι και ο χριστιανός αγαπάει αυτούς που τον μισούν ανιδιοτελώς.

Στον λόγο ΝΘ΄ εις το κατά Ματθαίον αναφέρεται ξανά στο θέμα της φιλίας και συγκεκριμένα στις καλές και ωφέλιμες φιλίες και στις ανώφελες και επικίνδυνες. Εάν το χέρι σου ή το πόδι σου σε σκανδαλίζει κόψε τα και πέταξέ τα μακρυά. Σου συμφέρει να εισέλθεις στην αιώνια ζωή με ένα πόδι ή με ένα χέρι παρά με δύο χέρια και δύο πόδια να ριφθείς στο αιώνιο πυρ. Και εάν ο οφθαλμός σου ο δεξιός σε σκανδαλίσει βγάλε τον και πέταξε το μακρυά. Είναι προτιμότερο να εισέλθει στην αιώνια ζωή με ένα οφθαλμό παρά έχοντας δύο οφθαλμούς να ριφθείς στο καζάνι του πυρός. Αυτά δεν τα λέγε για τα μέλη όμως του σώματος αλλά για τους φίλους για τους συγγενείς τους οποίους χρειαζόμαστε όπως ακριβώς τα μέλη του σώματός μας. Δεν είναι τίποτε τόσο βλαβερό όσο η κακή συναναστροφή. Διότι όσα δεν μπορεί να τα κάνει η ανάγκη μπορεί να τα κάνει πολλές φορές η φιλία και προς ζημία και προς ωφέλεια. Για αυτό μας προστάζει με πολλή δύναμη να κόψουμε αυτούς που μας βλάπτουν υπονοώντας αυτούς που δημιουργούν τα σκάνδαλα.

Συνεχίζοντας στην επόμενη παράγραφο εξηγεί πώς είναι δυνατόν να αποφύγει κανείς τα σκάνδαλα αποφεύγοντας τους κακούς. Και αν ακόμη είναι πάρα πολύ φίλοι σου απέκοψε τη φιλία σου με αυτούς. Και διατυπώνει συλλογισμό που δεν επιδέχεται αντιρρήσεις. Διότι αν μεν εξακολουθήσουν να είναι φίλοι σου τότε ούτε αυτούς θα τους το θελήσεις και τον εαυτό σου θα οδηγήσει στην απώλεια. αν όμως διακόψεις τη σχέση σου με αυτούς θα επιτυχείς τότε την δική σου τουλάχιστον Σωτηρία. Ώστε λοιπόν εάν η φιλία με κάποιον σε βλάπτει απομάκρυνε τον από κοντά σου διότι αν πολλές φορές αποκόπτουμε πολλά από τα μέλη μας όταν αυτά είναι αθεράπευτα και βλάπτουν και τα υπόλοιπα μέλη μας πολύ περισσότερο πρέπει αυτό να το κάνουμε στην περίπτωση των φίλων μας. Εάν όμως τα κακά υπήρχαν εκ φύσεως θα ήταν περιττή όλη αυτή η παραίνεση και συμβουλή, περιττή θα ήταν η προφύλαξη αυτή. Αλλά επειδή όμως δεν είναι περιττή, η κακία είναι αποτέλεσμα της δικής μας απόφασης.³

Σε αυτές τις δύο παραγράφους ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρεται συγκεκριμένα στη διαχείριση της φιλίας που πρέπει να κάνει ο άνθρωπος ώστε να μπορέσει να αποφύγει ανεπιθύμητες καταστάσεις και ατελέσφορες προς την επικοινωνία και πνευματική συνύπαρξη με τον πλησίον. Αρχίζοντας με την αναφορά στην αποκοπή διαφόρων μελών, μέσα από αυτήν την παραδειγματική παραίνεση αντικατοπτρίζει πλήρως την εικόνα και την έννοια του κοινωνικού περίγυρου του εκάστοτε ανθρώπου καθώς συγγενείς και φίλοι αποτελούν το σωματικό όλον της κοινωνικής και πνευματικής ύπαρξης του ανθρώπου στον κόσμο τούτο ως προς την επικοινωνία με τον άλλον. Υφίσταται έντονες αλληλεπιδράσεις και αυτό τον οδηγεί πιο συγκεκριμένες αποφάσεις. Όταν όμως το περιβάλλον αυτό δεν αφήνει τον άνθρωπο να εξελιχθεί πνευματικά ούτε του προσφέρει κάτι τότε ακόμα και οι πιο κοντινοί του άνθρωποι λόγω συγκυριών ή εξ αίματος πρέπει να αποκοπούν προς το κοινό καλό των δύο πλευρών.

Ουδείς επιθυμεί την καταπίεση και την ανώφελη επαφή με τον άλλον. Λαμβάνοντας υπόψιν και τα της άνωθεν ομιλίας λεγόμενα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι εδώ δεν αφορά το όφελος ή μη, κοσμικών και επιχειρηματικών πραγμάτων, αλλά το πνευματικό όφελος αυτό το οποίο θα ανοίξει την οδό για να μπορεί ο άνθρωπος να εισέλθει στην αιώνια Σωτηρία και να αποφύγει την αιώνια καταδίκη. Για αυτό και όταν μία φιλία μόνο κακό μπορεί να προσφέρει στον άλλον, μόνο αντιπαλότητα μίσος και άλλα ατελέσφορα πράγματα, τότε πρέπει να αποκοπεί όπως αποκόπτεται ένα νεκρό μέλος του σώματος του ανθρώπου για να μπορέσει να σωθεί το υπόλοιπο σύνολο. Όταν ένα μολυσμένο φυτό βρίσκεται δίπλα από ένα υγιές τότε και το υγιές σταδιακά πεθαίνει. Έτσι ακριβώς είναι και ο πνευματικός θάνατος του ανθρώπου όταν δεν κόβει μέρη τα οποία μολύνουν το πνεύμα του και δεν απομακρύνεται από αυτά. Παραμένοντας όμως με την εστία μόλυνσης επάνω του τότε σταδιακά μολύνεται και το υγιές μέρος και χάνεται σωματικά και πνευματικά στην δίνη του θανάτου. Τουλάχιστον αποκόπτοντας ανθρώπους οι οποίοι δεν προσφέρουν κάτι καλό δύναται ένας τουλάχιστον να σωθεί. Μάλιστα αυτή η πορεία που ακολουθεί στην ομιλία του ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος είναι και μία απτή απόδειξη της ύπαρξης Θεού στον κόσμο καθώς όπως ένας άνθρωπος σε εμποδίζει να πιστέψεις και πνευματικά τον απομακρύνεις για να μπορέσεις να πιστέψεις έτσι και όταν ένα μέλος του σώματός σου σε εμποδίζει να ζήσεις και το κόβεις τότε δύνασαι να ζήσεις γαλήνια μακριά από μολύνσεις και επιπλοκές. Είναι η πλήρης ταύτιση του κτιστού κόσμου της λογικής και του άνωθεν της λογικής κόσμου αντιλαμβάνοντας ότι και τα δύο προέρχονται από τον ίδιο δημιουργό γιατί έχουν κοινή συνισταμένη στην εκάστοτε κατάσταση. Τέλος εξάγεται το νόημα της έννοιας του κακού στην ορθόδοξη θεολογία. Το κακό δεν έχει οντολογική ύπαρξη αλλά είναι προϊόν της έλλειψης του καλού ως αποτέλεσμα της ελεύθερης βούλησης του ανθρώπου που πολλές φορές πέφτει σε πάθη λάθη και αμαρτίες. Το κακό είναι μία επιλογή του ανθρώπου ο οποίος φτιάχνει το καλό από μέσα του και δίνει χώρο στη συμπλήρωση του κενού με κάτι το οποίο δεν υπάρχει αλλά υποσιτίζεται από την απουσία του καλού. Συνεπώς Το κακό είναι μη Ον.

Παρόμοια παραίνεση γίνεται και στον λόγο ΜΗ. Απάλλαξε λοιπόν και αυτούς και τον εαυτό σου και αφού τους απαλλάξεις από το όνομα των παρασίτων ονόμασε τους ομοτράπεζους και αφού απορρίψει στην ονομασία των κολάκων να τους αποκαλείς φίλους σου για αυτό το σκοπό και ο Θεός έκανε τις φιλίες όχι για το κακό των αγαπωμένων και των αγαπώντων, αλλά με σκοπό το καλό και το χρήσιμο. Παρόμοιες όμως φιλίες είναι φοβερές από κάθε άλλη έχθρα. Διότι από μεν τους εχθρούς αν θέλουμε μπορούμε να έχουμε και κέρδος, από αυτούς όμως οπωσδήποτε είμαστε αναγκασμένοι να ζημιωνώμεθα. Επομένως μην κρατάς πλησίον σου φίλους που σου είναι διδάσκαλοι βλάβης. Μην κρατάς φίλους που είναι περισσότερο εραστές της Τράπεζας (φαγητού/απόλαυσης) παρά της φιλίας διότι όλοι οι παρόμοιοι φίλοι αν θέσεις τέρμα στις απολαύσεις θα διαλύσουν τη φιλία. Αντιθέτως όμως εκείνοι που σε συναναστρέφονται εξαιτίας της αρετής σου μένουν πλησίον σου και συνεχώς υπομένουν κάθε δυστυχία σου.⁴

Ευκόλως μπορεί να διακριθεί το ερώτημα τι είναι η φιλία; Γιατί υφίσταται και ποιος ο σκοπός της; Η απάντηση είναι απλή και κατανοητή μέσα από το κείμενο του Αγίου Ιωάννου. Η φιλία είναι η παρθενική μορφή αγάπης δίχως διαβολικές ή δαιμονικές εμμονές, μία ανιδιοτελής πνευματική ευημερία δύο ανθρώπων. Σκοπός της είναι μονάχα ένας, να αποσκοπεί στο καλό και το χρήσιμο. Εάν η φιλία δεν στηρίζεται σε αυτή την Αγνή αγάπη, αυτή την πνευματική Αρετή τότε καθίσταται έρμαιο του μίσους και της έκφρασης που την μεταλλάσσει ως κάτι άκρως επικίνδυνο για τον άνθρωπο. Για αυτό και επιμένει ο άγιος στο να αποφεύγουμε ανθρώπους οι οποίοι στηρίζονται σε μας μόνο και μόνο γιατί είναι εθισμένοι στις απολαύσεις τις οποίες τους παρέχουμε δηλαδή σε υλικά ανούσια αγαθά. Αν διακόψεις την παροχή αυτών των φιλήδονων αγαθών, τα οποία λαμβάνουν τέτοια υπόσταση στον ταλαιπωρημένο νου του άλλου τότε αυτός διακόπτει τη φιλία μαζί σου γιατί δεν μπορεί να απολαύσει την ηδονή που είχε συνηθίσει. Μία αρρωστημένη εξάρτηση σε τέτοιες καταστάσεις οδηγεί τον άνθρωπο στην απόγνωση. Ο αληθινός φίλος είναι αυτός που βλέπει πέρα από την κόρη των οφθαλμών του άλλου και αντιλαμβάνεται την Αρετή στον άλλον και υπομένει κάθε δυστυχία του φίλου του.

Εν κατακλείδι μέσα από τα κείμενα του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου δίνεται μία εκτεταμένη και ολοκληρωμένη διάσταση του θέματος της φιλίας. Η σύντομη ερευνητική προσέγγιση η οποία πραγματοποιήθηκε στην παρούσα εργασία αποβλέπει στην κατανόηση του θέματος της φιλίας όπως το έβλεπαν οι άγιοι πατέρες εκείνης της εποχής. Η φιλία δεν αποτελεί ούτε μέσο εκμετάλλευσης ούτε υλιστική συνεργασία ανθρώπων αλλά μία Αγνή πνευματική σχέση ανθρώπων πού στηρίζουν ο ένας τον άλλον δίχως να λαμβάνουμε υπόψιν υλικά εμπόδια. Η φιλία είναι πάνω από όλα ζήτημα πνευματικής Αρετής.