Πάμε… Κατηχητικό; Χριστούγεννα

ΠΑΜΕ …ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟ; ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Ένα μάθημα κατήχησης με τη βοήθεια της εικόνας της Γέννησης

Αγαπημένε μου κατηχητή,

Αγαπημένη μου κατηχήτρια,

Σκοπός του σημερινού μαθήματος είναι, να αποτελέσει η εικόνα της Γεννήσεως δρόμο, μέσω του οποίου τα παιδιά θα προσεγγίσουν το νόημα των Χριστουγέννων.

ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ

• Ορθόδοξες Βυζαντινές εικόνες: Η απεικόνιση της Θεολογίας της Εκκλησίας μας.
• Τα Χριστούγεννα δεν αφορούν μόνον τους μικρούς. Καλούν και του μεγαλύτερους να ενεργοποιήσουν ξανά την ολόθερμη πίστη και την ευγνωμοσύνη προς τον Θεό για το μυστήριο της Θείας Οικονομίας
• Η πίστη μας, απάντηση στην αγάπη του Θεού.

ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ

Δύσκολο να μιλήσεις για εικόνες την εποχή των εικόνων. Οι σημερινές εικόνες μπαίνουν βίαια στο ανθρώπινο μυαλό σαν κατακτητές. Τα λένε όλα αμέσως και ξέρουν, πώς να σε κατακτήσουν μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Τόσο έχουν μετρήσει οι διαφημιστές πως είναι ο διαθέσιμος χρόνος μέχρι να γυρίσεις κανάλι. Οι άλλες εικόνες όμως, εκείνες των παιδικών μας χρόνων, όπου έμενες προσηλωμένος ώρα πολύ πριν γυρίσεις σελίδα, είχαν πάντοτε κρυμμένα μυστικά, που αποκαλύπτονταν στους υπομονετικούς. Για πολλούς, οι Βυζαντινές εικόνες μοιάζουν πολύ με παιδικά σκίτσα, στα οποία οι παιδοψυχολόγοι ανακαλύπτουν παιδικά τραύματα, αξιολογήσεις και κρυμμένα μυστικά της παιδικής ψυχής. Θα σου έλεγα λοιπόν, πως και μια Βυζαντινή εικόνα αποτελεί απεικόνιση της ψυχής της Ορθόδοξης πίστης μας. Μια δική σου προσωπική έρευνα θα σε πείσει , πως το βάθος μιας Βυζαντινής εικόνας προσεγγίζει σχεδόν το βάθος της Ορθόδοξης θεολογίας. Πάνω απ΄ όλα όμως, μια Βυζαντινή εικόνα αποτελεί μια πρόσκληση πίστης. Δεν επιβάλλεται. Καλεί σε διάλογο. Δεν εντυπωσιάζει. Γαληνεύει την ψυχή. Δεν μονολογεί. Ζητάει την συμμετοχή και την πίστη του παρατηρητή της για να αποκαλύψει την αλήθεια της. Από την μικρή κιόλας ηλικία, μια εικόνα μπορεί να γίνει οδός προς ένα μυστήριο, μια αληθινή μυσταγωγός.

ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Βέβαια, η μέρα των Χριστουγέννων, είναι γεμάτη μυστικά. Κάθε χρόνο έχει μυστικά, τα ίδια, αλλά και πάντα καινούργια. Ποιοί όμως τα νιώθουν;

Κατ΄ αρχάς τα παιδιά. Είναι εκείνα, που έχουν τη δυνατότητα να εκπλήττονται με ένα γεγονός, έστω κι αν αυτό έχει επαναληφθεί πριν ένα χρόνο. Τα μικρά παιδιά τα αξιώνει ο Θεός να μπαινοβγαίνουν στον ιστορικό χρόνο, να διαμορφώνουν το δικό τους παρόν με ανακατωμένα τα πραγματικά και τα φανταστικά στοιχεία. Πρέπει να εκμεταλλευτούμε τη δυνατότητα αυτή. Η παιδική φαντασία δεν πρέπει να μείνει αχαλίνωτη. Αν της δώσουμε νόημα και αλήθειες, θα γίνει εργαλείο πίστης και κατάνυξης. Αν δεν το κάνουμεεμείς, θα αναλάβουν να το κάνουν ηλεκτρονικά παιχνίδια, κόμικς και χίλια δυο ψυχοκτόνα υποκατάστατα.

Βέβαια, απαιτείται και μια άλλη προϋπόθεση: Η ανακάλυψη της παιδικής γλώσσας μέσα σε μας, τους ενήλικες. «Πώς να μιλήσεις στα παιδιά» που «έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα», όπως λέει και ο τραγουδοποιός, αν μέσα σου δεν υπερισχύσει η παιδική ορμή της ψυχής να συναντήσει τον νεογέννητο Χριστό; Πώς να καλέσεις ένα παιδί στην πίστη, όταν δεν ενεργοποιήσεις ξανά εκείνη την παιδική, την αρχέγονη πίστη, που ξέρει να υποτάσσει τους συλλογισμούς και να παραδίδει τον νου και την καρδιά στο μυστήριο;

Καλούμαστε να οδηγήσουμε τα παιδιά  στο μυστήριο της Γέννησης. Με κάποια έννοια όμως, αν συνοδεύσουμε τον ρόλο του οδηγού και του δασκάλου με αληθινή αγάπη και σεβασμό προς εκείνα, ίσως και να δούμε τα παιδιά να καθοδηγούν εμάς.

Σε κάθε περίπτωση, ας μην ξεχνάμε, πως, τις γιορτινές μέρες αυτές μέρες, το μυαλό των παιδιών, όπως και του Νικόλα, είναι αλλού: Στις διακοπές, στις λιχουδιές, στη διακόσμηση. Απαιτούνται έξυπνοι, πρωτότυποι, βιωματικοί τρόποι, για να μεταδώσει κανέις την ουσία των ημερών. Αξίζει όμως τον κόπο. Διότι, ο σκοπός είναι ένας και πολύ σημαντικός:

Όχι Χριστούγεννα χωρίς Χριστό!

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ, ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ

Καθώς τα παιδιά παρατηρούν την εικόνα της Γέννησης, θα έλεγα να τα αφήναμε συγχρόνως να ακούσουν ένα από τους περιεκτικότερους και ομορφότερους ύμνους των ημερών:

Δεῦτε ἴδωμεν πιστοί, ποῦ ἐγεννήθη ὁ Χριστός, ἀκολουθήσωμεν λοιπὸν ἔνθα ὁδεύει ὁ ἀστήρ, μετὰ τῶν Μάγων Ἀνατολῆς τῶν Βασιλέων. Ἄγγελοι ὑμνοῦσιν, ἀκαταπαύστως ἐκεῖ. Ποιμένες ἀγραυλοῦσιν, ᾠδὴν ἐπάξιον΄ Δόξα ἐν ὑψίστοις λέγοντες, τῷ σήμερον ἐν Σπηλαίῳ τεχθέντι, ἐκ τῆς Παρθένου, καὶ Θεοτόκου, ἐν Βηθλεὲμ τῆς Ἰουδαίας.

Δηλαδή,

Ελάτε να δούμε πιστοί, πού γεννήθηκε ο Χριστός, ας ακολουθήσουμε λοιπόν εκεί που οδηγεί το αστέρι, με τους μάγους, της Ανατολής τους Βασιλιάδες. Άγγελοι υμνούν χωρίς σταματημό εκεί.. Βοσκοί τραγουδούν με τις φλογέρες τους, ύμνο αντάξιο. Δόξα εν υψίστοις λένε, σ΄ Αυτόν που σε σπηλιά γεννιέται από Παρθένο και Θεοτόκο, στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας.

(Σου καταγράφω μετάφραση όσο το δυνατόν πλησιέστερη στο κείμενο. Θα μπορούσε να γραφτεί κάτι πολύ γλαφυρότερο. Νομίζω όμως πως είναι ευκαιρία να πειστούν τα παιδιά πόσο κοντινή είναι σ΄ εμάς η πρωτότυπη γλώσσα ύμνων και κειμένων).

Τον ύμνο αυτόν, όπως και όσους ακολουθήσουν, θα σου πρότεινα να τον διδάξεις μουσικά ή και να τον βάλεις να ακουστεί. Εάν τα παιδιά κρατούν την εικόνα της Γέννησης η την βλέπουν σε μεγάλο μέγεθος, μπορούν να συνδυάσουν στίχο και σκηνή. Η μεγάλη επιτυχία θα ήταν όμως να αφήσουμε τα παιδιά να οδηγήσουν τη συζήτηση. Ήδη, ο Νικόλας έχει αντιληφθεί, πως η εικόνα, κάτω από το καραβάκι είναι πολύ διαφορετική από την φάτνη με τα πήλινα κουκλάκια, που τόσα χρόνια διαμόρφωνε ο ίδιος. Να και μια ωραία ιδέα:

Να ζητήσουμε κατ΄ αρχήν από τα παιδιά να διαμορφώσουν τη δική τους φάτνη. Να έχουμε έτοιμες φιγούρες και να τα αφήσουμε να τα τοποθετήσουν στο χώρο. Παράλληλα να ζητάμε να μας εξηγούν τις επιλογές τους. Έναρξη αυτής της διαδικασίας θα μπορούσε να είναι η ανάγνωση της Ευαγγελικής περικοπής, από το δεύτερο κεφάλαιο του Ματθαίου:

¹Όταν γεννήθηκε ο Ιησούς στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας, στα χρόνια του βασιλιά Ηρώδη, έφτασαν στα Ιεροσόλυμα σοφοί μάγοι από την Ανατολή ²και ρωτούσαν: «Πού είναι ο νεογέννητος βασιλιάς των Ιουδαίων; Είδαμε ν’ ανατέλλει το άστρο του και ήρθαμε να τον προσκυνήσουμε». ³Όταν έμαθε το νέο ο Ηρώδης, ταράχτηκε, και μαζί του όλοι οι κάτοικοι των Ιεροσολύμων. ⁴Φώναξε λοιπόν όλους τους αρχιερείς και τους γραμματείς του λαού, και ζήτησε να τον πληροφορήσουν πού θα γεννηθεί ο Μεσσίας. ⁵Κι αυτοί του είπαν: «Στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας, γιατί έτσι γράφει ο προφήτης:

⁶Κι εσύ Βηθλεέμ, στην περιοχή του Ιούδα,

δεν είσαι διόλου ασήμαντη

ανάμεσα στις σπουδαιότερες πόλεις του Ιούδα,

γιατί από σένα θα βγει αρχηγός,

που θα οδηγήσει το λαό μου, τον Ισραήλ».

⁷Ο Ηρώδης τότε κάλεσε κρυφά τους μάγους κι έμαθε απ’ αυτούς από πότε ακριβώς φάνηκε το άστρο. ⁸Έπειτα τους έστειλε στη Βηθλεέμ λέγοντάς τους: «Πηγαίνετε και ψάξτε καλά για το παιδί· μόλις το βρείτε, να με ειδοποιήσετε, για να έρθω κι εγώ να το προσκυνήσω».

⁹Οι μάγοι άκουσαν το βασιλιά κι έφυγαν. Μόλις ξεκίνησαν, ξαναφάνηκε το άστρο που είχαν δει ν’ ανατέλλει με τη γέννηση του παιδιού, και προχωρούσε μπροστά τους· τελικά ήρθε και στάθηκε πάνω από τον τόπο όπου βρισκόταν το παιδί. ¹⁰Χάρηκαν πάρα πολύ που είδαν ξανά το αστέρι. ¹¹Όταν μπήκαν στο σπίτι, είδαν το παιδί με τη Μαρία, τη μητέρα του, κι έπεσαν στη γη και το προσκύνησαν. Ύστερα άνοιξαν τους θησαυρούς τους και του πρόσφεραν δώρα: χρυσάφι, λιβάνι και σμύρνα. ¹²Ο Θεός όμως τους πρόσταξε στο όνειρό τους να μην ξαναγυρίσουν στον Ηρώδη· γι’ αυτό έφυγαν για την πατρίδα τους από άλλο δρόμο.

Όταν τα παιδιά ολοκληρώσουν, θα έλεγα να τα καλέσεις να βρουν τις διαφορές με την εικόνα της Γέννησης.

• Ελάτε τώρα παιδιά μου να βρούμε τις διαφορές, ανάμεσα στο δικό σας και την εικόνα της Γέννησης. Από την αρχή θα σας πω, πως, όπως εσείς είχατε τους δικούς σας λόγους να τοποθετήσετε αυτές τις φιγούρες, έτσι και ο εικονογράφος δεν έχει βάλει τίποτε τυχαία στην εικόνα. Για να προσπαθήσουμε να τον καταλάβουμε. Ας ξεκινήσουμε από τον Ιωσήφ: Που τον έχετε τοποθετήσει;
• Δίπλα στην Παναγία, διότι είναι άντρας της.
• Πολύ σωστά. Στην εικόνα όμως στέκεται αρκετά μακριά της.
• Γιατί;
• Αν θυμηθείτε λίγο τα γεγονότα, θα καταλάβετε τι θέλει να μας θυμίσει η εικόνα. Όταν γεννήθηκε ο Χριστός, δεν ήταν ακόμη άντρας της. Για να γεννηθεί ο κάθε άνθρωπος, πρέπει να ενωθεί ένας άντρας με μια γυναίκα. Ο Χριστός όμως γεννήθηκε από την ένωση της Παναγίας με το Άγιο Πνεύμα. Ο Ιωσήφ ‘εμειν πάντα μ’ονον ο προστάτης της, αλλά και προστάτης του θείου Βρέφους. Πέστε μου όμως, πώς σας φαίνεται ο Ιωσήφ;
• Σκεπτικός, προβληματισμένος.
• Είναι μόνος;
• Όχι, ακούει έναν γέρο.
• Να ξέρετε, πως αυτός ο γέρος, είναι κατά την παράδοση, ο ίδιος ο διάβολος, που προσπαθεί να πείσει τον Ιωσήφ, πως το υπερφυσικό αυτό γεγονός δεν συνέβη και πως η Παναγία δεν του ήταν πιστή. Αλήθεια, τον έπεισε;
• Όχι βέβαια! Ο Ιωσήφ έμεινε πάντα δίπλα της και μεγάλωσαν μαζί τον Σωτήρα του κόσμου.
• Θέλετε να παρατηρήσετε λίγο και το αστέρι; Εσείς στη φάτνη σας έχετε ένα κανονικό. Στην εικόνα είναι λίγο περίεργο.
• Ναι! Ξεκινάει από τον ουρανό, αλλά σε κάποιο σημείο, σα να χωρίζεται στα τρία και μόνο η μία ακτίνα φτάνει μέχρι το βρέφος.
• Ακριβώς όπως το λέτε: Ένα αστέρι με τρεις ακτίνες. Ένας ο Θεός, αλλά τρία τα πρόσωπά Του. Ποια;
• Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα.
• Ποιος βρίσκεται στη φάτνη;
• Ο Υιός.
• Να λοιπόν γιατί μόνο η μια ακτίνα φτάνει σ΄ εκείνον. Για δείτε όμως: Που καταλήγει η ακτίνα;
• Σ΄ ένα πυκνό σκοτάδι.
• Τι είναι αυτό το σκοτάδι;
• Η νύχτα!
• Δεν έχετε άδικο. Ακούστε όμως έναν ύμνο που ψάλλουμε τα Χριστούγεννα: «Μας επισκέφτηκε από τον ουρανό ο Σωτήρας μας και εμείς, που βρισκόμασταν στο σκοτάδι, βρήκαμε την αλήθεια» (Ἐπεσκέψατοἡμᾶς, ἐξὕψους ὁ Σωτὴρἡμῶν, ἀνατολὴἀνατολῶν, καὶοἱἐν σκότει καὶσκιᾷ, εὕρομεντὴνἀλήθειαν, καὶγὰρἐκτῆς Παρθένου ἐτέχθη ὁ Κύριος).
• Μήπως είναι το σκοτάδι του κόσμου μας, πριν έρθει ο Χριστός;
• Βεβαίως! Βλέπετε λοιπόν, πόσα νοήματα κρύβονται σε κάθε εικόνα; Αλλά, μια και μιλήσατε για νύχτα, πέστε μου: Μοιάζει να είναι νύχτα στην εικόνα;
• Όχι! Όλα λάμπουν!
• Γιατί;
• Είναι πολύ λαμπερό το αστέρι.
• Σωστό! Θυμηθείτε όμως τι έκρυβε το σκοτάδι στο σπήλαιο και πέστε μου κάτι αντίστοιχο και για το φως.
• Έλαμψε στον κόσμο το φως της αλήθειας του Θεού!
• Ακριβώς! Και κοιτάξτε πως αυτή η λάμψη είναι ίδια για ουρανό και γη. Είναι, για να φανεί πως αυτά τα δύο ενώθηκαν.
• Κύριε, οι δικοί μας μάγοι έχουν καμήλες, ενώ στην εικόνα έχουν άλογα.
• Και μάλιστα πολύ όμορφα, όπως αυτά που είχαν οι βασιλιάδες. Βλέπετε, δεν ενδιαφέρει τον εικονογράφο να μας δείξει με τι ταξίδεψαν, αλλά τι ήταν. Ήταν λοιπόν μεγάλοι και τρανοί βασιλιάδες. Για να δω όμως! Η δική σας φάτνη είναι κανονική. Στην εικόνα όμως, σα να θυμίζει κάτι μαρμάρινο, κάτι σαν …
• …τάφο!
• Να λοιπόν, που η εικόνα μας δείχνει και κάτι από το μέλλον. Σήμερα ξεκινάει από το σπήλαιο ένας δρόμος, δρόμος σωτηρίας για τους ανθρώπους, που θα ολοκληρωθεί στον τάφο, όπου έβαλαν τον Χριστό, μετά την σταύρωσή Του. Θέλω όμως να παρατηρήσετε και τη μορφή της Παναγίας. Σας κάνει κάτι εντύπωση; Για συγκρίνετέ την με τις άλλες μορφές.
• Είναι πολύ μεγαλύτερη!
• Βλέπετε λοιπόν τι συμβαίνει στις εικόνες; Το μέγεθος εξαρτάται από την σημασία που έχει κάθε πρόσωπο. Η Παναγία είναι η πιο σπουδαία ύπαρξη από όλο το ανθρώπινο γένος. Αποτελεί τη γέφυρα, δια της οποίας κατέβηκε ο Θεός στη γη

Όπως βλέπεις, η προσέγγιση της εικόνας προσφέρει δυνατότητες για ένα πλήρες μάθημα για τη Γέννηση του Χριστού. Πολλές συζητήσεις μπορούν ακόμη να γίνουν. Θα σου πρότεινα όμως να καταλήξεις στο «σήμερα» και στο «εμείς».

Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑ 

• Παιδιά, ακούστε σας παρακαλώ την πρώτη φράση από έναν πολύ γνωστό ύμνο των Χριστουγέννων: «Η Παρθένος σήμερον τον Υπερούσιον τίτκτει». Η Παρθένος γεννά τον Θεό ΣΗΜΕΡΑ. Όπως σε όλες τις γιορτές, όπως σε κάθε Θεία Λειτουργία, δεν θυμόμαστε απλώς ένα γεγονός. Το ζούμε στο παρόν. Με την πίστη βρισκόμαστε σήμερα μπροστά στη φάτνη. Για ακούστε έναν ακόμη ύμνο:

Τί σοι προσενέγκωμεν Χριστέ, ὅτι ὤφθης ἐπὶ γῆς ὡς ἄνθρωπος δι’ ἡμᾶς; ἕκαστον γὰρ τῶν ὑπὸ σοῦ γενομένων κτισμάτων, τὴν εὐχαριστίαν σοι προσάγει· οἱ Ἄγγελοι τὸν ὕμνον, οἱ οὐρανοὶ τὸ Ἀστέρα, οἱ Μάγοι τὰ δῶρα, οἱ Ποιμένες τὸ θαῦμα, ἡ γῆ τὸ σπήλαιον, ἡ ἔρημος τὴν φάτνην· ἡμεῖς δὲ Μητέρα Παρθένον· ὁ πρὸ αἰώνων Θεὸς ἐλέησον ἡμᾶς.

Δηλαδή:

Υπάρχει και μια όμορφη έμμετρη παράφραση αν θελήσεις να την χρησιμοποιήσεις:

Από αγγέλων στόματα

το «Δόξα εν Υψίστοις»

ακούγεται στον ουρανό

γιορτάζει όλ’ η φύση.

Βοσκοί αθώοι και απλοί

πρώτοι αυτοί μαθαίνουν

την του Σωτήρος Γέννηση

την δόξα της Παρθένου.

Σμύρνα, χρυσό και λίβανο

οι Μάγοι του προσφέρουν

σαν άρχοντα τον προσκυνούν

σαν Θεό τον λατρεύουν.

Το σπήλαιο προσφέρει η γη

για να φιλοξενήσει

τον Κύριο των ουρανών

τον πλαστουργό της κτίσης.

Το μαύρο πέπλο της νυχτιάς

η έρημος προσφέρει

σ’ εκείνον που απ’ τον ουρανό

ήρθε το φως να φέρει.

Έτσι εδιάλεξ’ ο Χριστός

στη γη για να κατέβει

το πρόβατο τ’ απολωλός

να ψάξει και να εύρει!

Αρχιμ. Γεράσιμος Φραγκουλάκης

Αννόβερο Γερμανίας

Αυτό είναι ένα ερώτημα, που πρέπει να απευθύνουμε στα παιδιά: Πώς ανταποκρινόμαστε στην αγάπη του Θεού για μας, αγάπη που γίνεται αιτία να γίνει ο Θεός άνθρωπος;

Παραδινόμαστε το θέλημα του Θεού όπως η Παναγία;

Δοξολογούμε όπως οι άγγελοι;

Μένουμε ταπεινοί όπως οι βοσκοί;

Χρησιμοποιούμε τις γνώσεις μας για να πλησιάσουμε τον Χριστό, όπως οι Μάγοι;

Προσφέρουμε τον εαυτό μας στο σχέδιο του Θεού, όπως ο Ιωσήφ;

Ή μήπως

Κλείνουμε την πόρτα μας, όπως οι κάτοικοι της Βηθλεέμ εκείνη τη νύχτα;

Αρνιόμαστε το θαύμα, όπως ο συνομιλητής του Ιωσήφ στην εικόνα;

Γινόμαστε με τις πράξεις και την καρδιά μας πολέμιος του Χριστού, όπως ο Ηρώδης;

ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ

Και κάτι τελευταίο:

Πολλοί θεωρούν τα Χριστούγεννα, ως την κατ΄ εξοχήν οικογενειακή γιορτή. Και η αλήθεια είναι, πως πάντα η γιορτή αυτή συγκέντρωνε την οικογένεια. Μεγαλώνοντας, ίσως και να την θεωρούμε μόνον ευκαιρία παιδικών αναμνήσεων. Ας μην υποτιμούμε όμως τις παιδικές αναμνήσεις. Είναι αυτές, που θα στηρίξουν την ψυχή, όταν θα τη ζώσει η απουσία και η ερημιά. Με κάθε τρόπο πρέπει αν δώσουμε στα παιδιά μας πολύ, όσο το δυνατόν περισσότερη οικογενειακή ζεστασιά. Αυτή θα καρπίσει το συναίσθημα, την φαντασία, την απόφαση αργότερα του ανθρώπου να προχωρήσει πέρα από αναμνήσεις και να αναζητήσει το νόημα και την ουσία. Η πίστη τα περιλαμβάνει όλα, όπως και ο Θεός ζητά να εξαγιάσει τον συνολικό, τον ολόκληρο άνθρωπο. Εμείς οι μεγαλύτεροι επιστρέφουμε σήμερα στις παιδικές μνήμες. Κάποιοι φρόντισαν, να είναι μ΄ αυτές γεμάτη η ψυχή μας. Ας κάνουμε κι εμείς το ίδιο για τους νεώτερους.

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

• Ας δώσουμε τον λόγο στα παιδιά, για να μας πουν, τι περιμένουν με περισσότερη αγωνία αυτές τις μέρες. Οι αφορμές για συζήτηση που θα μας δώσουν, θα μας προκαλέσουν πολλές ευχάριστες εκπλήξεις.