Και τίς εστί μου πλησίον;

Ο νομικός που πλησίασε το Χριστό και άνοιξε μαζί του διάλογο, φάνηκε να αγνοεί ποιος είναι ο πλησίον, που οι Γραφές έλεγαν ότι πρέπει να τον αγαπάνε, όπως τον εαυτό τους. Αυτό στάθηκε αφορμή να δοθεί από το Χριστό η απάντηση, μέσα από την έξοχη παραβολή του Καλού Σαμαρείτη, που διασώζει ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Στην παραβολή αυτή περιγράφεται ζωηρά και ανάγλυφα ο τύπος του εύσπλαχνου ανθρώπου, που προσφέρει κάθε φροντίδα στον ευρισκόμενο σε δεινή κατάσταση συνάνθρωπό του. Το θύμα των ληστών δεν είναι συγγενής, γνωστός, ομοεθνής του εύσπλαχνου ανθρώπου. Είναι άγνωστος, είναι ξένος, είναι αλλοεθνής, είναι Ιουδαίος. Ο εύσπλαχνος είναι Σαμαρείτης, δηλαδή πολίτης μιας σχεδόν εχθρικής χώρας.

«Πλησίον» για τον εύσπλαχνο είναι κάθε άνθρωπος, που είναι σε ανάγκη και χρειάζεται υποστήριξη, βοήθεια, επιμέλεια, φροντίδα. Για τον άσπλαχνο δεν είναι αυτός πλησίον. Γιαυτό μένει αδιάφορος, ασυγκίνητος, ψυχρός. Περνάει, βλέπει και αντιπαρέρχεται. Δεν θέλει να μπλέξει, δεν θέλει να ξοδέψει, δεν θέλει να καθυστερήσει. Τραβάει το δρόμο του. Ακόμα και όταν έχει αυξημένη υποχρέωση να παρέμβει….

Ο Ιερός Χρυσόστομος, στο λόγο του για την παραβολή του «εμπεσόντος εις τους ληστάς», μας καλεί να νοήσουμε την παραβολή αυτή και από μια άλλη οπτική. Με συμβολισμούς, που παραπέμπουν στο όλο σωτήριο σχέδιο του Θεού. Λέει λοιπόν ο Μεγάλος Πατέρας:

Ιερουσαλήμ είναι η Ουράνιος Πολιτεία. Ιεριχώ είναι η Πολιτεία του κόσμου τούτου. Οδός είναι ο επίγειος βίος. Ληστές είναι ο Διάβολος, που είναι ο φορέας των αμαρτιών. Πληγές είναι οι αμαρτίες. Το εξέδυσαν σημαίνει ότι αφήρεσαν από τον άνθρωπο την στολή της υπακοής στο Λόγο του Θεού. Ιερέας είναι ο Μωυσής και ο Ααρών. Λευίτης είναι οι Προφήτες. Σαμαρείτης είναι ο ίδιος ο Χριστός. Η μίξη του οίνου και του ελαίου, είναι η μίξη θεότητας και ανθρωπότητας. Δέσιμο των τραυμάτων είναι το δέσιμο του διαβόλου. Το έθηκεν επί το ίδιο κτήνος, σημαίνει ότι επωμίστηκε τον σαρκικόν άνθρωπο για να τον μεταφέρει στο χώρο της σωτηρίας. Πανδοχείο είναι η Εκκλησία. Πανδοχέας ο Απόστολος Παύλος. Τα δύο δηνάρια είναι η Παλαιά και η Καινή Διαθήκη. Το εάν δεν επαρκέσουν τα δύο δηνάρια και προσδαπανήσει ο πανδοχέας, «εν τω επανέρχεσθαί με» σημαίνει ότι κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου θα δοθεί όποια συμπληρωματική ανταπόδοση αντιστοιχεί στο επιπλέον.

Με τους παραπάνω συμβολισμούς το ιστορικό της παραβολής εξελίσσεται ως ακολούθως: Ζώντας ο πρώτος άνθρωπος, ο Αδάμ, στον Παράδεισο, στην «Ιερουσαλήμ», προ της παρακοής, είχε το ουράνιον φρόνημα, την ισάγγελον πολιτείαν, υπ΄ουδενός ενικάτο, υπ΄ουδενός ετραυματίζετο. Όταν όμως παράκουσε την εντολή του Θεού, τότε κατέβη στην «Ιεριχώ», δηλαδή στη γη και στο επίγειο «Πολίτευμα». Κατέβη από τη δόξα στην αδοξία. Από την τρυφή του Παραδείσου στην ακανθηφόρο γη. Από τη δικαιοσύνη και αγιωσύνη των Ουρανών, στην Ιεριχώ, στο πτώμα της παρακοής και του θανάτου. Καθ΄οδόν εμπίπτει στους ληστές, τουτέστιν στο διάβολο και τους συνανακειμένους του. Αυτοί του αφαιρούν πρώτα την ενδυμασία, δηλαδή την υπακοή, την φιλία με τους Αγγέλους, την ακήρατη δόξα, την επουράνια ζωή. Μετά του προξενούν πληγές στο σώμα, δηλαδή τον γεμίζουν με όλες τις αμαρτίες. Τον αφήνουν μισοπεθαμένο, όχι διότι δεν ήθελαν τον θάνατό του, αλλά διότι ο Θεός δεν ήθελε τον θάνατό του. Ήθελε την μετάνοιά του. Τον αφήνουν καταμεσής του δρόμου. Δρόμος είναι η επίγεια ζωή.

Ο ιερέας και ο λευίτης, δηλαδή, ο Μωυσής, ο Ααρών και οι Προφήτες, πέρασαν και προχώρησαν στο δρόμο τους, γιατί αν και φίλοι του Θεού, δεν μπορούσαν να συγχωρέσουν τις αμαρτίες και να αναστήσουν τον τραυματισμένο άνθρωπο. Γιατί και αυτοί ήσαν ομόσαρκοι και δεν ήσαν αναμάρτητοι.

Ακολουθεί κάποιος Σαμαρείτης, σπουδαίος στα έργα, εύσπλαχνος στην διάθεση, φίλος στους συνανθρώπους. Βλέποντας τον πληγωμένο τον λυπήθηκε και του έδεσε τα τραύματα, δηλαδή τις αμαρτίες. Πρόσωπο και εικόνα Σαμαρείτου αναλαμβάνει ο ίδιος ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Όχι κατά τη Φύση της θεότητας, αλλά κατά τη μίμηση της ευσπλαχνίας. Ο Κύριος κατά την θέα του σώματος εφάνη όμοιος με τους Προφήτες και τους Πατριάρχες, αλλά κατά τη δύναμη της θεότητας μεγαλύτερος πάντων. Και όπως ο Σαμαρείτης δεν ανήκε στο έθνος των Ιουδαίων, αλλά προερχόταν από άλλο έθνος, έτσι και ο Χριστός δεν προερχόταν από αυτόν τον κόσμο, αλλά από τον Ουρανό….

Πόσο στ΄αλήθεια η παραβολή αυτή είναι ενδιαφέρουσα και διδακτική, προπαντός στους καιρούς μας!