Ο διάλογος με τα παιδιά μας

Είναι από τη φύση των ανθρώπων δια της Δημιουργίας τους, να αναζητούν κάποιον για διαλογική κουβέντα. Η ανταλλαγή απόψεων είναι ένα βασικό αίτημα και ανάγκη. Τι καλύτερο να επιδιώκεται ένας διάλογος με τα παιδιά μας; Έχουμε να πάρουμε πολλά από το σκεπτικό μιας προχωρημένης νέας γενιάς. Ο Παιδαγωγικός λόγος με έμφαση το απαιτεί. Αλλά, πώς;…

Ιδού το αίτημα και η απάντηση.

Η πλέον σοβαρή και ενδιαφέρουσα παιδαγωγική αρχή, ανάμεσα στις παιδαγωγικές αναζητήσεις, είναι ο διάλογος. Είναι το καλύτερο μέσο, λένε οι παιδαγωγοί, για να επιτευχθεί ο σκοπός της αγωγής. Με το διάλογο επιτυγχάνεται η συνάντηση δύο ψυχών. Επέρχεται οικειότητα, συνεννόηση και συμφιλίωση. Ακόμα και αλληλογνωριμία. Μέχρι και διάλυση τυχόν παρεξηγήσεων. Ο λόγος, όταν εναλλάσσεται ανάμεσα σε δυο ανθρώπους, βοηθάει στην κατανόηση και το πλησίασμα του ενός προς τον άλλον. Αυτή η παιδαγωγική αρχή ενδιαφέρει ιδιαιτέρως τους γονείς. Προβάλλονται όμως επίμονα ερωτήματα: Επιδιώκουν οι γονείς το διάλογο; Διαλέγονται με τα παιδιά τους; Δημιουργούν προϋποθέσεις ανταλλαγής απόψεων με τα παιδιά τους; Κατά τον Ιωάννη το Χρυσόστομο, «Ό,τι είναι για το σώμα οι εναγκαλισμοί, είναι για την ψυχή η επικοινωνία με λόγια», (MG 61,491). Είναι όργανο ο διάλογος για μετάδοση γνώσεων, βιωμάτων, εμπειριών. Δεν είναι χαμένος χρόνος.

Εμποδίζεται όμως συχνά ο διάλογος. Ο λόγος είναι ότι εκείνος που έχει την πρωτοβουλία – και είναι ο μεγαλύτερος, ο γονέας εν προκειμένω – πολλές φορές τον τορπιλίζει από δική του ευθύνη. Μπαίνουν εμπόδια, θεληματικά ή αθέλητα. Χωρίς κάποτε να κατανοούνται και τα αίτια. Τέτοια μπορούμε να επισημάνουμε μερικά. Είναι: Η εξουσιαστικότητα και το προστακτικό ύφος του γονέα, είναι η υπερηφάνεια, είναι η άσκηση βίας και εξαναγκασμού, είναι η ανυπομονησία, είναι ο θυμός, είναι οι απειλές και οι βρισιές, είναι και πολλά άλλα. Ο γονέας χρεώνεται με τα αίτια τορπιλισμού του διαλόγου.

Κατόπιν τούτων προβάλλεται ένα νέο ερώτημα, σαν ξεκινήσει το ενδιαφέρον για διάλογο: Για ποια θέματα είναι απαραίτητο να διαλέγονται με τα παιδιά τους οι γονείς; Απαντούμε απλά. Οι γονείς να διαλέγονται με τα παιδιά τους για οικογενειακά, κοινωνικά και προσωπικά θέματα. Έχουν μπροστά τους ένα ακαλλιέργητο χωράφι, το παιδί. Πρέπει να δώσει καρπούς, παραγωγή ιδεών. Αυτό παραγγέλλουν και οι Πατέρες της Εκκλησίας μας. Πατερικά, διατάσσεται: Ισότιμα ο διάλογος με τα παιδιά. Να γίνεται διαλογική κουβέντα: «Για αγνότητα, για σεμνότητα, για θείες εντολές, για καταφρόνηση των παρανομιών». Άλλο ερώτημα: Πού και πότε να γίνεται; Ο χρόνος και ο τόπος διαλόγου μπορεί να είναι διάφορος. Ένας ενδεδειγμένος τόπος μάλιστα που προσφέρεται για γόνιμο και επωφελή διάλογο με τα παιδιά μας είναι το οικογενειακό τραπέζι, μεσημέρι – βράδυ. Προσφέρεται ως μοναδική ευκαιρία διαλόγου.

Όταν διαλεγόμαστε με τα παιδιά μας, είναι επιβεβλημένο και απαραίτητο να αφήνουμε πρωτοβουλίες σε κείνα. Να έχουν τον κύριο λόγο. Να είμαστε, όχι να δείχνουμε, συγκαταβατικοί. Να δείχνουμε ότι οι απόψεις των παιδιών είναι σεβαστές. Τότε κερδίζουμε την εμπιστοσύνη τους. Αισθάνονται ότι είναι προσωπικότητες με άποψη αποδεκτή. Στα ιδιαιτέρως ευαίσθητα προβλήματα των παιδιών, να επιδιώκουμε να συζητούνται κατ’ ιδίαν με το καθένα παιδί. Να μην ξεχνάμε ότι ο όλος τρόπος μας στη συζήτηση να είναι φιλικός σε βαθμό που να αισθάνεται το παιδί άνεση και χαρά. Να επιδιώκει και εκείνο το διάλογο και να λαχταράει συνομιλία με τους γονείς του. Πάνω από όλα δε αυτά, να μην ξεχνάνε οι γονείς ότι ο επιτυχημένος διάλογος πρέπει να συνοδεύεται με απέραντη υπομονή. Ο συνομιλητής νεαρός να αισθάνεται ελεύθερος συζητητής, που απολαμβάνει την αμέριστη εμπιστοσύνη των γονέων.

Στο οικογενειακό τραπέζι ο διάλογος ξεκινάει από την ευχαριστία και δοξολογία του Θεού με την κοινή προσευχή της τραπέζης. Συνεχίζεται με την αναφορά στα γεγονότα της ημέρας. Σχολική ζωή των παιδιών, δυσκολίες στη μελέτη και την πρόοδο, προβλήματα στο παιγνίδι και τους φίλους, και άλλα σχετικά. Ακολουθεί αναφορά στη δουλειά του Πατέρα και της Μητέρας. Την προετοιμασία των φαγητών και των υλικών προμηθειών. Συνεχίζεται με κουβέντα για κοινωνικά θέματα που αφορούν στον περίγυρο της οικογένειας. Καταλήγει στη συζήτηση των απλών προβλημάτων προόδου και αποκατάστασης των παιδιών. Μπορούν οι γονείς να ενημερώνουν τα παιδιά τους, ανάλογα με την ηλικία τους, και στα γενικότερα οικογενειακά προβλήματα. Ακόμα και ανασκόπηση μπορεί να γίνει για τη γενικότερη προοπτική ανάπτυξης του οικογενειακού πνεύματος. Να μαθαίνουν τα παιδιά την ιστορία της οικογένειας και της γενιάς τους.

Συμπέρασμα: Τα ενημερωμένα παιδιά πάνω στο πνεύμα και τη νοοτροπία των γονέων, δεν κινδυνεύουν να παρασυρθούν από τις οποιεσδήποτε εξωτερικές προσβολές. Αυτά τα παιδιά θα μεταφέρουν στις επόμενες γενιές το σωστό πνεύμα της γενιάς τους. Θα τους το αρνηθούμε;