Ζήλεια για το καινούργιο μωρό

Στην Αφροδίτη, την Άρτεμη, την Ιωάννα
και τα άλλα παιδάκια
που πρόσφατα απέκτησαν αδερφάκι.

Στη σημερινή εποχή, είναι γνωστό ότι το παιδί είναι ο βασιλιάς της οικογένειας. Έχει τον πρώτο ρόλο σε όλα και όλα γυρίζουν γύρω από αυτό. Πολλά βιβλία, άρθρα, ομιλίες, κλπ, εστιάζουν σε αυτήν την πρωτοκαθεδρία και τα προβλήματα που δημιουργεί στο παιδί και στην οικογένεια. Το παιδί μεγαλώνει σαν να μην υπάρχει δεύτερος, με παροχές, δώρα, υποχωρήσεις, παραχωρήσεις και άλλες υπερβολές, οι οποίες μόνο καλό δεν κάνουν στον χαρακτήρα του, αντίθετα ενισχύουν τον εγωισμό του.

Ένα τέτοιο παιδάκι ήταν και η μικρή Ελενίτσα. Δεν ήταν ποτέ ένα ήσυχο παιδί και πάντα μονοπωλούσε την αγάπη και την προσοχή των γύρω της. Η άφιξη του νέου μέλους στην οικογένεια, ενός όμορφου μπέμπη, άλλαξε πολύ την συμπεριφορά της και προκάλεσε ποικίλες διαταραχές. Οι άλλοι έπαιζαν με το καινούργιο μωρό, του μιλούσαν, το χάιδευαν. Όχι πως δεν κανάκευαν και την Ελενίτσα, αλλά …να… δεν ήταν πια το ίδιο. Το χάδι μοιραζόταν, η προσοχή και η φροντίδα μοιραζόταν. Υπήρχε ανταγωνιστής. Υπήρχε «τρίτο» πρόσωπο.

Άρχισε να γίνεται νευρική και ευέξαπτη, μερικές φορές έβρεχε –ξανά- το κρεβάτι της, φώναζε τη μαμά της στη μέση της νύχτας, ζητούσε ξανά μπιμπερό και πιπίλα. Μερικές φορές, δε, ανοιχτά και ξεκάθαρα ρωτούσε τον μπαμπά της: «Με αγαπάς;».

Αυτή η συμπεριφορά προβλημάτισε τους γονείς της. «Γιατί να αισθάνεται έτσι αφού όλοι την αγαπάμε, σκέφτονταν, και μάλιστα σαν πρώτο παιδί έχει και την «παρθενική» μας αγάπη». Η ίδια όμως δεν το έβλεπε καθόλου έτσι.

Σύμφωνα με τον Dr. Haim Ginott, η άφιξη ενός νέου μωρού στην οικογένεια αναμφίβολα είναι για το μεγαλύτερο αδελφάκι ένα σοκ. Του δημιουργεί συναισθήματα ζήλιας, φθόνου και ανταγωνισμού. Οι νέοι γονείς δεν πρέπει να εκπλήσσονται με τέτοια συναισθήματα, αντίθετα να τα περιμένουν και να είναι προετοιμασμένοι να τα αντιμετωπίσουν. Με προσοχή στο τι και πώς το λένε, διότι μερικές φορές … «πάνε να το γανώσουν και το καίνε», όπως λέει ο λαός μας: «Σε αγαπάμε τόσο πολύ, και είσαι τόσο καταπληκτικό παιδάκι, που είπαμε να κάνουμε ακόμα ένα παιδάκι σαν και εσένα, να το αγαπάς και να παίζεις μαζί του». Αυτή η εξήγηση δεν είναι καθόλου πειστική! Είναι λογικό να σκεφτεί το πρώτο παιδί: «Αν με αγαπούσαν πράγματι τόσο πολύ, γιατί ήθελαν ακόμα ένα παιδάκι; Φαίνεται ότι δεν είμαι αρκετά καλό, και ήθελαν ένα νέο καλύτερο μωρό». Σκεφτείτε τον εαυτό σας αν ο σύζυγός σας, έφερνε στο σπίτι μια νέα σύντροφο και σας έλεγε: «Είσαι τόσο καλή και τόσο υπέροχη, που ήθελα και άλλη μία σαν και σένα! Θα κάνετε μαζί δουλειές και δεν θα είσαι μόνη όσο λείπω στη δουλειά μου!» Θα σας έπειθε για τις … καλές του προθέσεις; Όχι βέβαια! Το πιθανότερο σε αυτή την περίπτωση θα ήταν να αισθανθείτε άσχημα και να νοιώσετε ζήλια.

Πονάει όταν μοιράζεσαι την αγάπη των γονιών. Για το παιδί το να μοιράζεται σημαίνει ότι παίρνει λιγότερη αγάπη, λιγότερη προσοχή, λιγότερη φροντίδα, λιγότερο από όλα. Πώς να συμβιβαστεί με την σκέψη ότι θα μοιράζεται τον γονιό του με το καινούργιο μωρό. Το παιδί δεν μπορεί να «καλωσορίσει» το νεογέννητο. Το να το αγαπάει κιόλας είναι πέραν από τη λογική του.

Η περίοδος της εγκυμοσύνης εγείρει στο παιδί υποψίες. Το μωρό δεν έχει έρθει ακόμα σπίτι, κι όμως ήδη απασχολεί τους γονείς πολύ. Η μαμά μερικές φορές δεν έχει αρκετό κουράγιο. Ο μπαμπάς ασχολείται με την μαμά περισσότερο από παλιά. Το παιδί δεν μπορεί να κουλουριαστεί στην αγκαλιά της μαμάς του, γιατί ήδη ο «εισβολέας» πιάνει πολύ χώρο!

Είναι καλό οι γονείς να προετοιμάζονται για να προετοιμάσουν σωστά το πρώτο παιδί για τον ερχομό του δεύτερου. Όταν η τετράχρονη Κάτια πληροφορήθηκε ότι η μαμά της ήταν έγκυος, έδειξε μεγάλη χαρά. Έκανε μια ζωγραφιά με το ουράνιο τόξο και με πολύχρωμα λουλούδια για τον αδελφό της που θα ερχόταν. Η μαμά της δεν ενθάρρυνε αυτήν την «μονόπλευρη» άποψη για την νέα ζωή της. Της είπε: «Άκου Κάτια μου: Μερικές φορές θα είναι πολύ όμορφα και διασκεδαστικά με τον μπέμπη μας. Άλλες φορές όμως θα είναι δύσκολα. Θα κλαίει, θα κάνει κακά, και θα είναι πολύ ενοχλητικός. Θα πρέπει να τον κάνω μπάνιο, να αλλάζω τις πάνες του, να τον ταϊζω και να τον προσέχω. Έτσι ίσως αισθανθείς ότι μερικές φορές σε παραμελώ, ίσως να ζηλέψεις, μπορεί να σκεφτείς ότι δεν σε αγαπώ και ότι αγαπώ το μωρό περισσότερο. Αν συμβεί αυτό, να έρχεσαι να μου το λες, να μου λες πώς αισθάνεσαι και εγώ θα σε αγκαλιάζω και θα σου λέω πόσο σε αγαπώ, και δεν θα στενοχωριέσαι».

Αυτή η προσέγγιση βοηθάει διότι ενισχύει την οικειότητα και την επικοινωνία μεταξύ της μητέρας και του μεγάλου παιδιού. Άλλωστε ο λόγος, η κουβέντα, η έκφραση των συναισθημάτων, όσο δύσκολα κι αν είναι να εκφραστούν, είναι καλύτερα από την πιθανή εκδήλωση σωματικών συμπτωμάτων άγχους. Πολλά παιδιά εκδηλώνουν τα συναισθήματά τους σωματικά: άλλα κάνουν δύσπνοια, άλλα πετάνε σπυράκια, άλλα αποκτούν ξερόβηχα, άλλα βρέχουν το κρεβάτι τους, δαγκώνουν τα νύχια τους, βλέπουν εφιάλτες στον ύπνο τους. Ο τετράχρονος Κωστάκης απέκτησε πρόσφατα αδελφάκι και φαινόταν να το αγαπάει και να το προσέχει. Ξαφνικά όμως, εμφάνισε άσθμα, για το οποίο ο παιδίατρος δεν έβρισκε αιτία. Υποψιάστηκε ο γιατρός, ότι ο Κωστάκης με το άσθμα εξέφραζε αυτό που δεν μπορούσε να εκφράσει με λόγια. Τον παρέπεμψε λοιπόν σε ειδικό, για να μάθει να εκφράζει τα συναισθήματά του, την ζήλεια του, την ανασφάλειά του, με λόγια και όχι με σωματικά συμπτώματα.

Το νέο μωρό είναι μια «απειλή» για την ασφάλεια και την μοναδικότητά του μεγαλύτερου παιδιού. Οι γονείς πρέπει να είναι σίγουροι ότι ακόμα και αν δεν το εκφράζει ανοιχτά, το παιδί ζηλεύει.

Υπάρχει όμως μια «συνταγή» που μπορεί να ανακουφίσει το μεγαλύτερο παιδί. Η ενσυναίσθηση. Να μπούμε στη θέση του, να αφουγκραστούμε τα συναισθήματά του για το νέο μωρό, να του επιτρέψουμε να τα εκφράσει, χωρίς να τα κρίνουμε, να του τα εκμαιεύσουμε αν είναι δυνατόν. Να το κάνουμε να μας εμπιστευθεί τις μύχιες σκέψεις του και να εκφράσει ανοιχτά τους φόβους και τις ανασφάλειές του.