Οι καλές αναμνήσεις ως φιλοσοφία ζωής στον απόστολο Παύλο

12 Ιουλίου 2021

Απόστολος Παύλος. Εικόνα του Γιώργου Κόρδη.

Επιμέλεια αφιερώματος Στέλιος Κούκος

Εὐχαριστῶ τῷ Θεῷ μου ἐπὶ πάσῃ τῇ μνείᾳ ὑμῶν. (Φιλιπ. 1,3)

Ο απόστολος Παύλος γράφει στους Φιλιππισίους μέσα από το δεσμωτήριο της Ρώμης και αναπέμπει ευχαριστίες στο Θεό για τις καλές αναμνήσεις που του χαρίζουν κάθε φορά που τους θυμάται.

Ο μέγας Παύλος μέσα στη θλίψη των δεσμών θυμάται με ευγνωμοσύνη την ανταπόκριση των Φιλιππισίων στο κήρυγμά του, τη βάπτισή τους, την πιστή τήρηση των παρακαταθηκών του, τη συνδρομή τους προς τον ίδιο και προς τις άλλες εκκλησίες.

Όλα αυτά τα θυμάται την ώρα που γράφει την επιστολή και οι αναμνήσεις αυτές τον γεμίζουν χαρά, ανακούφιση και αγαλλίαση. Πάνω από όλα τον στηρίζουν και του δίνουν τη δύναμη στις δύσκολες ώρες να ξεχνά τα δεσμά και να αισθάνεται ελεύθερος μέσα στη φυλακή.

Οι καλές αναμνήσεις λειτουργούν θεραπευτικά και διώχνουν τις θλίψεις και τα βάσανα. Πράγματι, στην παραμυθητική φιλοσοφία του ελληνορωμαϊκού κόσμου, η αναπόληση των ευχάριστων στιγμών της ζωής τις δύσκολες ώρες είναι μία μέθοδος ανακούφισης και αναπτέρωσης του ηθικού. Ο απόστολος Παύλος, ο απόστολος των εθνών, δεν είναι έξω από την εποχή του. Γνωρίζει τη φιλοσοφία και τα φιλοσοφικά ρεύματα και προβαίνει όχι σε μία ανατροπή, αλλά σε ένα χριστιανικό μετασχηματισμό.

Το τι θυμάται ο άνθρωπος και το τι σκέφτεται καθορίζει την ποιότητα της ζωής του. Αυτό που ο ίδιος ο Παύλος εφαρμόζει στον εαυτό του, δηλαδή να θυμάται ό,τι καλό και όμορφο κατά Χριστόν του χάρισαν οι Φιλιππίσιοι, το προτείνει ως φιλοσοφία ζωής και σε αυτούς.
«Τὸ λοιπόν, ἀδελφοί, ὅσα ἐστὶν ἀληθῆ, ὅσα σεμνά, ὅσα δίκαια, ὅσα ἁγνά, ὅσα προσφιλῆ, ὅσα εὔφημα, εἴ τις ἀρετὴ καὶ εἴ τις ἔπαινος, ταῦτα λογίζεσθε· ἃ καὶ ἐμάθετε καὶ παρελάβετε καὶ ἠκούσατε καὶ εἴδετε ἐν ἐμοί, ταῦτα πράσσετε· καὶ ὁ Θεὸς τῆς εἰρήνης ἔσται μεθ᾿ ὑμῶν». (Φιλιπ. 4, 8-9)
(Λοιπόν αδελφοί, όσα είναι αληθινά, όσα είναι τίμια και σεβαστά, όσα είναι δίκαια ενώπιον του Θεού, όσα είναι αμόλυντα και καθαρά, όσα είναι αγαπητά και ευάρεστα στον Θεόν και τους ανθρώπους, όσα έχουν και δίδουν καλήν φήμην και υπόληψιν, κάθε αρετήν και κάθε τι το άξιον επαίνου, αυτά και μόνα να συλλογίζεσθε. Αυτά που εμάθατε και παρελάβατε και έχετε ακούσει από την προφορικήν μου διδασκαλίαν, και αυτά που είδατε εις την όλην μου ζωήν και συμπεριφοράν, αυτά να πράττετε. Και ο Θεός, ο θησαυρός και ο χορηγός της ειρήνης, θα είναι μαζί σας).

Αν θέλουν οι Φιλιππίσιοι να ενισχύσουν την πίστη τους και να ζουν μέσα στην εν Χριστώ χαρά του αποστόλου που απομακρύνει κάθε θλίψη και δειλία οφείλουν να κάνουν μία επιλογή στις σκέψεις και τις αναμνήσεις τους. Δεν είναι ανάγκη να φέρνουν στο νου τους ό,τι τους πικραίνει, ό,τι τους τρομάζει, ό,τι τους κάνει να δειλιούν, ό,τι τους απομακρύνει από τη χάρη και την ειρήνη και Θεού. Η εγκαθίδρυση της ειρήνης του Θεού μέσα στους πιστούς είναι εκείνη η οποία θα φρουρήσει τις καρδιές, τα φρονήματα και τις σκέψεις τους δια του Ιησού Χριστού.

καὶ ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ ἡ ὑπερέχουσα πάντα νοῦν φρουρήσει τὰς καρδίας ὑμῶν καὶ τὰ νοήματα ὑμῶν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. (Φιλιπ. 4,7)
Η μνήμη των πιστών και η σκέψη τους είναι πηγή χαράς και εν Χριστώ ειρήνης όταν προσανατολίζεται σε ό,τι σχετίζεται με την εν Χριστώ ζωή και την αγάπη προς πάντας, την ανεξικακία και την αγαθή μνήμη. Όταν ο πιστός σκέπτεται με νουν Χριστού και διαθέτει την εν Χριστώ μνήμη, ήδεται ο νους του και η καρδία του πλημμυρίζει από άφατη χαρά. Η μνήμη του Θεού, τα αληθή, τα σεμνά, τα δίκαια, τα αγνά είναι αι οικείαι ηδοναί του νοός, μια πολύ εύστοχη θεολογική διατύπωση του αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτη (Συμβουλευτικόν Εγχειρίδιον).

Οι απόστολοι Πέτρος και Παύλος.

Ενίσχυση και τόνωση της πίστης προσφέρει κατά τον απόστολο Παύλο και η ανάμνηση των πνευματικών πατέρων και των αγίων ανδρών που μας έχουν μυήσει στην πίστη του Χριστού.
«Ἀδελφοί, μνημονεύετε τῶν ἡγουμένων ὑμῶν, οἵτινες ἐλάλησαν ὑμῖν τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, ὧν ἀναθεωροῦντες τὴν ἔκβασιν τῆς ἀναστροφῆς μιμεῖσθε τὴν πίστιν». (Ἑβρ. ιγ´ 7-16)
(Να ενθυμήσθε πάντοτε τους πνευματικούς σας ηγέτας και προεστούς, οι οποίοι σας εδίδαξαν τον λόγον του Θεού. Να φέρνετε στον νουν σας και να μελετάτε με ευλάβειαν το κατά Θεόν τέλος του βίου και της εναρέτου συμπεριφοράς των και να μιμήσθε την πίστιν).

Η ανάμνηση των πνευματικών πατέρων συνιστά έναν ασφαλή οδηγό για την πορεία των πιστών στην εν Χριστώ ζωή, αλλά είναι και μία πηγή πνευματικής αγαλλιάσεως, χαράς και παρηγοριάς. Άλλωστε, οι παρακαταθήκες του αποστόλου Παύλου, πέρα από την ενίσχυση της πίστεως, στοχεύουν στην ανακούφιση και την παραμυθία των πιστών. Ο λόγος του είναι λόγος παρακλήσεως, προτροπής και παρηγορίας (Ἑβρ. ιγ´ 22).

Η ανάμνηση των πνευματικών οδηγών και των πνευματικών πατέρων είναι και μια αφορμή πνευματικής ευφροσύνης. Η ενθύμηση του λόγου τους, του προσώπου τους, των αρετών τους, των καθημερινών στιγμών που ζήσαμε μαζί τους γεμίζει την ψυχή με δύναμη και χαρά και ολοκληρώνει την εν Χριστώ ζωή.

Η ανάμνηση για τους σύγχρονους πιστούς των αγίων που γνώρισαν, άκουσαν, είδαν και συναναστράφηκαν μαζί τους όπως ο άγιος Παΐσιος, ο άγιος Πορφύριος, ο άγιος Ιάκωβος Τσαλίκης τους προσφέρει ένα αγιασμένο πρότυπο χριστιανικού βίου, το οποίο τους οδηγεί με ασφάλεια στην εν Χριστώ ζωή, τους ανακουφίζει και ενδυναμώνει την πίστη τους στις δύσκολες στιγμές. Ακόμη και αν απομακρυνθούν από τη χριστιανική πίστη, τους βοηθά να επανέλθουν σε αυτήν.

Οι καλές εν Χριστώ αναμνήσεις και οι καλοί λογισμοί οδηγούν στην ανεξάλειπτη χαρά, στην αδιάλειπτη προσευχή, στην προς Θεόν ευχαριστία.

Πάντοτε, χαίρετε, ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε, ἐν παντὶ εὐχαριστεῖτε. (Α΄ Θεσσ. 5, 16-18)
Εν παντὶ εὐχαριστεῖτε. Ο πιστός κατά τον απόστολο Παύλο οφείλει να χαίρεται και να ευχαριστεί τον Θεό σε κάθε περίσταση της ζωής είτε ευχάριστη είτε δυσάρεστη, όπως έπραττε και ο ίδιος.

Πώς θα συμβεί αυτό ιδιαίτερα όταν ο πιστός δοκιμάζεται από θλιβερές και επώδυνες καταστάσεις; Μας το εξηγεί ο μέγας Βασίλειος στο λόγο του «Περί εὐχαριστίας». Ο πιστός χαίρεται πάντοτε και ευχαριστεί τον Θεό όταν σε όλα σκέπτεται το καλό, όταν σε όλα αναμιμνήσκεται τις ευεργεσίες του Θεού, όταν σε όλες τις στιγμές της ζωής του ακόμη και τις πιο ζοφερές κυριαρχεί η μνήμη του Θεού, η μνήμη του καλού και του δίκαιου, όταν όλα, και τα πιο λυπηρά, τα αντισταθμίζει με την αγαθότητα, την πρόνοια και τις ευεργεσίες του Θεού.

Ιδιαίτερα σημαντικές είναι και οι καλές αναμνήσεις από την παιδική ηλικία. Στην «Πρός Τιμόθεον» επιστολή ο απόστολος Παύλος υπενθυμίζει στον εν Χριστώ συνεργό του την χριστιανική του ανατροφή.
«… καὶ ὅτι ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας, τὰ δυνάμενά σε σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διὰ πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ». (Β΄ Τιμ. 3,15)

Ο Τιμόθεος έχει το πλεονέκτημα να έχει μυηθεί στη διδασκαλία του Χριστού από βρέφος και να διαθέτει πολλά χριστιανικά βιώματα από την παιδική του ηλικία και αυτά εκ των πραγμάτων συνιστούν ένα σημαντικό πνευματικό εφόδιο. Τόσο η χριστιανική ανατροφή κατά την παιδική ηλικία, όσο και γενικότερα οι καλές αναμνήσεις από την χριστιανική οικογενειακή ζωή, συνιστούν μια σημαντική εγγύηση για την πνευματική πορεία του Τιμόθεου και την επιτυχή επιτέλεση του ποιμαντικού του έργου σε καιρούς διωγμού και μαρτυρίου.

Εὐχαριστῶ τῷ Θεῷ μου ἐπὶ πάσῃ τῇ μνείᾳ ὑμῶν. (Φιλιπ. 1,3)
Οι καλές αναμνήσεις οδηγούν εκ των πραγμάτων στην προς Θεόν ευχαριστία και η προς Θεόν ευχαριστία στην υπαρξιακή πλήρωση του ανθρώπου και την ένωσή του με τον Θεό της αγάπης και της θυσίας.

Οι καλές εν Χριστώ αναμνήσεις, ωστόσο, και οι καλοί λογισμοί είναι επιλογή του κάθε πιστού, αν θέλει να κάνει τη ζωή του παράδεισο και να εναρμονίσει τη ζωή του με τις παρακαταθήκες και το νου του αποστόλου Παύλου. Το ζητούμενο είναι να έχουμε νου Παύλου, δηλαδή νου Χριστού. Όπως ο ίδιος ο απόστολος ομολογεί,«ἡμεῖς δὲ νοῦν Χριστοῦ ἔχομεν» (Α΄ Κορ. 2,16).

Θεσσαλονίκη 12/12/2021
Μνήμη του εν αγίοις πατρός ημών Παΐσίου του Αγιορείτου