Γέροντας Ανανίας: Του Σταυρού! Τι μεγάλη εορτή, τι θρίαμβος, τι χαρά, τι προστασία, τι ασφάλεια!

Αρχιμανδρίτης Ανανίας Κουστένης (1945-2021).

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Η Εκκλησία μας, [στις] 13 του μηνός Σεπτεμβρίου, εορτάζει τα εγκαίνια του ναού της Αναστάσεως του Χριστού μας. Η αγία Ελένη πήγε στους Αγίους Τόπους το 326 μ.Χ., σταλμένη από τον άγιο και Μέγα Κωνσταντίνο, και βρήκε τον Τίμιο Σταυρό, στις 6 Μαρτίου.

Και ευθύς αμέσως έκαμε ενέργειες, με την σύμπραξη και την έγκριση και τη βοήθεια τη μεγάλη του υιού της, του Μεγάλου Κωνσταντίνου, και άρχισε να κτίζεται ο ναός της Αναστάσεως στους Αγίους Τόπους, στην Ιερουσαλήμ. Και σε εννέα χρόνια ετελείωσε.

Η αγία Ελένη, εν τω μεταξύ, είχε κοιμηθεί, αλλά ο Μέγας Κωνσταντίνος ζούσε και βασίλευε. Και στις 13 Σεπτεμβρίου, σαν αύριο, το 335 μ.Χ., εννέα χρόνια αφότου ευρέθη ο Τίμιος Σταυρός, στην αγία Σιών, έγιναν τα εγκαίνια. Ήταν εκεί αναρίθμητοι αρχιερείς και ιερείς και μοναχοί και λαός κι ο βασιλεύς και άρχοντες και συγκλητικοί, να πλήθος δυσεξαρίθμητον.

14 Σεπτεμβρίου Ύψωση του Τιμίου Σταυρού
Και τη δεύτερη μέρα των εγκαινίων, 14 του μηνός Σεπτεμβρίου, ήταν τόσα τα πλήθη, που ήθελαν να ασπασθούν τον Τίμιο Σταυρό, η πρώτη μέρα έφυγε με τα εγκαίνια και τις διαδικασίες, άλλωστε τα εγκαίνια έχουν μεγάλες διαδικασίες και μάλιστα τόσο μεγάλα εγκαίνια, τη δεύτερη μέρα, λοιπόν, ζήτησε ο λαός, αφού δεν μπορούσαν να προσκυνήσουν όλοι τον Τίμιο Σταυρό, να τον υψώσει ο πατριάρχης, από τον άμβωνα, και να τον δούνε, τουλάχιστον.

«Τι χάρη χουν τα μάτια», που λέει κι ο εθνικός μας ποιητής! Να τον δούνε τα μάτια. Ν’ αγιασθούν και τα μάτια. Και ν’ αγιασθεί και η ψυχή τους και το είναι τους. Και όντως ύψωσε τον Σταυρό ο πατριάρχης τον Τίμιο από τον άμβωνα ψηλά, τον είδαν εκείνα τα αμέτρητα πλήθη, και άρχισαν να φωνάζουν και να λένε το «Κύριε, ελέησον». Σείστηκε ο τόπος.

Έφθασε μέχρι τον ουρανό αυτή η κραυγή η μεγάλη. Αυτό το «Κύριε, ελέησον». Αυτή η ψαλμωδία και η ικεσία. Η δέηση και η δοξολογία. Και πέρασαν, σιγά-σιγά, οι χρόνοι κι οι καιροί, η ημέρα των εγκαινίων ξεχάστηκε, έγινε προεόρτιος της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, κι έτσι, η πρώτη ημέρα μετά τα εγκαίνια, η μεθέορτος, έγινε κυρίως εορτή.

Και εορτάζει η Εκκλησία την Ύψωση του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού, που έγινε στα 335, 14 του μηνός Σεπτεμβρίου.

Στα 614, όμως, μ.Χ. ήλθαν οι Πέρσες, οι βάρβαροι αυτοί, στην Ιερουσαλήμ, έκαμαν καταστροφές και σφαγές και λεηλασίες, και πήραν, για να τιμωρήσουν τους χριστιανούς και να τους προσβάλουν, τον Τίμιο Σταυρό, μαζί με τον πατριάρχη Ζαχαρία και με άλλους πολλούς αιχμαλώτους, στα βάθη της Περσίας.

Τότε, ο μέγας αυτοκράτωρ του Βυζαντίου Ηράκλειος, ο όντως σταυροφόρος, ο πρώτος σταυροφόρος της Ανατολής, επεχείρησε εκστρατεία και πήγε στα βάθη της Περσίας κι εκεί ενίκησε και συνέτριψε τους Πέρσας, στη Νινευί, 12 του μηνός Δεκεμβρίου, του αγίου Σπυρίδωνος, 627.

Και στη συνέχεια γύρισε στην Κωνσταντινούπολη, ύψωσε στο ναό της Αγίας Σοφίας τον Τίμιο Σταυρό, και τον επόμενο χρόνο 629, 14 Σεπτεμβρίου, ύψωσε τον Τίμιο Σταυρό και πάλι στον ναό της Αναστάσεως, αφού τον επανέφερε θριαμβευτικά. Κι οι λαοί, τότε, και τα έθνη και οι υπόλοιποι όλοι εδοξολόγησαν τον Κύριο και εκραύγασαν το «Κύριε ελέησον».

Και το έτος εκείνο, 629 μ.Χ., ο μέγας Ηράκλειος εξέδωκε διάταγμα και όρισε να εορτάζεται, σ’ όλη την αυτοκρατορία και σ’ όλη την χριστιανοσύνη, τι; Η παγκόσμιος Ύψωσις του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού. Σ’ όλο τον κόσμο. Σ’ όλη την πλάση. Σ’ όλη την χριστιανοσύνη.

Τη μέρα αυτή υψώνεται ο Τίμιος και Ζωοποιός Σταυρός, πάνω στον οποίο υψώθηκε ο φιλάνθρωπος Χριστός μας, για να μας ανυψώσει από τη γη στον ουρανό. Από την αμαρτία στη χάρη. Από το θάνατο στη ζωή. Απ’ το σκοτάδι στο φως.

Γι’ αυτό, λίγο πριν πεθάνει ο φιλάνθρωπος, τι έλεγε; «Καγώ, εάν υψωθώ, πάντας ελκύσω προς εμαυτόν». – Κι εγώ, αν σταυρωθώ και αναστηθώ, θα σας ελκύσω κοντά μου.

Και μας ελκύει κοντά Του.

Καθώς Εκείνος ανελήφθη εις τους ουρανούς, εκάθησεν εκ δεξιών του Πατρός, κι εκεί πρεσβεύει για μας εις το διηνεκές και μας φροντίζει παντοιοτρόπως. Κι όταν κάθε ψυχούλα φεύγει απ’ αυτή την πλάση, έρχεται ο ίδιος, όπως όρισε στο ευαγγέλιο, και τι κάνει; Μας παραλαμβάνει.

Ο ταπεινός και πράος Ιησούς έρχεται και μας παραλαμβάνει στη βασιλεία Του. Και μας υψώνει και μας φέρνει κοντά Του. Κοντά Του. Στην αιώνια πατρίδα. Στην αιώνια ζωή. Στον παράδεισο. Κι αυτά όλα είναι συγκλονιστικά.

Γι αυτό και η Εκκλησία μας, στις 14 του μηνός, τα συνέπλεξα, 13 και 14, γιατί μόνο έτσι εξηγούνται τα γεγονότα, εορτάζει την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Και ευλογεί τα τέσσερα πέρατα του κόσμου. Ανατολή και Δύση, Βορρά και Νότο. Τον τετραπέρατο κόσμο. Κι έτσι γίνεται ο Σταυρός ο φύλαξ πάσης της οικουμένης.

Τον υψώνομε, λοιπόν, κι εμείς τον Τίμιο Σταυρό, κάθε χρόνο, και παίρνομε τη χάρη Του και παίρνομε τη δύναμή Του και λαμβάνομε την προστασία Του κι έχομε χαρά μεγάλη. Και προσπαθούμε κι εμείς, με τη μετάνοια και τη διόρθωση του βίου μας, να ανυψώνομε τη ζωή μας και να γινόμαστε καλύτεροι. Να γινόμαστε του Χριστού.

Να έχομε σταυρωμένο βίο. Και σταυροαναστάσιμη πορεία, όπως ορίζει η αγία μας Εκκλησία. Είναι σπουδαία αυτά και μεγάλα. […]

«Σταυρός υψούται σήμερον και κόσμος αγιάζεται».

Τι μεγάλη εορτή! Τι θρίαμβος και τι χαρά! Και τι προστασία! Και τι ασφάλεια!

Τον Τίμιο Σταυρό και τον Εσταυρωμένο και Αναστημένο Χριστό τον τρέμουν οι δαίμονες και τα όργανα του σκότους. Τίποτε άλλο δεν φοβούνται, όσο τον Τίμιο Σταυρό και τον εσταυρωμένο χριστιανικό βίο.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Αρχιμανδρίτη Ανανία Κουστένη, «Φθινοπωρινό συναξάρι», τόμος α’, των εκδόσεων Ακτή 2008.