Κερκυραϊκά Θουκυδίδη: η ανατομία ενός εμφύλιου σπαραγμού

Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΣΠΑΡΑΓΜΟΣ

ΜΕΤΑΞΥ ΚΕΡΚΥΡΑΙΩΝ ΚΑΙ ΚΟΡΙΝΘΙΩΝ

Τα Κερκυραϊκά γεγονότα, έτσι όπως μας τα περιγράφει ο Θουκυδίδης στην ιστορία του, εκτυλίσσονται σε τέσσερα μέτωπα: Την Επίδαμνο, την Κέρκυρα, την Κόρινθο και την Αθήνα. Θα τα περιγράψουμε σε γενικές γραμμές και θα αναλύσουμε και δύο λόγους των πρωταγωνιστών Κερκυραίων και Κορινθίων, για να σχηματίσουμε μια πλήρη εικόνα.

Προκαταρκτικά θέλουμε να σημειώσουμε ότι τα αίτια αυτών των συγκρούσεων είναι κατά πρώτο λόγο ιδεολογικά – πολιτικά, που προβάλλονται συνήθως, όμως τα βαθύτερα και λιγότερο προβεβλημένα είναι οικονομικά αλλά και ψυχολογικά, δηλαδή τα ανθρώπινα πάθη.

Όλα αυτά συμπλέκονται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μην μπορεί κανείς να τα ξεμπλέξει.

Ένα άλλο σημείο που πρέπει να τονίσουμε είναι ότι ο ελληνικός κόσμος του 5^ου αιώνα ήταν χωρισμένος σε δύο στρατόπεδα, ένα το δημοκρατικό με κέντρο την Αθήνα, και ένα ολιγαρχικό με κέντρο την Σπάρτη. Οι υπόλοιπες πόλεις με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο είχαν κάποια εξάρτηση από τα δύο αυτά κέντρα των αποφάσεων. Επομένως η ιδεολογική ταυτότητα των πόλεων προβάλλονταν ως πρώτο χαρακτηριστικό που πρέπει να έχει μια πόλη, για να ενταχθεί στο αντίστοιχο στρατόπεδο, αλλά ας μην κρυβόμαστε τα κίνητρα πάντα ήταν οικονομικά και γι’ αυτούς που διαχειρίζονταν τις τύχες των Ελλήνων. Ειδικά στα Κερκυραϊκά γεγονότα διαδραματίζονται με τέτοιο δραματικό τρόπο λόγω του μεγάλου φανατισμού, ώστε να μιλάμε όχι απλώς για νίκη έναντι των αντιπάλων αλλά για προσπάθεια εξόντωσης.

Θα μου πείτε αυτή ήταν η πάγια πρακτική των αρχαίων, η νικήτρια δύναμη να καταστρέφει την νικημένη, να σκοτώνει τους άνδρες και να αιχμαλωτίζει τα γυναικόπαιδα. Δεν πρέπει όμως τα προχριστιανικά γεγονότα τα κρίνουμε με χριστιανικά κριτήρια. Φυσικά υπάρχουν παντού όρια συνθήκες και ηθικές εντολές που πρέπει να τηρούνται.

Ας έρθουμε λοιπόν στο προκείμενο και μετά θα μιλήσουμε για το κλίμα και τις επιπτώσεις του Πελοποννησιακού πολέμου.

Α΄ Μέτωπο: Η Επίδαμνος

Η Επίδαμνος ήταν μια μικρή σχετικά πόλη, αποικία των Κερκυραίων αλλά αποικιστής ήταν Κορίνθιος με άλλους Δωριείς. Είχε όμως στενές σχέσεις με την Κέρκυρα και επικρατούσε το δημοκρατικό πολίτευμα, όπως και στην Κέρκυρα. Υπήρχε παράλληλα και το ολιγαρχικό και μεταξύ αυτών των δύο παρατάξεων διεξήχθη ένας φοβερός εμφύλιος πόλεμος με καταστρεπτικά αποτελέσματα ήδη στις αρχές του Πελοποννησιακού πολέμου που προεικόνιζαν δυστυχώς τα δεινά στο τέλος του πολέμου.

Η Επίδαμνος αναπτύχθηκε σε σημαντική πόλη αλλά από τους πολλούς εμφύλιους πολέμους αποδυναμώθηκε. Λίγο πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο οι ολιγαρχικοί με την βοήθεια άλλων βαρβάρων λήστευαν τους δημοκρατικούς. Τότε οι Επιδάμνιοι ζήτησαν την βοήθεια της δημοκρατικής μητρόπολής τους, της Κέρκυρας, αλλά επειδή δεν εισακούγονταν, κάθισαν ικέτες στο ναό της Ήρας και, επειδή και πάλι δεν τους βοηθούσαν, σηκώθηκαν και έφυγαν. Οι Επιδάμνιοι μετά από τη συμβουλή του Μαντείου των Δελφών έρχονται στην Κόρινθο και οι Κορίνθιοι υποσχέθηκαν να τους βοηθήσουν. Οι Κορίνθιοι λοιπόν στέλνουν μικρή βοήθεια στην Επίδαμνο αλλά, όταν το έμαθαν αυτό οι Κερκυραίοι, εξοργίστηκαν και απαίτησαν από τους ολιγαρχικούς Επιδάμνιους να παραδώσουν τους στρατιώτες που έστειλαν οι Κορίνθιοι και να δεχτούν πίσω τους εξόριστους δημοκρατικούς Επιδάμνιους. Οι ολιγαρχικοί Επιδάμνιοι δεν ανταποκρίθηκαν στις απαιτήσεις των δημοκρατικών Κερκυραίων και οι Κερκυραίοι άρχισαν την πολιορκία της πόλης. Οι Κορίνθιοι με τους συμμάχους τους σπεύδουν στην Επίδαμνο με πλοία. Οι Κερκυραίοι πηγαίνουν στην Κόρινθο και προτείνουν διαιτησία και ζητούν να απευθυνθούν στο μαντείο των Δελφών. Οι Κορίνθιοι όμως ετοιμάζονται για πόλεμο και στέλνουν σημαντική ναυτική δύναμη. Οι Κερκυραίοι με ενισχυμένες τις δυνάμεις τους στέλνουν κήρυκα για ανακωχή, αλλά οι Κορίνθιοι δεν δέχονται και έτσι συνάπτεται ναυμαχία, στην οποία νίκησαν οι Κερκυραίοι τους Κορινθίους.

Β΄ Μέτωπο: Αθήνα

Στο σημείο αυτό και οι Κερκυραίοι και οι Κορίνθιοι στέλνουν πρέσβεις στην Αθήνα και οι μεν Κερκυραίοι ζητάνε συμμαχία με τους Αθηναίους, οι δε Κορίνθιοι ζητάνε από τους Αθηναίους να μην κάνουν δεκτό το αίτημά τους. Τους λόγους αυτούς θα τους διαπραγματευτούμε λεπτομερώς στη συνέχεια.

Οι Αθηναίοι υπογράφουν μόνο αμυντική συμμαχία «επιμαχία», διότι οι Αθηναίοι δεν ήθελαν να λύσουν «τις τριακοντούτεις σπονδές» με τους Λακεδαιμόνιους.

Στα Σύβοτα όμως συγκεντρώθηκαν όλες οι δυνάμεις των Κορινθίων και των συμμάχων των, των Κερκυραίων και των Αθηναίων από την άλλη. Έγινε σφοδρή ναυμαχία με ενεργή συμμετοχή των Αθηναίων. Οι Κορίνθιοι έστειλαν πρέσβεις στους Αθηναίους να παραπονεθούν για την παραβίαση της συνθήκης και οι Αθηναίοι τους απαντούν ότι δεν παραβίασαν την συνθήκη αλλά έσπευσαν να βοηθήσουν τους συμμάχους τους. Οι Κορίνθιοι από τους αιχμαλώτους Κερκυραίους άλλους πούλησαν δούλους και άλλους τους προόριζαν να τους στείλουν στην Κέρκυρα, για να αλλάξουν την πολιτική της κατάσταση από δημοκρατία σε ολιγαρχία.

(Συνεχίζεται)