Αλήθεια, τί σταυρό κουβαλάμε;

Βρισκόμαστε σήμερα στο πιο ανηφορικό κομμάτι της διαδρομής. Τρίτη Κυριακή των Νηστειών, μέσον και κορυφή της αθλήσεως της Μ. Σαρακοστής. Εδώ λοιπόν, στο μέσον της διαδρομής, η Εκκλησία προσφέρει πρόγευση Σταυρού. Μας υπενθυμίζει πως δεν είμαστε μόνοι και πως βαδίζουμε δρόμο, οπωσδήποτε δύσκολο, αλλά και νικηφόρο.

Η μεγάλη αυτή μέρα της Σταυροπροσκυνήσεως, έχει ένα πλεονέκτημα, συγκριτικά με την ημέρα της Σταυρώσεως κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα: Αφήνει απερίσπαστο τον νου από τα φρικτά γεγονότα της Μ. Πέμπτης, όπου όλο το βάρος πέφτει στη θυσία του Θεανθρώπου. Σήμερα αναλογιζόμαστε την διαχρονικότητα αυτού του ιερού συμβόλου, σήμερα προσηλωνόμαστε στον κήρυκα της ταπεινοφροσύνης, στο λάβαρο της αυτοθυσίας, στον ζωοφόρο Σταυρό, στης Εκκλησίας τον ωραίο Παράδεισο, στο ξύλο της αφθαρσίας, στην γέφυρα συμφιλίωσης ουρανού και γης, όπως οι Πατέρες ερμήνευσαν το κάθετο ξύλο, αλλά και της συνένωσης όλων των ανθρώπων, όπως ερμήνευσαν το οριζόντιο ξύλο. Σήμερα αισθανόμαστε το βάρος του δικού μας σταυρού, σταυρού προσωπικού και πολλές φορές ιδιαίτερα επώδυνου. Σήμερα όμως δεν αισθανόμαστε μόνοι. Ένα χέρι πληγωμένο αλλά ολοφώτεινο, ίδιο με εκείνο που κλήθηκε να ψηλαφίσει ο Θωμάς, απλώνεται και μας προσφέρει στήριγμα και ελπίδα.

Επιτρέψτε μου όμως να σας θυμίσω κάτι. Μια ξεχασμένη αλήθεια, που σπάνια αναφέρεται και ακόμη πιο σπάνια αναλογιζόμαστε τον συμβολισμό και τις διαστάσεις της: Τη μέρα εκείνη, που σαν νύχτα σκοτείνιασε, όχι ένας αλλά τρεις σταυροί υψώθηκαν στον Γολγοθά.: Ο πρώτος, ενός αθώου. Ο δεύτερος ενός αμετανόητου ενόχου. Και ο τρίτος, ενός μετανιωμένου ενόχου, του πρώτου πολίτη του Παραδείσου, του πρώτου αγίου. Αλήθεια, ποιος σταυρός μας αντιπροσωπεύει καλύτερα; Το ξέρουμε: Του κάθε ανθρώπου η ζωή μοιάζει με σταυρό. Ποιος όμως από τους τρεις σταυρούς εκφράζει καλύτερα την κατάσταση και κυρίως την τακτική μας; Είμαστε οι αθώοι που θυσιαζόμαστε για το καλό των ανθρώπων, χωρίς καν να απολογηθούμε; Μήπως είμαστε οι μετανιωμένοι ένοχοι, που με ετοιμότητα μετανοούμε; Ή μήπως είμαστε οι αμετανόητοι ένοχοι, που μεταθέτουμε διαρκώς τις ευθύνες μας και αθωώνομε διαρκώς τον δήθεν τέλειο εαυτό μας για όσα δεινά μας περιβάλλουν; Ο Σταυρός του Χριστού, η ελπίδα και το τρόπαιο μιας νίκης γλυκαίνει την ψυχή μας και στηρίζει την πίστη μας. Πόσο όμως μοιάζει με τον δικό μας; Εκείνος ο Σταύρος έγινε ξύλο μαρτυρίου για έναν αθώο. Μόνον εκείνος ο Εσταυρωμένος τόλμησε να ερωτήσει ευθέως του συγχρόνους Του αλλά και τον άνθρωπο κάθε εποχής: «τίς ἐξ ὑμῶν ἐλέγχει με περὶ ἁμαρτίας;» (Ιω, 8, 46). Παραμένει λοιπόν ο Σταυρός εκείνος κατόρθωμα αξεπέραστο και ύψος «δυσανάβατον ανθρωπίνοις λογισμοίς». Συμβολίζει τον δρόμο που κάλυψε ο Δημιουργός για να μας συναντήσει. Πιο κοντά μας μοιάζουν να βρίσκονται οι δύο άλλοι σταυροί, εκείνοι των κοινών ανθρώπων, των δύο ληστών, που βάδισαν ίδιους δρόμους στη ζωή, αλλά εκ διαμέτρου αντίθετους στην αιωνιότητα. Εκείνοι οι σταυροί συμβολίζουν τη δική μας διαδρομή ή τη δική μας άρνηση να συναντήσουμε τον Σωτήρα μας. Οι σταυροί των δύο ληστών μοιάζουν πιο πολύ με τους δικούς μας, αλλά και με τον σταυρό όλης της Οικουμένης, που σφαδάζει αιμόφυρτη κάτω από το βάρος του. Είναι αλήθεια γλυκός, αλλά δυστυχώς και μακρινός ο Σταυρός του Μεγάλου Αθώου. Εμείς αθώοι δεν είμαστε. Εμείς κουβαλάμε σταυρό δίκαιο, συνέπεια των επιλογών μας. Δικαίως απολαμβάνουμε οδύνες, «άξια γαρ ων επράξαμεν», όπως είπε και ο ένας ληστής. Αλήθεια, τι έχουμε να ωφεληθούμε από τον σταυρό του μετανιωμένου ληστή;

Ας αναρωτηθούμε: Διαθέτουμε το θάρρος του ληστή, που θα μας επιτρέψει να επωμιστούμε το βάρος της ενοχής μας; Τολμούμε την αυτοκριτική; Επωμιζόμεθα την ευθύνη μας; Συνειδητοποιούμε την συμμετοχή μας, έστω την μικρή, στο κατάντημα αυτής της κοινωνίας; Σε εποχές όπου όλοι μεταθέτουν τις ευθύνες τους στις ξένες πλάτες, πόσο αντέχουμε τον σταυρό των δίκαιων επιπτώσεων των επιλογών μας;

Πέρα όμως από το θάρρος, ας αναρωτηθούμε και για κάτι άλλο: Διαθέτουμε την αποφασιστικότητα του ληστή για αλλαγή, τον ζήλο του να κερδηθεί ακόμη και το τελευταίο λεπτό μιας χαμένης ζωής. Παραδειγματιζόμαστε από την ετοιμότητα απάρνησης του αμαρτωλού παρελθόντος του, έχουμε νιώσει την βδελυγμία του παλιού του εαυτού.

Εκεί, στα αριστερά, υψώνεται ο σταυρός χωρίς ελπίδα, ο πόνος ο αγιάτρευτος, ο δρόμος ο αδιέξοδος, ο κλεισμένο από την ανθρώπινη επιμονή να βιώνει την αυτοθέωση και την αυτοαθώωση και να ζει με διαρκή πείνα και δίψα γαλήνης. Ας το ομολογήσουμε αδελφοί μου: μοιάζει πολύ ο αριστερός Σταυρός με τον Σταύρο της ανθρωπότητας, τον βαρύ και πικρό από αναζήτηση συντετριμμένων φρεάτων, από επιλογές μίσους και συμπεριφορές εωσφορικής αλαζονείας.

Τέτοιος είναι ο Σταυρός του αμετανόητου ληστή. Σταυρός φτιαγμένος από το ξύλο της πικρής ηδονής του δέντρου του Παραδείσου, όργανο του βροτοκτόνου όφεως, γέφυρα προς την απώλεια. Σταυρός που κρατά καρφωμένο τον άνθρωπο στην αρπαγή, αλλά και στην βλασφημία, όταν καταπληγωμένος, στρέφει τα μάτια στον ουρανό, όχι να προσευχηθεί ή να μετανοήσει, αλλά, σαν τον αμετανόητο ληστή, να διαμαρτυρηθεί στον Θεό, σαν να ήταν Αυτός ο υπαίτιος των πληγών και της οδύνης του. Παραδομένοι οι άνθρωποι στην ηδονή και την απληστία, απρόθυμοι ακόμη και να συζητήσουν το ενδεχόμενο μιας διαφορετική ζωής, προθυμότατοι όμως όταν η φρίκη του πολέμου πλημμυρίσει τις οθόνες τους, να οδηγήσουν τον θεό στο εδώλιο και να τον ρωτήσουν πώς επιτρέπει τόση αιματοχυσία.

Έλεγε ένας ρώσος στάρετς: Και κανένα καλό έργο να μην έχεις, και πίστη χλιαρή να έχεις, θα σε σώσει ο Θεός, αρκεί να μην αρνιέσαι τον πόνο της αποτυχίας σου. Με άλλα λόγια, ούτε καν το αίτημα μας δεν περιμένει ο Θεός. Μόνον ένα «ήμαρτον», μόνο ένα «απέτυχα», μόνον ένα «δεν θέλω να ζω άλλο έτσι». Αν νομίζουμε πως η αποδοχή αυτής της αποτυχία είναι δύσκολη και χρονοβόρα, ένας ληστής έρχεται να μας βεβαιώσει πως αποτελεί απόφαση μιας στιγμής, που βαραίνει όμως όσο όλη η αιωνιότητα.

Σήμερα προσκυνούμε τον Σταυρό του Δεσπότου Χριστού. Ξύλο πανσέβαστο, πηγή αφθαρσίας. Σκοπός όμως είναι, ο σεβασμός αυτός να οδηγήσει σε βίωση του μυστηρίου της αγάπης του Θεού. Και τέτοια βίωση δεν μπορεί παρά να προέλθει από την συνεργασία Θεού και ανθρώπου. Ο Δημιουργός μας έπλασε ανθρώπους αλάθευτους, ικανούς να επιλέξουν και να αποφασίσουν. Ο Πλάστης, από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας του ανθρώπου, επεδίωξε μαζί μας σχέση. Και μια σχέση απαιτεί ελεύθερη κατάφαση εκ μέρους και δύο πλευρών. Ο Θεός απέδειξε πως διαθέτει όχι απλώς την διάθεση, αλλά, όπως αναφέρει ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, τον μανικό έρωτα προς τον άνθρωπο. Χάριν του ανθρώπου¸ ο Θεός – φρικτό και να το πούμε- εξέρχεται της θεότητας και καλύπτει την απόσταση που δημιούργησε η ανθρώπινη αποστασία. Και εκεί, στον έσχατο Άδη, απλώνει χέρι, ώστε ο καταβεβλημένου ανθρώπου, με όσες δυνάμεις του απομένουν, να πιαστεί και να συναναστηθεί. Για να απλωθεί όμως το χέρι αυτό, πρέπει να εγκαταλειφθούν τα έργα του σκότους. Όσο τα ανθρώπινα χέρια θα μηχανορραφούν, θα αρπάζουν, θα βιαιοπραγούν και θα απεργάζονται την αδικία, το απλωμένο χέρι του Χριστού θα μένει χωρίς ανταπόκριση. Ο Σταυρός Του θα μένει απρόσιτος. Η θυσία Του μάταιη. Όλα όμως θα πάρουν νόημα, εάν αποφασίσουμε να στερεώσουμε τον προσωπικό μας σταυρό στα δεξιά Του. Εκεί τοποθετούνται οι σταυροί της αυτομεμψίας, της μετανοίας και της βαθιάς επιθυμίας για μετάνοια. Ο σταυρός του μετανοημένου ληστή, πριν ο Σταυρός του Χριστού μεταβληθεί σε κριό διάνοιξης των πυλών του Παραδείσου, έγινε καταπέλτης συντριβής των παθών του. Δεν αρνήθηκε τον πρόσκαιρο πόνο της προσωπικής συντριβής και κέρδισε την αιώνια χαρά της κατά χάριν δικαιώσεως.

Μαζί λοιπό με τον μεγαλειώδη Τίμιο Σταυρό, ας ατενίσουμε και τον άλλον, τον μικρότερο, αλλά και τον καθοριστικό σταυρό ενός ανθρώπου που αρνήθηκε να απελπιστεί, αρνήθηκε να δραπετεύσει από την ευθύνη, αρνήθηκε να εγκαταλείψει την αιωνιότητα. Αν από αυτόν αντλήσουμε θάρρος, αποφασιστικότητα και πίστη, ο άλλος, ο ένας και μοναδικός τίμιος Σταυρός, θα μεταβληθεί σε πηγή ουρανίων δωρεών και θεϊκού ελέους. Ας μην επιμένουμε στην αλαζονεία και την σκληροκαρδία. Είναι τα μόνα πάθη που εμποδίζουν τον Θεό να μας ανυψώσει. Μας έχει ετοιμάσει Παράδεισο. Ας μην τον αρνηθούμε. _