Ο οιστρηλατημένος ευεργέτης της εθνικής μας παιδείας Νικόλαος Ζωσιμάς

Με εφαλτήριο τα Γιάννενα ξεκίνησε και ο Νικόλαος Ζωσιμάς, της μεγαλουργού ηθικά και επιχειρηματικά οικογένειας των Ζωσιμάδων, την μακρά πορεία του στο φάσμα του εμπορίου, για να αναδειχθεί σε έναν από τους  μεγάλους εμπόρους του παροικιακού ελληνισμού της Ρωσίας και να αποτελέσει εν συνεχεία, έναν υψηλής εθνικής ευαισθησίας ευεργέτη.  Είδε το φως της ζωής στα Ιωάννινα το 1759 και γονείς του ήταν, ο Παναγιώτης Ζωσιμάς και η Μαργαρίτα Τσουκαλά. Είχε ακόμα τα μεγαλύτερα αδέλφια, τους Ιωάννη και Αναστάσιο και τα μικρότερα, τους διδύμους Ζώη και Μιχαήλ, που συνέθεταν την έξοχη εθνευεργετικά οικογένεια των Ζωσιμάδων.

Ο Νικόλαος Ζωσιμάς, έλαβε την βασική του εκπαίδευση στα Ιωάννινα. Και εν συνεχεία μετανάστευσε με τα αδέλφια του Αναστάσιο και Ζώη, στο Λιβόρνο της Ιταλίας, διεκδικώντας ένας καλύτερο μέλλον, και έξω από την υπόδουλη Ελλάδα, που στέναζε από τον τουρκικό ζυγό. Πάραυτα θα εγκαταλείψει σύντομα την Ιταλία, αφού ο πρόωρος θάνατος του αδελφού του Ιωάννη το 1771, που είχε φύγει στο Νίζνα (Νίζνι Νόβγκοροντ) της Ρωσίας, τον εξαναγκάζει να διαδεχθεί την επιχείρηση του αδελφού του. Την περίοδο εκείνη στο Νίζνι ευδοκιμούσε εμπορικά και κοινωνικά ελληνική κοινότητα, η οποία μάλιστα απολάμβανε φοροαπαλλαγών και άλλων διευκολύνσεων, από την αυτοκράτειρα Μεγάλη Αικατερίνη.

Αλλά μαζί με τους αδελφούς του Αναστάσιο και Ζώη, ο ανήσυχος Νικόλαος Ζωσιμάς, θα φύγει για την Μόσχα, όπου και ήταν ο εμπορικός κόμβος της Ρωσίας. Θα αναπτύξει με τα αδέλφια του μια μεγάλη αλυσίδα επιχειρήσεων, στο φάσμα της εμπορίας καπνού, παστών ψαριών, μάλλινων ρούχων και άλλων αγαθών και θα εξακοντιστούν οικονομικά στα ύψη.  Και αυτή τους η οικονομική ακμή θα αυξάνεται με γεωμετρικούς ρυθμούς, καθιστώντας τους, κυρίαρχους παράγοντες, της κοινωνικής και οικονομικής ζωής της εποχής.  Την ώρα όμως που οι Ζωσιμάδες ακμάζουν οικονομικά, δεν θα παρασυρθούν ποτέ στην έπαρση και την μεγαλαυχία. Σεμνός, λιτός ο βίος τους, με κέντρο πάντα την πατρίδα και την ορθοδοξία. Ξεκινούν έτσι με όραμα ευγενές για την καθημαγμένη Ελλάδα, τις μεγάλες τους εθνικές προσφορές, για να στηρίξουν το υπόδουλο γένος και κυρίως στο φάσμα της παιδείας.  Στα 1799 έτσι οι Ζωσιμάδες, επιδίδονται στην δωρεάν έκδοση για την Ελλάδα πλήθους βιβλίων. Και επιχορηγούν με μεγάλο ποσό τον δάσκαλο του γένους Αδαμάντιο Κοραή, για να εκδώσει την περίφημη «Ελληνική Βιβλιοθήκη» του, δοθέντος μάλιστα ότι ο Νικόλαος Ζωσιμάς, είχε αναπτύξει μαζί του και αλληλογραφία.

Στο ίδιο μήκος κύματος της εθνικής τους προσφοράς, τα αδέλφια τους στην Ελλάδα, συμβάλουν με πελώρια ποσά την στήριξη της πατρίδας, για την ανέγερση νοσοκομείου, ορφανοτροφείου, σχολείου και πτωχοκομείου, στη γενέτειρά τους τα Ιωάννινα. Την ίδια περίοδο ο Νικόλαος Ζωσιμάς ακούγοντας την κλαγγή της ελληνικής ιστορίας, μυείται στην Φιλική Εταιρεία και συνδέεται με τον μεγάλο οικοδόμο της ελληνικής πατρίδας Ιωάννη Καποδίστρια, που διατελούσε υπουργός Εξωτερικών του Τσάρου Αλέξανδρου Α΄. Συνεχίζοντας τις προσφορές του στην Ελλάδα, δώρισε μια ατίμητης αξίας νομισματική συλλογή, αλλά και μια συλλογή του εκκλησιαστικών και άλλων βιβλίων, υπέρ των αναγκών της. Παράλληλα επιχορήγησε με γενναία ποσά τις εθνικοαπελευθερωτικές επιχειρήσεις στην Μολδοβλαχία, αλλά και στο εσωτερικό της Ελλάδος.

Με τον θάνατο του αδελφού τους Ζώη Ζωσιμά σα 1828, ο Νικόλαος και τα άλλα αδέλφια, κατέλειπαν μεγάλο ποσό για την ανοικοδόμηση της περίφημης «Ζωσιμαίας Σχολής» στα Ιωάννινα, που υπήρξε πρότυπο εκπαιδευτικό κέντρο της εποχής και συνέβαλε ζωτικά στην διάδοση της ελληνικής παιδείας, στα πρώτα απελευθερωτικά χρόνια. Στην μακρά χορεία ακόμα των εθνικών ευεργεσιών των Ζωσιμάδων, περιλαμβάνονται η δημιουργία Νομισματικού Μουσείου στην Αθήνα, με την παράλληλη δωρεά της πολύτιμης συλλογής τους, με αρχαία ελληνικά και ρωμαϊκά νομίσματα, η ανοικοδόμηση ορφανοτροφείου στην Πάτμο κ.α. Στο οικονομικό πεδίο τώρα, ο Νκόλαος Ζωσιμάς υποστήριξε την τραπεζιτική πίστη στην Ελλάδα, καταθέτοντας σημαντικά ποσά στην αρτιγέννητη τότε εθνική τράπεζα, από τον συμπατριώτη τους, Γεώργιο Σταύρου.

Με την διαθήκη του, ο φλογερός πατριώτης Νικόλαος Ζωσιμάς, κατέλειπε μεγάλα ποσά, για την δημιουργία, γηροκομείου και νοσοκομείου στα Ιωάννινα, για την πληρωμή των καθηγητών της Ζωσιμαίας Σχολής, για την ίδρυση βιβλιοθηκών, την δωρεάν σίτιση οικονομικά αδύναμων μαθητών, αλλά και για την εξόφληση χρεών και αποφυλάκιση φυλακισμένων για χρέη. Σε ηλικία 83 ετών, τον Φεβρουάριο του 1842, ο Νικόλαος Ζωσιμάς, έφυγε από την ζωή, την οποία τόσο είχε τιμήσει με τον ενάρετο και προοδευμένο βίο του. Δεν απέκτησε οικογένεια και παιδιά.

Υπήρξε ένας σπουδαίος πατριώτης και μεγάλος ευεργέτης, ο Νικόλαος Ζωσιμάς, που μέσα από στην οικονομική παντοδυναμία του, δεν απολησμόνησε ποτέ του, το χρέος του προς την Ελλάδα !