Ο Απόστολος Παύλος μας δίνει τον τρόπο της σύνθεσης των αντιθέσεων!

1 Ιουλίου 2021

Απόστολος Παύλος. Ψηφιδωτό, (547), Ναός Αγίου Βιταλίου, Ραβένα Ιταλία.

Επιμέλεια αφιερώματος Στέλιος Κούκος

Σε πολλούς μπορεί να προξενεί εντύπωση το γεγονός ότι ο Κύριος επέλεξε έναν απόστολο, ο οποίος δεν ανήκε στον χορό των δώδεκα Αποστόλων, για να του αναθέσει τον ευαγγελισμό των εθνών, μάλιστα σε μία διαφορετική στιγμή, όταν είχε ήδη συντελεστεί η Πεντηκοστή και η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος στους μαθητές Του.

Ωστόσο η εντύπωση αυτή είναι φαινομενική για δύο απλούς λόγους:
(α) Ο Παύλος ήταν σκεύος εκλογής. Αυτό σημαίνει ότι διέθετε φυσικά προσόντα και δεξιότητες, ευφυΐα, αντοχή, δεινότητα λόγου. Η κλήση είναι πάντα συνυφασμένη και συνταιριασμένη με την κλίση, με τα φυσικά χαρίσματα του ανθρώπου και με τη βούλησή του να θέσει εν ελευθερία, άνευ όρων και χωρίς περιστροφές το σκεύος του, τον εαυτό του, το μυαλό του και όλο το είναι του στην εκπλήρωση της κλήσης και της αποστολής. Και ο Απόστολος Παύλος αποτελεί μία εξέχουσα περίπτωση, ένα ιστορικό παράδειγμα σκεύους εκλογής.

(β) Ο Παύλος ήταν Ρωμαίος πολίτης. Το πολιτειακό status στο οποίο βρισκόταν του έδινε ελευθερία κινήσεων για το ιεραποστολικό έργο. Η θέση μας μέσα στο κοσμικό σύστημα, μέσα στις δομές της κοινωνίας και της ιστορίας δεν είναι τυχαία. Νομοτελειακά η ύπαρξη του ανθρώπου φέρει μέσα της την κλήση και την κλίση για την ολοκλήρωση και τελείωση της όποιας αποστολής, η οποία δεν μπορεί να συμβεί παρά μόνον, εφόσον συνεργεί η ελευθέρα βούληση.

Ο Παύλος λοιπόν δοσμένος με όλη του την ύπαρξη στην κλήση του Κυρίου, διερχόμενος ωστόσο μέσα από τον ρου της ιστορίας και της καθημερινότητας και όχι εκτός της πραγματικότητας της ζωής, είχε σταθμίσει τη ζωή του με ακρίβεια πάνω σε αυτή τη διελκυστίνδα, την υπέρτατη αποστολή και τη ζωή στον κόσμο.

Σε αυτή την κατεύθυνση είναι χαρακτηριστική η φράση του στίχου 10, κεφαλαίου στ’ της B’ προς Κορινθίους «ως μηδέν έχοντες και πάντα κατέχοντες», η οποία αποτυπώνει αυτή την ισορροπία. Μέσα από αυτό το χωρίο της Αγίας Γραφής βλέπουμε ότι ο απόστολος Παύλος βιώνει μια παράδοξη αλλά φαινομενική αντίθεση, ενώ περνάει δύσκολα, καθώς στερείται υλικών αγαθών, την ίδια στιγμή εκ διαμέτρου αντίθετα βλέπουμε να βιώνει τη χαρά και την ελευθερία από την άλλη.

Στην πορεία της ζωής μας βιώνουμε συχνά αυτής της φύσεως αντιθέσεις. Άλλοτε θλίψεις και στερήσεις, άλλοτε δε ευκολία και αφθονία. Ο Παύλος μας δίνει το μέσον, τον τρόπο της σύνθεσης των αντιθέσεων. «Δεν έχουμε και όμως έχουμε». Η μία όψη δεν έχουμε, η άλλη κατέχουμε τα πάντα.

Βέβαια, υλικά αγαθά δεν είναι μόνον τα χρήματα αλλά και άλλες καταστάσεις αυτής της ζωής, όπως η αναγνώριση, το κυνηγητό της προβολής, η προαγωγή μας, οι κάθε είδους επιτυχίες που επιθυμούμε και δεν ξέρουμε πώς να τις κατακτήσουμε.

Ο Παύλος μας αποκαλύπτει το σημείο της ομοιοστασίας μας, όπου μπορούμε να κλυδωνιζόμαστε και να ισορροπούμε. «Ως μηδέν έχοντες και τα πάντα κατέχοντες», το σημείο της ελευθερίας όπου ισορροπεί η τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Φτώχεια, θλίψεις, απογοητεύσεις από τη μια, γνώση και πλούτος, ελευθερία και χαρά από την άλλη.

Το σταθερό σημείο όπου ο άνθρωπος μπορεί να στοχαστεί και να θεραπεύσει τη γκρίνια του και να ενώσει τις αντιφάσεις του.

Ο λόγος του Αποστόλου Παύλου μας δίνει το μέτρο της σημασίας των υλικών αγαθών στη ζωή μας. Συνήθως δεν μας φτάνουν αυτά που έχουμε, θέλουμε όλο και περισσότερα, γιατί είμαστε άπληστοι.

Σύμφωνα με τον Απόστολο Παύλο είμαστε φτωχοί και ταυτόχρονα πλούσιοι ή πλούσιοι και ταυτόχρονα φτωχοί, ανάλογα με τη στάση μας απέναντι στα υλικά αγαθά και το βαθμό της προσκόλλησής μας σε αυτά.

Είναι κοινή εμπειρία όλων μας το γεγονός ότι, ακόμη και αν αποκτήσουμε κάποια αγαθά που επιδιώξαμε, το ανικανοποίητο εξακολουθεί να βασανίζει τη ζωή μας και ίσως περισσότερο από πριν, συνειδητοποιώντας ότι, για να νιώσουμε καλά, δεν είναι τελικά το ζητούμενο τα υλικά αγαθά.

Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι αυτό το οποίο λέει ο απόστολος: «ως μηδέν έχοντες και πάντα κατέχοντες» είναι κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που επαγγέλλεται ο διαλογισμός των ανατολικών θρησκειών και η λεγόμενη θετική σκέψη του δυτικού πολιτισμού, πρακτικές οι οποίες μπορούν να μας ξεγελάσουν και να ολισθήσουμε σε λάθη ή σε ένα φανταστικό κόσμο, επιδεινώνοντας την τραγικότητα της ύπαρξής μας.

Αντιθέτως αυτό το οποίο λέει ο απόστολος: «ως μηδέν και πάντα κατέχοντες» είναι κάτι εντελώς διαφορετικό, και μια πρόταση ουσιαστική, η οποία βοηθά τον άνθρωπο και τον θεραπεύει.