Ο έξοχος ηθικά εθνικός ευεργέτης Μιχαήλ Τοσίτσας !

Γεννημένος στο ιστορικό Μέτσοβο, πατρίδα πολλών εθνικών μας ευεργετών και προικοδοτημένος, με υψηλή επιχειρηματική ευφυΐα, ο Μιχαήλ Τοσίτσας, αφού ευδοκίμησε οικονομικά στην Αλεξάνδρεια και αναγορεύτηκε σε πατέρα του παροικιακού αιγυπτιακού ελληνισμού, απολαμβάνοντας υψηλές διακρίσεις του αντιβασιλέα της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή, ελαυνόμενος από υψηλή πατριωτική ευαισθησία, κατέλειπε στην Ελλάδα, μεγάλα κληροδοτήματα για ευαγείς σκοπούς και δικαίως συγκαταλέγεται στην τιμημένη χορεία, των εθνικών μας ευεργετών.

Ο μεγάλος Έλληνας επιχειρηματίας και ευεργέτης είδε το φως της ζωής στο Μέτσοβο στις 3 Ιανουαρίου του 1789. Πατέρας του ήταν ο εξαίρετος γουναράς Αναστάσης Τοσίτσας στην Θεσσαλονίκη. Έμαθε τα πρώτα του γράμματα στο Μέτσοβο και εν συνεχεία κατέφυγε στην Θεσσαλονίκη, συνεχίζοντας με τις βασικές του σπουδές, ενώ στην ηλικία των δεκατεσσάρων ετών στα 1806, ανέλαβε με τα αδέλφια του την διεύθυνση του καταστήματος επεξεργασίας γουναρικών του πατέρα τους. Ο νεαρός Μιχαήλ δαιμόνιος καθώς ήταν, μυήθηκε βαθιά στα μυστικά της γούνας και συνειδητοποίησε ενωρίς – δοθέντος ότι ήταν πάντα είδος πολυτελείας για τους αστούς της εποχής – ότι θα μπορούσαν οικογενειακά να βγάλουν πολλά χρήματα. Επανέκαμψε έτσι στην γενέτειρά του το Μέτσοβο και ανέλαβε την διαχείριση της οικογενειακής τους επιχείρησης εκεί. Σύντομα η επιχείρησή τους θα εξακτινωθεί και ο Μιχαήλ με υψηλή διορατικότητα αποστέλλει και τα άλλα αδέλφια του, για να μάθουν την τέχνη και να δημιουργήσουν για τα δεδομένα της εποχής «κάθετη γραμμή». Και εν συνεχεία έστειλε τα αδέλφια του – Θεόδωρο, Κωνσταντίνο και Νικόλαο – στην Αλεξάνδρεια, το Λιβόρνο και την Μάλτα, όπου και άνοιξαν αντίστοιχα υποκαταστήματα. Οι δουλειές τους έτσι πήγαιναν περίφημα, χτίζοντας μια μεγάλη περιουσία, αλλά και αποκτώντας πολύ υψηλό κύρος στην κοινωνία και την άρχουσα τάξη της Αιγύπτου. Στα 1820 ο Μιχάλη Τοσίτσας φεύγει και ο ίδιος για την Αλεξάνδρεια και ξεκινά με την δική του πλέον διεύθυνση, την επιχειρηματική του κορύφωση.

Γνωρίζεται με τον αντιβασιλέα της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή και αναπτύσσεται μεταξύ τους, μεγάλη φιλία, εκτίμηση και εμπιστοσύνη. Και ένεκα αυτής της εμπιστοσύνης ο Μεχμέτ Αλή, τον διορίζει σύμβουλό του, διαχειριστή της κτηματικής του περιουσίας, αλλά και πρώτο διευθυντή της πρώτης κρατικής τραπέζης της Αιγύπτου, της ποταμοπλοϊκής εταιρείας του Νείλου. Ένα άλλο πεδίο επίσης που αναπτύσσει μεγάλη δραστηριότητα ο ευφυής Μιχαήλ Τοσίτσας είναι η καλλιέργεια βάμβακος, που πολλαπλασιάζει τα κέρδη του. Την ίδια ώρα εξαπλώνει και τις κοινωνικές του διασυνδέσεις στην Αίγυπτο και αποκτά πελώριο κύρος στο φάσμα του αιγυπτιακού ελληνισμού. Υπήρξε ο πρώτος Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος στην Αίγυπτο και αποτέλεσε τον στυλοβάτη της ελληνικής παροικίας εκεί. Είχε ζωτική συνδρομή στην ίδρυση με θεσμικό τρόπο ελληνικής κοινότητας στην Αίγυπτο και συνέβαλε καίρια με τι δωρεές και με το κύρος του, στο να αναπτύξει ο ελληνισμός της Αιγύπτου, σημαντικές κοινωνικές, εκκλησιαστικές και πολιτιστικές δομές.

Όμως παράλληλα με την οικονομική του αρωγή στην Αίγυπτο, ο Μιχαήλ Τοσίτσας πάντα είχε πρώτιστο μέλημά του, την στήριξη της αγαπημένης του πατρίδας Ελλάδας. Προέβη έτσι σε πληθώρα δωρεών και κληροδοτημάτων, για νοσοκομεία, εκπαιδευτικά ιδρύματα, φιλανθρωπίες και άλλους ευαγείς σκοπούς. Στις μεγάλες του δωρεές που του χάρισαν τον περίσεπτο τίτλο του εθνικού μας ευεργέτη, συγκαταλέγονται οι χορηγίες πελώριων ποσών για το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Αρσάκειο Παρθεναγωγείο, αλλά και για το χτίσιμο του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με 100.000 μάλιστα γαλλικά τάλιρα. Πρωθύστερα ο εμπνευσμένος Έλληνας, είχε υποστηρίξει τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, κατά των Τούρκων. Απέστελλε χρήματα για πολεμοφόδια, εξαγόραζε Έλληνες αιχμαλώτους στα σκλαβοπάζαρα των Τούρκων, ενώ είχε ιδρύσει στην Αλεξάνδρεια, σχολεία, νοσοκομεία και εκκλησίες, για την γενική οικονομική και ηθική υποστήριξη των Ελλήνων. Στην Αλεξάνδρεια είχε δημιουργήσει την πρότυπη για την εποχή της «Τοσιτσαία Σχολή», που περιελάμβανε δημοτικό, σχολαρχείο, παρθεναγωγείο και βιβλιοθήκη. Αλλά μεγάλη υπήρξε και η μέριμνά του για τη ιδιαίτερη πατρίδα του το Μέτσοβο, που δεν απολησμόνησε ποτέ ! Κάθε χρόνο απέστελλε χρήματα στην γενέτειρά του, για την υποστήριξη των αναξιοπαθούντων. Στην ίδια κατεύθυνση είχε καταθέσει 100.000 δρχ στην εθνική τράπεζα, με την προοπτική να πληρώνονται από την τοκοφορία τους, οι δάσκαλοι του Μετσόβου. Αλλά και για το σχολείο του στην Θεσσαλονίκη, που είχε μικρός διδαχτεί τα πρώτα του γράμματα, επίσης μερίμνησε με μεγάλη δωρεά.

Στην δύση της ζωής του το 1854, ο μεγάλος Έλληνας επιχειρηματίας και πατριώτης, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Και δυο χρόνια αργότερα στις 4 Νοεμβρίου του 1856 – σε ηλικία 67 ετών – εκδήμησε από την ζωή. Με τον θάνατό του, η σύζυγός του Ελένη, συνέχισε το εμπνευσμένο φιλανθρωπικό του έργο, με σημαντικές δωρεές σε σχολεία νοσοκομεία και άλλα ανθρωπιστικά ιδρύματα. Τέλος τον ενάρετο κύκλο της εθνικής τους ευεργεσίας, συνέχισε και ο αδελφός του Θεόδωρος Τοσίτσας, που επίσης είχε αποκτήσει γιγάντια περιουσία στην Αλεξάνδρεια. Αφότου η Ελλάδα αποτίναξε τον τουρκικό ζυγό, ήλθε στην Αθήνα και κατέλειπε όλη την περιουσία του, για ευαγή ιδρύματα. Υπήρξε ο υψιπετής Μιχαήλ Τοσίτσας ένας μεγάλος και υψηλής πατριωτικής ευαισθησίας Έλληνας και για αυτό θα τον στεφανώνει για πάντα, η σημαία της εθνικής μας ευεργεσίας.