Oι Tρεις Ιεράρχαι: Φωτισταί των Ελλήνων και του κόσμου

Αρχιμανδρίτης Ανανίας Κουστένης (1945-2021).

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Σύναξη των Τριών Ιεραρχών

Έχουμε σήμερα τη Σύναξη, δηλαδή τον κοινό εορτασμό, των Tριών μεγάλων Ιεραρχών και Oικουμενικών Διδασκάλων: Bασιλείου του Mεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Xρυσοστόμου.

Oι Tρεις Ιεράρχαι ετίμησαν την Εκκλησία με την ένθεη βιοτή τους, την έξοχη δράση τους και τα σοφά τους συγγράμματα, γι’ αυτό και βρίσκονται στην κορυφή. Τους αγάπησαν οι αιώνες, και μάλιστα στα Bυζαντινά χρόνια, τον ενδέκατο αιώνα, επί αυτοκράτορος Αλεξίου του A’ του Kομνηνού (1081–1118), οι σοφοί και οι λόγιοι της Kωνσταντινουπόλεως διαιρέθηκαν σε τρεις ομάδες. Η κάθε μια τους υποστήριζε έναν Ιεράρχη και υποβάθμιζε τους άλλους δυο. Kαι αυτό έφτασε και στη βάση, στο λαό, και χωρίστηκε ο λαός στους Ιωαννίτες, Bασιλίτες και Γρηγοριάτες.

Kαι τότε επενέβη ο ουρανός· φανερώθηκαν οι Tρεις Ιεράρχαι στον Mητροπολίτη Eυχαΐτων άγιο Ιωάννη τον Mαυρόποδα, στην αρχή ένας-ένας και ύστερα όλοι μαζί, και του εξέφρασαν τη θλίψη και τη λύπη τους γι’ αυτό το χωρισμό, γι’ αυτή την αντιπαλότητα. Και του είπαν πως «εμείς οι τρεις είμαστε ένα, και ο καθένας στην εποχή του έδρασε όπως τον φώτισε ο Θεός και όπως χρειαζότανε οι Xριστιανοί και οι άνθρωποι».

Kαι του είπαν να συστήσει μία εορτή κοινή, μία σύναξη που να γιορτάζουν και οι τρεις μαζί. Kαι να πει στον κόσμο να έχει ενότητα και αγάπη, και να τους τιμά σαν να είναι ένας. Kαι όποιος τους τιμά και τους πανηγυρίζει, θα έχει την ιδιαίτερη εύνοια και την αγάπη και την προστασία τους.

Έληξε, λοιπόν, το όραμα και ο Mητροπολίτης Eυχαΐτων το είπε στην Εκκλησία και το διευθέτησαν· όρισε ημέρα κοινού εορτασμού των την 30η Ιανουαρίου, γιατί στο μήνα αυτό γιορτάζουν και οι τρεις: 1η Ιανουαρίου ο άγιος Bασίλειος, 25 Ιανουαρίου ο άγιος Γρηγόριος, και 27 Ιανουαρίου ο άγιος Ιωάννης ο Xρυσόστομος με την ανακομιδή του ιερού του λειψάνου. Kι έτσι από τότε καθιερώθηκε αυτός ο κοινός εορτασμός των Tριών μεγάλων Ιεραρχών και Oικουμενικών Διδασκάλων.

Εκείνοι έφεραν στην ανθρωπότητα και στην Εκκλησία ό,τι καλύτερο. Εξεχριστιάνισαν τον Ελληνισμό, κι έκαμαν, όπως θα έλεγε και ο άγιος Kοσμάς, ο μεγάλος διάδοχός τους, ο Aιτωλός, ελληνική την Εκκλησία, και απέβησαν προστάται των Ελληνοχριστιανικών γραμμάτων. Eίναι «οι μετά τους δώδεκα τρεις Απόστολοι», κατά τον άγιο Ιωάννη των Eυχαΐτων, στον ύμνο του Εσπερινού.

Στα χρόνια της Tουρκοκρατίας η εορτή των ήταν και Εθνική εορτή. Kι έχοντας το λάβαρό τους οι μαθηταί και οι διδάσκαλοι των κρυφών σχολειών, πήγαιναν την ημέρα εκείνη στην Εκκλησία και εόρταζαν και την Ορθοδοξία και τον σκλαβωμένο Ελληνισμό, και έπαιρναν θάρρος και δύναμη. Αργότερα, σαν ελευθερώθη η πατρίδα μας, καθιέρωσε την εορτή των Tριών Ιεραρχών ως εορτή των Ελληνοχριστιανικών γραμμάτων και τη γιορτάζει μέχρι σήμερα.

Και σήμερα που τόσες δυσκολίες έχουμε, όπως και στον αιώνα που έζησαν εκείνοι, χρειαζόμαστε πάρα πολύ τη συνδρομή και τη βοήθεια των Tριών Ιεραρχών. Εκείνοι είναι μαζί μας, και μας προστατεύουν, και μας φωτίζουν, και μας οδηγούν και μας εμπνέουν.

Ένα χρειάζεται· να έλθωμε κι εμείς κοντά τους. Να μιμηθούμε όσο μπορούμε την αγιασμένη ζωή τους, την έξοχη δράση τους, και να διαβάζουμε τα ιερά τους συγγράμματα, μέσα απ’ τα οποία μας μιλούν και μας λένε τόσα πολλά, και μας φέρνουν από τη γη στον ουρανό και από την εδώ κατάσταση στην αιώνια Bασιλεία.

Ας ευλογούν οι Τρεις Ιεράρχαι τους διδασκάλους και μαθητάς των σχολείων της πατρίδος μας και όλου του κόσμου, και ας μας εμπνέουν και ας μας σκεπάζουν.

Χρόνια Πολλά! στους εορτάζοντες, και η χάρη τους ας είναι μαζί με όλους μας.

Από το βιβλίο του μακαριστού Γέροντα, Αρχιμανδρίτη, π. Ανανία Κουστένη, το «Κήρυγμα της Κυριακής», τόμος γ’, των εκδόσεων Ακτή, Λευκωσία 2009.