Ήλιος, Εγκαύματα και λοιπές Παρενέργειες

Ο χρόνος που μπορεί κανείς να εκθέσει το σώμα του στον ήλιο εξαρτάται από πλήθος παραγόντων. Η υπερβολική έκθεση προκαλεί έγκαυμα. Ωστόσο δεν είναι αυτή η μοναδική συνέπεια της απερίσκεπτης έκθεσης στον ήλιο, αφού η τελευταία μπορεί επίσης να επηρεάσει ποικιλοτρόπως το δέρμα και τα μάτια μας.

Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο προκαλεί έγκαυμα στις ακάλυπτες περιοχές του δέρματος. Το έγκαυμα που προκαλείται είναι συνήθως 1^ου βαθμού, δηλαδή ερύθημα, ερυθρότητα του δέρματος με άλλοτε άλλου βαθμού οίδημα και πόνο αναλόγως του οιδήματος, που εμφανίζεται 3-5 ώρες μετά την έκθεση στον ήλιο, χειροτερεύει τις επόμενες 12-24 ώρες και χάνεται στις 72. Σπανιότερα δημιουργείται έγκαυμα 2^ου βαθμού, δηλ. στην περιοχή της ερυθρότητας εμφανίζονται φυσαλίδες, φουσκάλες με ορώδες υγρό, και ακολουθεί μετά απολέπιση της επιδερμίδας, και ίαση χωρίς κατά κανόνα να εγκαταλείπεται σημάδι, εκτός εάν έχει γίνει επιμόλυνση.

Ο ήλιος εκπέμπει υπέρυθρες και υπεριώδεις ακτίνες. Το έγκαυμα προκαλούν οι υπεριώδεις ακτίνες (UltraViolet: UV) και μάλιστα οι Β υπεριώδεις, οι UVB.

Λέγοντας υπερβολική έκθεση, εννοούμε το να εκτεθεί κάποιος στον ήλιο, πάνω από τον επιτρεπόμενο γι’ αυτόν χρόνο. Επομένως η … κανονική ή υπερβολική έκθεση δεν είναι ίδια για όλους, αλλά εξατομικεύεται και εξαρτάται από τον τύπο του δέρματος, την ηλικία, την λήψη ή μη φαρμάκων και την ευαισθησία του ατόμου. Έτσι άτομα με λευκό δέρμα, φυσικά ξανθά ή κόκκινα μαλλιά, με ιστορικό ηλιακού εγκαύματος μετά από ελάχιστη έκθεση στον ήλιο είναι πιο ευαίσθητα. Πιο αναλυτικά μπορεί κάποιος να δει τον «τύπο» του στην ταξινόμηση κατά Fitzpatrick:

Τα παιδιά είναι πιο ευαίσθητα, κάτω δε των 6 μηνών απαγορεύεται η έκθεση στον ήλιο.

΄Ατομα που παίρνουν τα εξής φάρμακα: αντιβιοτικά της ομάδας των κινολονών ή των τερακυκλίνών, διουρητικά όπως θειαζίδες και φουροσεμίδη (Lasix), παυσίπονα της ομάδας των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών, αντιαρρυθμικά, όπως η αμιοδαρόνη, άντιψυχωσικά, όπως οι φαινιθειαζίνες, πρέπει να γνωρίζουν ότι έχουν αυξημένη φωτοευαισθησία και πρέπει να αποφεύγουν την έκθεση στον ήλιο.

΄Οσον αφορά στην υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου, αυτή εξαρτάται από την απόσταση του ήλιου από την γή, η οποία  σχετίζεται με το γεωγραφικό πλάτος, την εποχή του έτους και την ώρα της ημέρας. Επίσης εξαρτάται από το υψόμετρο, την ηλιοφάνεια, και από τον περιβάλλοντα χώρο. ΄Ετσι οι χώρες που βρίσκονται κοντά στον Ισημερινό( με μικρό γεωγραφικό πλάτος) έχουν όλο το έτος υψηλή UV. ΄Οσο μεγαλύτερο το γεωγραφικό πλάτος, τόσο μεγαλύτερη η ετήσια διακύμανση της UV, που βέβαια είναι περισσότερη το καλοκαίρι, ενδιάμεση την άνοιξη και το φθινόπωρο, και μικρή έως μηδαμινή τον χειμώνα, όπως είναι στις νότιες ή βόρειες χώρες. Περιττό να αναφέρουμε την ένταση του ήλιου και της UVB τις ώρες μεταξύ 10 το πρωί και 4 το απόγευμα με κορύφωση στις 12 το μεσημέρι διότι είναι σε όλους αισθητή!

Ως προς το υψόμετρο, όσο μεγαλύτερο, τόσο μικρότερη η απορρόφηση της υπεριώδους ακτινοβολίας (αραίωση της ατμόσφαιρας και του όζοντος), επομένως μεγαλύτερος ο κίνδυνος. Για κάθε 1.000μέτρα ύψους η UV αυξάνει κατά10-12%!

Και προσοχή! μπορεί να ανεχόμαστε περισσότερο τον ήλιο μια συννεφιασμένη ημέρα, αλλά αυτό δεν σημαίνει, ότι κινδυνεύουμε λιγότερο από ηλιακό έγκαυμα, διότι η UV διαπερνά κατά 80% τα σύννεφα, σε μερικές δε περιπτώσεις ανάλογα με την διάχυση που συμβαίνει μπορεί να είναι ίση ή και περισσότερη από την UV του ανέφελου ουρανού!

΄Ολοι γνωρίζουμε, ότι στην ακρογιαλιά κάνουμε συνήθως την κατ’ ευφημισμό ηλιοθεραπεία . Αυτό μπορεί ως ένα σημείο να σχετίζεται με το κολύμπι, αλλά είναι γεγονός ότι το μαύρισμα επιτυγχάνεται πιο γρήγορα (και το έγκαυμα επίσης!), διότι το μεν νερό και το έδαφος αντανακλούν, άρα αυξάνουν την UV κατά 10%, η στεγνή άμμος κατά 15%, ο αφρός του κύματος κατά 25%, και το χιόνι κατά 80%. Εξ ου και το μαύρισμα εν μέσω του χειμώνος των σκιέρ του χιονιού!

Εκτός από τα ακάλυπτα μέρη του σώματος από έγκαυμα κινδυνεύουν και τα… ακάλυπτα μάτια! ΄Αμεσα αποτελέσματα της έκθεσης των ματιών στον ήλιο είναι επιπεφυκίτις, κεραταοειδίτις, και ιριδίτις, που σημαίνουν φλεγμονή αντιστοίχως του επιπεφυκότος του κερατοειδούς και της ίριδος, ενώ μακροχρονίως μπορεί να δημιουργηθεί πτερύγιο, καρκίνος του επιπεφυκότα, και καταρράκτης.

Ο ήλιος δεν προκαλεί μόνον έγκαυμα, που είναι άμεσο αποτέλεσμα, αλλά έχει και μακροχρόνιες επιπτώσεις, για τις οποίες η ενέργεια του είναι αθροιστική, όπως είναι ο καρκίνος του δέρματος, η φωτογήρανση, ακόμη και καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος.

‘Ετσι γενικώς η «κάλυψη» βοηθάει και παρέχει προστασία από τον ήλιο. Ρούχα μακριά, φαρδιά (τα ανοικτόχρωμα απλά μας ζεσταίνουν λιγότερο, αλλά απορροφούν λιγότερο από τα σκούρα χρώματα την ακτινοβολία) και γυαλιά που να απορροφούν την UV είναι ό,τι καλύτερο για να αντέξουμε τον ήλιο, ενώ στα ακάλυπτα μέρη, πρόσωπο, χέρια, πόδια τα καλύπτουμε με ένα αντιηλιακό  με υψηλό δείκτη προστασίας. Ο δείκτης προστασίας μας δίνει παράταση του χρόνου που ο καθένας μας αντέχει χωρίς να πάθει έγκαυμα, περίπου τόσες φορές, όσες ο αναγραφόμενος δείκτης(SPF). Π.χ. εάν το όριο αντοχής μας είναι 15 λεπτά, τότε ένα αντιηλιακό με 30 SPF δείκτη θα μας επιτρέψει να αντέξουμε 15 X 30 =450λεπτά! Ωστόσο πρέπει να γνωρίζουμε:

α) ότι με την πάροδο του χρόνου το αντιηλιακό και η προστασία του εξασθενεί, εάν δε βραχεί, αυτό ισχύει ακόμη και για τα αδιάβροχα αντιηλιακά, εξασθενεί ακόμη περισσότερο

β)ότι πρέπει να το εφαρμόζουμε τουλάχιστον 20-30 λεπτά πριν την έκθεση στον ήλιο και

γ)ότι το αντιηλιακό μας προστατεύει από την ακτινοβολία UVB που ευθύνεται για τα εγκαύματα και όχι από την UVΑ, που ευθύνεται περισσότερο για τη φωτογήρανση και ενδεχομένως και για άλλες παρενέργειες, δεδομένου ότι οι επιδράσεις της δεν έχουν μελετηθεί πλήρως.

΄Υστερα από όλα αυτά, συμπληρώνοντας τον Βάρναλη μπορούμε να τραγουδήσουμε:

«ήλιε μου που πόσο είσαι πάνω

και δόξα τω Θεώ»

και γι’ αυτό!