Ιατρική: η επιστήμη της αγάπης και της προσφοράς

Η Ιατρική είναι – πρέπει να είναι – Επιστήμη της Αγάπης και της προσφοράς, με φορείς τους θεράποντές της Ιατρούς.

Η σχέση του ανθρώπου με τον ιατρό είναι στενή και διαρκεί από τη σύλληψη και τη γέννησή του μέχρι τον θάνατό του, από τη διάγνωση της εγκυμοσύνης, τη κυοφορία, τη γέννηση και καταχώρηση του βρέφους στο ληξιαρχείο με το πιστοποιητικό γέννησής του, μέχρι την κοίμησή του και τη χορήγηση του πιστοποιητικού του θανάτου του από τον ιατρό

Όταν ο άνθρωπος πρωταντικρύζει το φως στη ζωή του, εγκαταλείποντας τον ασφαλή χώρο της μήτρας της μητέρας του, το πρώτο πρόσωπο που συναντά κατά κανόνα είναι ο ιατρός, ο οποίος περιμένει με αγωνία να ακούσει το πρώτο κλάμα του βρέφους που είναι συνυφασμένο με τη ζωή.

Με πόση λαχτάρα περιμένει η μητέρα να ακούσει από τα χείλη του ιατρού τη κατάσταση του παιδιού της και πόση ευφροσύνη αισθάνεται όταν βλέπει τον Ιατρό της να εκφράζει τη χαρά του, που είναι απόρροια του ενδιαφέροντος και της αγάπης του για την έγκυο γυναίκα, η οποία είναι φορέας του μυστηρίου της ζωής.

Και στη συνέχεια της ζωής του βρέφους, καθώς είναι απαραίτητη κατά καιρούς η εκτίμηση της ανάπτυξής του , αλλά και οι διάφοροι εμβολιασμοί που πρέπει να γίνονται για τη προφύλαξή του από επικίνδυνες ασθένειες, πάντα διακριτικά υπάρχει η ανησυχία της μητέρας. Πως εκτιμά τη πορεία του παιδιού της ο ιατρός, πόσο θα υποφέρει από τον εμβολιασμό το παιδί; Η μητέρα είναι σε θέση, με τη διαίσθηση που διαθέτει, να διακρίνει τη ψυχρή επιστημονική συμπεριφορά του ιατρού, από την συμπεριφορά που χαρακτηρίζει την αγάπη.

Υπάρχουν καταστάσεις όπου ο ιατρός πρέπει να ενημερώσει τους γονείς για δυσάρεστες εξελίξεις διαφόρων παθήσεων, οι οποίες απειλούν και τη ζωή του παιδιού τους ή ακόμη να αναγγείλει και τον θάνατο. Αυτές είναι ίσως οι στιγμές της μεγαλύτερης δοκιμασίας των ιατρών. Όταν όμως ο ιατρός εμφορείται από αγάπη απαλύνει τον πόνο των γονιών.

Μεγαλώνοντας το παιδί και φτάνοντας στην εφηβική ηλικία, αντιμετωπίζει καινούρια, πρωτόγνωρα προβλήματα, τα οποία πολλές φορές χρειάζονται τη συμβουλευτική ή θεραπευτική παρέμβαση του ιατρού. Στην ηλικία αυτή είναι δυνατό να εκδηλώνονται για πρώτη φορά συμπτώματα ψυχικών νόσων, εσωστρέφειας, μελαγχολίας, βάναυσης συμπεριφοράς αλλά και κίνδυνοι από συναναστροφές, που οδηγούν σε επικίνδυνες καταστάσεις, όπως η χρήση ναρκωτικών ή οινοπνεύματος. Πολλοί γονείς αναζητούν βοήθεια από ειδικούς ιατρούς, τους ψυχίατρους. Η προσφορά των ιατρών αυτών είναι ανεκτίμητη, ιδίως όταν συνδυάζεται με προσφορά αγάπης. Πολλές φορές, ο τρόπος με τον οποίο χειρίζονται τους ασθενείς, και ο οποίος είναι απόρροια του ψυχικού πλούτου του ιατρού, είναι αποτελεσματικότερος της οποιασδήποτε άλλης αγωγής.

Υπάρχουν ιατροί της ειδικότητας αυτής, των οποίων η παρουσία και μόνο ηρεμεί τους ασθενείς αυτούς, οι οποίοι μερικές φορές εκδηλώνουν μεγάλη διέγερση. Το μυστικό όπλο των ιατρών αυτών είναι η αγάπη τους, την οποία αισθάνονται και οι ασθενείς και οι γονείς. Όταν μάλιστα η αγάπη αυτή αναφέρεται στη Πηγή της Αγάπης στον Κύριό μας και Θεό μας Ιησού Χριστό, τότε είναι ανεξάντλητη και επιτελεί μέχρι και θαύματα.

Αλλά, ενώ οι ψυχικές αρρώστιες φαίνεται ότι χρειάζονται ίσως την εντονότερη εκδήλωση της αγάπης του ιατρού, και οι σωματικές παθήσεις δείχνουν σημαντική εξάρτηση, όσον αφορά την αποτελεσματική θεραπεία , από τη συμπεριφορά του ιατρού.

Με πόσο άγχος και αγωνία έρχεται στο ιατρείο ένας ασθενής με σακχαρώδη διαβήτη – ή οποιαδήποτε άλλη ασθένεια – και ακούει για πρώτη φορά για τη πάθησή του! Είναι σαν να έχει δεχθεί μια δυνατή γροθιά στο στομάχι και τον έχει διπλώσει στα δύο. Όταν όμως ο ιατρός τον εξετάσει με ενδιαφέρον και αγάπη και του εξηγήσει με απλό και κατανοητό τρόπο για τη πάθησή του, δίνοντάς του τις κατάλληλες οδηγίες, βγαίνει από το ιατρείο ένας άλλος άνθρωπος. Ο ιατρός μπορεί να ακούσει εκφράσεις ευγνωμοσύνης όπως «σ’ευχαριστώ ιατρέ ΜΟΥ», «γιατρέ ΜΟΥ, τι μεγάλο βάρος μου πήρες από τα στήθη μου» , «ο Θεός να σε έχει καλά γιατρέ ΜΟΥ» και άλλες παρόμοιες. Τονίζεται ιδιαίτερα το κτητικό «ΜΟΥ», γιατί εκτός από το Θεό (Θεέ ΜΟΥ), το Χριστό (Χριστέ ΜΟΥ) και τη Παναγία ( Παναγιά ΜΟΥ ), που επικαλείται κάθε άνθρωπος όταν βρίσκεται σε κίνδυνο, ίσως ο ιατρός είναι το μόνο θνητό πρόσωπο , το οποίο ο άνθρωπος το αισθάνεται δικό του, μέλος της οικογένειάς του, άνθρωπο της εμπιστοσύνης του, ένα είδος πνευματικού – εξομολόγου. Είναι γεγονός ότι, πολλές φορές ο ιατρός γνωρίζει περισσότερα για τη ζωή ενός παιδιού από αυτά, που γνωρίζουν οι γονείς. Οι ασθενείς, εμπιστεύονται προσωπικά τους προβλήματα τα οποία δεν γνωρίζει κανείς άλλος παρά μόνο ο ιατρός και ο Θεός. Σημαντικό είναι να αναφερθεί και ένα άλλο προνόμιο του ιατρού. Είναι ίσως ο μοναδικός άνθρωπος , που βλέπει τον ασθενή στη γύμνια του, στη φτώχεια του, στην πραγματική προσωπική και οικογενειακή ζωή του. Όταν ένας επισκέπτεται κάποιο στο σπίτι του, γίνεται δεκτός πάντα στο σαλόνι, θα κερασθεί και στο πιο φτωχό σπιτικό, και γενικά θα δει μόνο αυτό που θα του προσφερθεί. Ο ιατρός όμως θα τον επισκεφθεί στο κρεβάτι του πόνου, θα τον ιδεί γυμνό για να τον εξετάσει, πιθανό μέσα στην φτωχή του διαβίωση, στην ανέχειά του , στις δυσκολίες του, στα οικογενειακά του προβλήματα, και γενικά σε τελείως προσωπικές συνθήκες ζωής. Αυτά όμως είναι που κάνουν τον ιατρό, κατά κάποιο τρόπο , στενό μέλος της οικογενείας.

Αυτό το γεγονός, της τιμής δηλαδή του να θεωρείται στενό μέλος της οικογένειας ένα εξωοικογενειακό πρόσωπο, δείχνει και το μέγεθος της ευθύνης ενός ιατρού προς τους ασθενείς. Είναι βαριά ευθύνη, την οποία για να σηκώσει κανείς δεν αρκεί η ανθρώπινη αγάπη – γιατί τα προβλήματα μπορεί να είναι τόσο σοβαρά και κουραστικά που αντικειμενικά δεν αντιμετωπίζονται-αλλά πρέπει να στηρίζεται στην ανεξάντλητη πηγή της, τον Χριστό, οπότε έχει το χαρακτήρα της θυσιαστικής αγάπης, και ξεπερνάει και κούραση, και δίκηο, και γκρίνιες και ότι άλλο θα μπορούσε να μειώσει την προσφορά της.

Βέβαια αυτό το είδος της αγάπης δεν αφορά μόνο τους ιατρούς , και θα ήταν ευχής έργο να ήταν στη καρδιά όλων των ανθρώπων.

Αλλά η αγάπη έχει επίσης και μια άλλη επίπτωση στον ιατρό. Καθώς ο ιατρός είναι –πρέπει να είναι– κατ’εξοχήν υπεύθυνο πρόσωπο, το βάρος της ευθύνης που αναλαμβάνει, να περιφρουρήσει δηλαδή, το ανεκτίμητο αγαθό της υγείας, τον οδηγεί στη συνεχή μελέτη, επιμόρφωση και επιστημονική κατάρτιση υψηλού επιπέδου, για να μπορέσει να ανταποκριθεί στην αποστολή του. Τη μόρφωση δε αυτή την αποκτά όχι για να δημιουργεί εντυπώσεις, αλλά ταπεινά την προσφέρει με αγάπη, – η οποία ,άλλωστε, είναι και το κίνητρο για την απόκτησή της, – στο πάσχοντα άνθρωπο, στο πρόσωπο του οποίου βλέπει το παιδί του, το γονιό του, τον αδελφό του, το φίλο του, τον Χριστό.

Στην εποχή μας, ένας μεγάλος αριθμός ασθενών πάσχουν από τη φοβερή, και στο άκουσμα μόνο , ασθένεια του καρκίνου. Είναι πάθηση φοβερής δοκιμασίας ιδίως για τον ίδιο τον ασθενή, αλλά και για το οικογενειακό και φιλικό του περιβάλλον. Ο άνθρωπος από τη φύση του αισθάνεται δέος για το μυστήριο του θανάτου . Ασθένειες, οι οποίες είναι συνυφασμένες με το αναπόφευκτο του θανάτου, όπως ο καρκίνος, προκαλούν φρίκη. Ο ασθενής και το περιβάλλον τα χάνουν, βυθίζονται στην απελπισία, είναι απαρηγόρητοι. Μοναδική τους ελπίδα ο Θεός και ο ιατρός. Για τους ιατρούς οι περιπτώσεις αυτές , μαζί με την αναγγελία του θανάτου, ιδίως νέων ατόμων, οπωσδήποτε αποτελούν τη μεγαλύτερη δοκιμασία.

Είναι όμως και η μεγαλύτερη ευκαιρία της εκδήλωσης της αγάπης, της εν Χριστώ αγάπης. Εάν ο άνθρωπος πίστευε ότι η ζωή του δεν τελειώνει με τον θάνατο του φθαρτού του σώματος, οπωσδήποτε το φορτίο της θεωρούμενης ως «επάρατης» νόσου θα ήταν ελαφρότερο. Είναι μοναδική ευκαιρία, με πολύ αγάπη να του μιλήσει ο « γιατρός ΤΟΥ», ο « δικός ΤΟΥ γιατρός», για την άπειρη αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο, ώστε να στείλει τον Μονογενή Του Υιό, να ενανθρωπίσει, να σταυρωθεί και να αναστηθεί για να σώσει τον άνθρωπο από τον θάνατο. Έτσι, ο άνθρωπος μέσω του σωματικού του θανάτου μεταβαίνει στην αθανασία , με τη Χάρι του Κυρίου.

Όταν τα λόγια αυτά δε λέγονται από κάποιο κληρικό, που επιτέλους η ιδιότητά του το επιβάλλει να τα λέγει, αλλά από ένα πρόσωπο εξωιερατικό, και μάλιστα από τον ιατρό ΤΟΥ, έχουν μεγάλη απήχηση και προσφέρουν παρηγοριά , καθώς είναι δυνατό να οδηγήσουν με αβίαστο τρόπο τον ασθενή στη μετάνοια, ίσως ακόμη και στην εξομολόγηση. Ο άνθρωπος είναι απεριόριστα ελεύθερος να δεχθεί ή να απορρίψει αυτές τις σκέψεις. Ο Θεός σέβεται την ελεύθερη βούληση του πλάσματός του. Αλλά η αγάπη του ιατρού προς τον ασθενή του, εφόσον και ο ίδιος πιστεύει στην απεριόριστη αγάπη του Κυρίου προς τον άνθρωπο, τον οδηγεί σε αυτές τις ενέργειες, οι οποίες έχουν καταλυτική δράση στον τρόπο αντιμετώπισης της ασθένειας εκ μέρους του ασθενούς και ακόμη περισσότερο όταν ο ασθενής ανοίξει τη καρδιά του στην αγάπη του Χριστού.

Οι άνθρωποι μπαίνουν εύκολα στο πειρασμό των θαυμάτων. Ο πονεμένος άνθρωπος, βλέπει τον εαυτό του και την ασθένειά του πολλές φορές κάτω από τη προοπτική ενός θαύματος. Ο Θεός, με τις πρεσβείες της Παναγίας και των Αγίων, επιτρέπει, όταν Αυτός θέλει, να γίνονται θαύματα. Όμως, υπάρχει μεγαλύτερο θαύμα από την ανυστερόβουλη προσφορά της αγάπης; Υπάρχει άνθρωπος ,που θα επιθυμούσε μακροζωία χωρίς αγάπη; Η πληρότητα της ζωής ,την οποία προσφέρει η αγάπη και ως δώρο και ως αντίδωρο , είναι μοναδική και αν τη βιώσει ένας άνθρωπος δεν την αλλάζει με τίποτε και ίσως δε μπορεί να ζήσει χωρίς αυτήν.

Υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν ουτοπία τη συμπεριφορά αυτή. Μερικοί μάλιστα χαρακτηρίζουν τους ανθρώπους, που προσφέρουν ανυστερόβουλα την αγάπη τους και ως αφελείς, από άλλο πλανήτη ανθρώπους. Όμως, όταν βρεθούν σε δύσκολες καταστάσεις, και αυτοί ψάχνουν για τέτοιους ανθρώπους , «αφελείς», γεμάτους αγάπη και χάρη, που και μόνο η παρουσία τους αλλάζει τη ψυχική διάθεση του ασθενούς, του προσφέρει υπομονή , ελπίδα, μετριάζει ή διώχνει το φόβο, βγαίνουν στην επιφάνεια ψυχικές δυνάμεις , τις οποίες αγνοούσε πιο μπροστά ο ασθενής.

Αρχιεπίσκοπος Λουκάς, Ποιμένας και Χειρουργός

Με αυτή την ανυστερόβουλη προσφορά της αγάπης εργαζόμενοι ιατροί αναδείχθηκαν άγιοι, τους οποίους τιμά η εκκλησία. Ο Ευαγγελιστής Άγιος Λουκάς ήταν ιατρός, οι Άγιοι Μάρτυρες Κύρος και Ιωάννης, οι Άγιοι Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός, ο Άγιος Παντελεήμων, ο Άγιος Θαλελλαίος, και πολλοί άλλοι άγιοι ιατροί παλαιότερα αλλά και ο νεοφανής Άγιος Λουκάς ο Ρώσος, του οποίου λείψανο φυλάσσεται στην Ιερά Μητρόπολη Βεροίας, είναι παραδείγματα ιατρών, που δείχνουν ότι η ιατρική επιστήμη , είναι επιστήμη της ανυστερόβουλης αγάπης και προσφοράς, την οποία ευλογεί και αυξάνει ο Δωρεοδότης Κύριος, με τη Χάρι του οποίου, η αγάπη επιτελεί και θαύματα.