Παχυλές αντιλήψεις περί Θεού. Από τους αρχαίους Ανθρωπομορφίτες στους Μάρτυρες του Ιεχωβά.
19 Ιουλίου 2021Αποτελεί συχνό φαινόμενο μέσα στην ιστορία αρχαίες κακοδοξίες να επανεμφανίζονται αργότερα σε διαφορετικούς χώρους και με διαφορετική αφορμή. Στις αρχαίες αιρέσεις ανήκουν και οι λεγόμενοι Ανθρωπομορφίτες.
Ήταν αιρετικοί, λαϊκοί και μοναχοί, που παρερμήνευαν τις λεγόμενες ανθρωποπαθείς εκφράσεις της Αγίας Γραφής, και ιδιαιτέρως την έννοια του «κατ᾽ εικόνα» των ανθρωπολογικών διηγήσεων της Γενέσεως, είχαν μια πολύ παχυλή αντίληψη περί Θεού [1], καθώς πίστευαν ότι «ανθρωποειδές, ήγουν ανθωπόμορφόν εστι το Θείον» [2]. Επρόκειτο για μία αιρετική διδασκαλία, την οποία αναίρεσε συστηματικά και με εξαιρετική σαφήνεια μία κορυφαία εκκλησιαστική προσωπικότητα, ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας [3].
Υπόβαθρο αυτής της θεολογικής κακοδοξίας αποτελεί το γεγονός, το οποίο επισημαίνουν οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας, ότι με τον ανθρωπομορφισμό = (ανθωπόμορφόν εστι το Θείον) υπάρχει σύγχυση κτιστού και ακτίστου, παραγνωρίζεται ότι η θεία φύση είναι άκτιστη, απλή, ασύνθετη, ασχημάτιστη, ανείδεη, και, επιπλέον, παραγνωρίζουν κάτι εξίσου σημαντικό για την παρουσία των ανθρωπομορφικών εκφράσεων στην Αγία Γραφή.
Οι οπαδοί του ανθρωπομορφισμού, με το να εκλαμβάνουν κατά γράμμα αυτές τις εκφράσεις, δεν αντιλαμβάνονται ότι οι ιεροί συγγραφείς χρησιμοποιούν τέτοιου είδους εκφράσεις από το δικό μας κόσμο (εικόνες, τύπους ) με συμβολικό τρόπο και με αναφορά σ᾽ ένα υψηλότερο νόημα [4].
Και αυτό συμβαίνει, γιατί, όπως επεξηγεί ο Άγιος Κύριλλος: «Ου γαρ ετέρως ην ημάς δύνασθαι νοείν τα περί Θεού. Αιτία τοίνυν και πρόφασις αληθής του σωματικώς περί Θεού τους προς ημάς λόγους ποιείσθαι την θεόπνευστον Γραφήν, και νού και γλώττης εν ημίν η πτωχεία. Άρρητα γαρ παντελώς τα περί αυτού ·και ουκ ην συνιέναι των αναγκαίων δύνασθαι τους εν απτοίς και παχέσι όντας σώμασιν, ει μη εν τάξει παραδειγμάτων τα εαυτών δεχόμενοι» [5].
Ο ανθρωπομορφισμός όμως είναι και σήμερα υπαρκτός σε διάφορες αιρετικές κινήσεις. Μία τέτοια χαρακτηριστική περίπτωση αποτελούν και οι περί Θεού αντιλήψεις των λεγομένων Μαρτύρων του Ιεχωβά. Είναι γνωστή η φανατική πολεμική τους για το μυστήριο της Αγίας Τριάδος. Είναι, επίσης, γνωστή η αντιγραφική διδασκαλία τους περί του δήθεν μοναδικού ονόματος του Θεού. Οι περί Θεού όμως κακοδοξίες τους περιλαμβάνουν και μία παχυλή ανθρωπομορφική αντίληψη περί Θεού.
Σύμφωνα με την εταιρεία Σκοπιά ο Ιεχωβά Θεός «είναι πρόσωπο με πνευματικό σώμα» που μένει σε ορισμένο τόπο και αυτός είναι ο ουρανός . Πως αποδεικνύεται ότι ο Θεός έχει σώμα πνευματικό ; Απαντά η εταιρεία Σκοπιά : «Όπως καταλαβαίνουμε εκεί που υπάρχει νοημοσύνη υπάρχει και διάνοια. Και ξέρουμε ότι εκεί που υπάρχει διάνοια υπάρχει εγκέφαλος σ᾽ ένα σώμα συγκεκριμένου σχήματος. Γι᾽ αυτό, λοιπόν, η μεγάλη διάνοια που είναι υπεύθυνη για όλη τη δημιουργία ανήκει στη μεγάλη προσωπικότητα, τον Παντοδύναμο Θεό. Αν και δεν έχει υλικό σώμα, έχει πνευματικό. Ένα πνευματικό πρόσωπο έχει σώμα; Ναί, γιατί η Βίβλος λέει: ”Είναι σώμα ζωικόν, και είναι σώμα πνευματικόν” Α’. Κορινθίους ιε, 44» [7].
Είναι αυτονόητο, ότι τέτοιες χονδροειδείς αντιλήψεις περί Θεού δεν αντέχουν σε σοβαρή κριτική και βάσανο. Αποδεικνύουν όμως τι είδους “πνευματική” τροφή παρέχει, ο κατά δήλωσή τους, μοναδικός αγωγός της αλήθειας του Ιεχωβά σε όσους παγιδεύτηκαν στα δίχτυα της αίρεσης.
Θα ολοκληρώσουμε την σύντομη αναφορά μας στο θέμα μας με τη διαχρονικής αξίας επισήμανση του Αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, σχετικά με την οποιαδήποτε κυριολεκτική ανθρωπομορφική κατανόηση του μυστηρίου του Θεού: «εστίν ασύνετον παντελώς, και τοις της εσχάτης δυσσεβείας εγκλήμασιν υπενεγκείν δυνάμενον τους ούτως ελομένους φρονείν» [8].
