Οι Ρωμαίοι ταξιδεύουν. Τα ταξίδια στην πρώτη πανευρωπαϊκή αυτοκρατορία

Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ως η πρώτη κατ΄ ουσίαν πανευρωπαϊκή αυτοκρατορία, επέφερε δραστικές αλλαγές και στον τρόπο που οι άνθρωποι ταξίδευαν. Σύνορα μεταξύ των περιοχών δεν υπήρχαν, η ασφάλεια αυξήθηκε και ο πλούτος επέτρεψε σε μεγάλη μερίδα του πληθυσμού να μετακινείται για διάφορους λόγους.

Άραγε ταξίδευαν λίγο ή πολύ οι Ρωμαίοι; Φαίνεται πως οι ταξιδιώτες ήσαν πολυάριθμοι στον ελληνορωμαϊκό κόσμο, περισσότεροι στη θάλασσα και λιγότεροι στους δρόμους της ξηράς. Ήσαν έμποροι μα πρεσβείες από την μία πόλη στην άλλη,  πολιτικοί εξόριστοι, προσκυνητές στις διάφορες θρησκευτικές γιορτές και φίλαθλοι. Χαρακτηριστικό είναι ότι συναντούμε από τότε γνήσιους περιηγητές που γύριζαν τον κόσμο για την ευχαρίστηση τους και για να γνωρίσουν τη φύση και τους ανθρώπους. Και όλοι αυτοί πλήθυναν την εποχή της ρωμαϊκής κυριαρχίας  με την ειρήνη και την ασφάλεια στους δρόμους της ξηράς και της θάλασσας και τη βελτίωση του οδικού δικτύου.

Ανάμεσα στους λόγους που πολλαπλασιάστηκαν τα ταξίδια την εποχή των Ρωμαίων, αναφέρουν οι συγγραφείς το συγκεντρωτικό σύστημα της ρωμαϊκής διοικήσεως που ανάγκαζε τους κυβερνητικούς υπαλλήλους και τους πολίτες των επαρχιών να πηγαίνουν στη Ρώμη, για να συναντήσουν τον αυτοκράτορα και τους αρμόδιους  προκειμένου να ρυθμίσουν τις υποθέσεις τους. Το ίδιο γινόταν και στις πρωτεύουσες των επαρχιών.

Υπήρχε και μία άλλη κατηγορία ταξιδιωτών,  οι άρρωστοι, που πήγαιναν στις ιαματικές πηγές της Γαλάτειας,  της Σικελίας και της Ελλάδας ή σε διάφορα μέρη στο βουνό ή τη θάλασσα για την αλλαγή αέρος.

«Επί δεκάδες χρόνια» γράφει ο Πλίνιος «δεν γνώριζαν οι Ρωμαίοι άλλο φάρμακο από τα λουτρά».

Την εποχή του Αυγούστου (1ος αι. π.Χ. προ Χριστού και έπειτα, οι Συγκλητικοί και τα σημαίνοντα πρόσωπα της Ρώμης διέθεταν δύο ή περισσότερες αγροτικές οικίες,  τη μία κοντά στη θάλασσα και την άλλη στο βουνό. Η μετακίνηση σε αυτές και από τη μία στην άλλη  με πολυάριθμη ακολουθία, δημιουργούσε πυκνά ταξίδια. Οι γνήσιοι περιηγητές ήσαν πολλοί και για να απολαύσουν καλύτερα τα περίεργα της φύσεως,  τα έργα τέχνης και μνημεία και λοιπά αξιοθέατα, διέθεταν πολλούς οδηγούς  τους «εξηγητές»,  τους ξεναγούς όπως θα λέγαμε σήμερα. Στις κυριότερες πόλεις της Αιγύπτου  της Ελλάδος και της Ιταλίας οι εξηγητές ερμήνευαν και διεφύλασσαν τους τοπικούς μύθους.

«Οι άνθρωποι αυτοί» γραφείο Παυσανίας «γνωρίζουν καλά πως αυτά που λένε δεν είναι αλήθεια. Τα διηγούνται όμως γιατί είναι δύσκολο να τα βάλει κάνεις με τις λαϊκές δοξασίες».

Μπορούσαν ακόμη η φιλομαθείς και περίεργοι να χρησιμοποιούν γραπτούς ταξιδιωτικούς οδηγούς. Η «Ελλάδος Περιήγησις» του Παυσανία είναι από τους οδηγούς αυτούς. Ο Νυμφόδωρος από τις Συρακούσες έχει γράψει για τα θαύματα της Σικελίας. Οι βιαστικοί ταξιδιώτες είχαν ακόμη στη διάθεσή τους οδοιπορικά που έδειχναν τους καλύτερους και συντομότερους δρόμους  καθώς και τις αποστάσεις στα διάφορα γεωγραφικά σημεία. «Οδοιπορικό από το Μπορντό στα Ιεροσόλυμα» έγραψε τον 4ο αιώνα μετά Χριστόν ένας χριστιανός συγγραφέας. Και εκεί μέσα, εκτός από τις αποστάσεις,  σημείωσε πολλές θρησκευτικές πληροφορίες  που καθοδηγούσαν όχι μόνο τα βήματα του προσκυνητού  αλλά και την ψυχή του. Υπήρχε και ο περίφημος “Πίναξ του Pentinger», το αρτιότερο οδοιπορικό που έγινε στην αρχαιότητα και μάλιστα έγχρωμο.

Είναι βέβαιον πως μετά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, τίποτα δεν θα ήταν πια ίδιο για τα ταξίδια. Όχι πως έλειψαν συγκρούσεις και οι κίνδυνοι. Κατά την περίοδο όμως αυτή διαπιστώθηκε για πρώτη φορά πως η περιήγηση, δηλαδή ο τουρισμός, μπορεί να αποτελέσει αιτία ανάπτυξης των κατοίκων πολλών περιοχών. Έτσι, το μεγάλο κέρδος οδήγησε στην όλο και μεγαλύτερη διευκόλυνση των περιηγήσεων.